Ramančuk: Sietki tak ščylna rasstaŭlenyja, što ŭ Łukašenki naohuł nie zastajecca nijakaj svabody manieŭru 70

«Salidarnaść» praciahvaje prajekt «Vybary: Rekanstrukcyja». Hetym razam eks-kandydat u prezidenty Jarasłaŭ Ramančuk raskazaŭ, jakija damoŭlenaści ŭ jaho byli z Uładzimiram Niaklajevym, što za scenary realizoŭvalisia na Płoščy i dzie abmiarkoŭvaŭsia varyjant zachopu Doma ŭrada.

«U mianie ad kampanii zastalisia tolki pazyki»

— U čym, na tvoj pohlad, hałoŭnaja prablema minułaj kampanii?

— Samaja vialikaja prablema ŭsich apošnich kampanij u tym, što za 12 miesiacaŭ da vybaraŭ źjaŭlajecca niejki niestrukturavany čałaviek z hrašyma

abo z mahutnaj mižnarodnaj padtrymkaj, jaki kaža: partyi ni na što nie zdatnyja, staryja partyjnyja lidary nie ŭmiejuć razmaŭlać ź ludźmi, tamu vybarščyku treba novy tvar.

Zrazumieła, što ŭ Hančaryka była svaja śpiecyfika, u Milinkieviča — svaja, u Niaklajeva i Sańnikava — svaja. Ale, tym nie mienš, heta adzin i toj ža prajekt. Sałdaty, naturalna, biarucca z partyjnych strukturaŭ, tamu što jany majuć dośvied, viedy, ale nie majuć hrošaj — dla ich heta nie tolki sposab vykazać svajo mierkavańnie, ale i krychu papravić materyjalnaje stanovišča.

Jość taksama prablema ŭ tym, što ŭ Jeŭropie padtrymlivajucca nie idei, nie prahramy, a kankretnaja piersona. Chłopcy, jakija ŭpłyvajuć na mierkavańnie ES i ZŠA, prapanujuć svajho čałavieka.

Hety čałaviek moža nie mieć padtrymki ŭ Biełarusi, nie mieć struktur, admaŭlacca ad vychadu na adzinaha kandydata, ale jany buduć nastojvać na jaho kandydatury. I pačynajuć dziaŭbać tych, chto choča realnych źmienaŭ, abvinavačvajučy palitykaŭ, što adzin — prajekt Maskvy, inšy — prajekt administracyi prezidenta (jak nieadnarazova kazali pra mianie, Labiedźku i ŭsiu AHP).

U vyniku paśla vybaraŭ my majem fakt pavieličeńnia finansavańnia Jeŭrapiejskim sajuzam prahram dziaržaŭnych struktur, majem fakt niepadtrymki palityčnych abjadnańniaŭ, i ŭłasna ciapier vyrašajecca pytańnie, chto ž budzie apierataram resursaŭ u biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści ciaham najbližejšych 3–4 hadoŭ.

I kali ničoha nie źmienicca, znoŭ za hod da vybaraŭ źjavicca čarhovy chłopiec ź mieharesursami i skaža: ja najlepšy, ja samy praŭdzivy, davajcie pracavać na mianie. I arhanizacyjam, partyjam ničoha nie zastaniecca, jak heta rabić.

— Ale čymści ž hetaja kampanija adroźnivałasia ad papiarednich?

— Unikalnaść hetaj situacyi, u adroźnieńnie ad 2006 hoda, palahała ŭ tym, što była jašče niejkaja padtrymka z Uschodu.

Ciapierašnija hałoŭnyja fihury apazicyi byli nie tolki stvareńniem Sikorskaha. I heta toje, što znachodzić paćvierdžańnie z 3–4 roznych niezaležnych krynic. Tak, heta byŭ sumiesny prajekt, jaki my ŭsie vielmi dobra viedajem.

— Ty maješ na ŭvazie kampaniju «Havary praŭdu»?

— Nie tolki. Upieršyniu Uschod i Zachad sprabavali damovicca na adzin scenar.

— Nie damovilisia?

— Damaŭlalisia da apošniaha momantu. Pytańnie ŭ tym, što zdaryłasia ŭ apošni momant.

Darečy, u 2008 hodzie taksama byli damoŭlenaści, jakija ŭ apošni momant taksama sarvalisia, — adnosna parłamienckich vybaraŭ. Uviečary ŭ niadzielu ŭsio pierajhrajecca.

— Kim?

— Tym, chto nie choča takich damoŭlenaściaŭ.

Darečy, ja nie vyklučaju, što lidaraŭ vykarystoŭvali ŭciomnuju. Jany nie viedali, u što hulali.

Jany prosta vykonvali svaju častku. I, dumaju, išli na płošču z samymi mirnymi namierami. A tut — raz — i trapili.

— Davaj tady abmiarkujem padziei na płoščy. Na naš pohlad, lidary, pa sutnaści, išli za demanstrantami, jakija sychodzili da Doma ŭrada. Kandydaty ŭ prezidenty navat tearetyčna nie mahli ŭznačalić hetaje šeście, uličvajučy, što stajali la Pałaca prafsajuzaŭ, a ruch pačaŭsia ad uvachodu ŭ mietro la ŭniviersama «Centralny». Voś chto tam daŭ hety impuls?

— U lubym vypadku impuls dali Sańnikaŭ i Statkievič, jakija skazali: my idziem. Biez hetaj admaški ludzi stajali b i dalej.

— Tak, natoŭp nakiravali. Ale, padobna, nie kandydaty. Statkievič naohuł pajšoŭ da rezidencyi, ale potym ubačyŭ, što ŭsie iduć u inšym nakirunku, i paviarnuŭ.

— U lubym vypadku ruch pačaŭsia paśla ŭkazańnia z trybuny.

— Dobra. A što rabiŭ ty i jaki byŭ tvoj płan?

— My sabralisia ŭsim ofisam u 19.20 na płoščy Jakuba Kołasa. Da hetaha ŭsiu piatnicu-subotu-niadzielu my sprabavali zrazumieć: jaki scenar Płoščy? Nichto nijakaj infarmacyi nie davaŭ, ni ź jakim scenarami nas nie znajomili. Vyrašyli: prosta idziem, a tam budziem hladzieć pa situacyi. Raz ludzi kažuć, što my adkazvajem za Płošču, značyć, u ich jość niejki płan.

Pryjšli na Kastryčnickuju. Padychodžu na prystupki Pałacu, a tam chłopcy ŭ poŭnaj razhublenaści. Statkievič, jaki zvyčajna zaŭsiody bajavy, vočy harać padčas vystupleńniaŭ, staić pryhniečany. Razumieju, što płanu nijakaha niama. Nichto ničoha nie kaža. U kaho maciuhalnik u rukach, toj niešta viaščaje.

Što heta — ci to razahreŭ, ci to ŭžo samo mierapryjemstva — ničoha nie razumiejem.

Prybieh Dźmitryjeŭ. Znoŭ ža, kali mierkavać, što ŭ Niaklajeva byŭ niejki płan, Dźmitryjeŭ jaho choć by ahučyŭ. Ale i jon ničoha.

U 20.25–20.30 prychodziać dadzienyja adnosna apytańnia, što Łukašenka atrymaŭ 30,5%. Tut Statkievič biare maciuhalnik i kaža: voś pryjšli vyniki ekzit-połu, my pieramahli, treba iści pytacca za našu pieramohu.

Na toj momant cisk, što treba niešta rabić, pieravažaŭ nad usimi inšymi mierkavańniami. Kudy iści, jany tady nie kazali. Vidavočna, było dva varyjanty: da rezidencyi i Doma ŭrada.

Potym užo ja daviedaŭsia, što ŭ Maskvie abmiarkoŭvaŭsia varyjant zachopu Doma ŭrada. Vidać, toj, chto pavioŭ, byŭ u kursie hetaha. Ale ŭ lubym vypadku rušyli ŭsie paśla taho, jak lidary abviaścili, što treba iści. Chacieli jany tudy ci nie, i chto pavioŭ — heta ŭžo inšaje pytańnie.

Ja zatrymaŭsia, tamu što davaŭ intervju žurnalistam. Potym pajšoŭ na płošču Niezaležnaści. Pieršaje, što kinułasia ŭ vočy, — niama nijakich achoŭnych łancužkoŭ. Jak byccam śpiecyjalna zaprašali. Kali vy nie chacieli pravakacyj, dyk pastaŭcie ludziej pieršapačatkova. I nie kličcie iści.

— Ty tak kažaš, niby sam nie byŭ kandydatam. Urešcie, jaki ŭ ciabie byŭ scenar na Płoščy? Jak možna nie mieć navat paniatku, dla čaho ty idzieš tudy?

— Absalutna łahičnaje pytańnie. U nas navat abmiarkoŭvaŭsia pytańnie naohuł nikudy nie iści.

Ja realistyčna aceńvaju svaje mahčymaści, i strukturnyja, i finansavyja. Ja rabiŭ kampaniju praktyčna na svaje hrošy. U mianie zastalisia tolki pazyki. A Płošča — heta łahistyka, padrychtoŭka i inšaje.

Tamu ja ščyra skazaŭ chłopcam, što ŭ nas iści niama z čym, i my možam kazać tolki pra toje, kab pryjści prosta z nahody vybaraŭ vykazać svajo staŭleńnie i skazać, što my nie zhodnyja. Całkam tradycyjnaja akcyja, jakaja byvaje paśla vybaraŭ u luboj krainie.

Dla mianie važniejšaj była sama kampanija, čym apošni dzień. I mianie papiaredžvali, u tym liku i Zachad: tolki nie dapuści kanfliktaŭ, eskałacyi. Tamu kali ja išoŭ tudy, to spadziavaŭsia, što ludzi, jakija biaruć na siabie arhanizacyju Płoščy, — palityki adkaznyja.

— Što ty maješ na ŭvazie, kali kažaš, što «ŭ Maskvie abmiarkoŭvaŭsia varyjant zachopu Doma ŭrada»?

— Nibyta ŭ razmovach z Pucinym takoje prahučała. Nakolki heta adpaviadaje rečaisnaści, skazać nie mahu.

Prynamsi, ja tady razumieju łohiku tych, chto zaklikaŭ iści da Doma ŭrada, i pajšoŭ tudy na pieramovy. Tamu što ŭ toj momant ja byŭ ździŭleny, kali, a pałovie 12-j kandydaty zajavili: my idziem na pieramovy z uradam. Pra što? Z kim razmaŭlać?

Heta

potym ja daviedajusia (čutki niepravieranyja), što ŭ Kramli «rekamiendavali» Sidorskamu ŭ vypadku, kali Dom urada budzie zaniaty, iści na pieramovy z demanstrantami.

Tady mnohaje sychodzicca. Tady zrazumieła, čamu ludzi patusavali da Doma ŭrada. Łahična: ty jaho zajmaješ, robišsia ledź nie centram ułady i viadzieš pieramovy.

Inakš navošta šturchać na pravakacyi, zaklikać bližej padychodzić da Doma ŭrada? Tolki kab nie dapuścić lehitymizacyi Łukašenki? Choć z hetaha punktu hledžańnia dziejańni byli paśpiachovymi. My damahlisia jaho nielehitymizacyi.

Druhaja viersija — i ja jaje prytrymlivajusia — što ŭ hetaj kampanii Łukašenka, biezumoŭna, nie atrymaŭ by mahutnaha ŭdaru pad dych, kali b nie hetyja dziejańni, i vymušany byŭ by pačać niejki dyjałoh ź jeŭrapiejskaj supolnaściu.

A pry takim źbiehu akaličnaściaŭ całkam vyjhraje Rasija. Sietki tak ščylna rasstaŭlenyja, što ŭ Łukašenki naohuł nie zastajecca nijakaj svabody manieŭru. Žorstkija ŭmovy: i pa hazie, i pa nafcie.

Moža, Rasija i hulała nie naŭprost, a apasrodkavana, praz kandydataŭ. Bo kali b chacieli zrabić niejki pieravarot, jany b zusim pa-inšamu dziejničali.

Treciaja viersija: Niaklajeŭ, Statkievič i Sańnikaŭ prosta zmahalisia za lidarstva nad natoŭpam, Płoščaj. Chto ciapier moža pretendavać na heta? Voś hetyja try čałavieki.

Byŭ jašče i taki momant, jak «praklon Milinkieviča»: voś jon u 2006-m nikudy nie pajšoŭ, i ŭsie zaklajmili jaho hańbaj. Tamu treba było iści tolki tamu, kab dziejničać nie tak, jak Milinkievič. Voś nasupierak łohicy i pajšli.

Moža, natoŭp sapraŭdy potym vyjšaŭ z-pad kantrolu, plus spracavali pravakatary abo razharačanyja ludzi. Nu tak, kali viedaješ, što heta moža być, nie klič da Doma ŭrada, vystaŭlaj družynu. Ja sa žniŭnia čuŭ ad «Havary praŭdu», što jany zajmajucca Płoščaj. Dzie?

Treba razabracca ŭ ustanoŭkach usich chłapcoŭ, jakija ŭdzielničali ŭ hetym. Vyśvietlić, chto kaho pačaŭ kidać, i hałoŭnaje — chto danios da Łukašenki infarmacyju, što heta nie imitacyi Płoščy, a realnaja Płošča? Ale pakolki z tych, chto moh by pralić śviatło, nichto ničoha nie kaža, usio zastajecca na ŭzroŭni zdahadak.

— Značyć, u vyniku byŭ realizavany scenar uładaŭ?

— Upeŭnieny, što Łukašenka viedaŭ pra ŭsie scenary — u bolšaj ci mienšaj stupieni detalizacyi — i vyrašyŭ: raz vy tak hulajecie, tady i ja zhulaju. I zhulaŭ. I ciapier nie viedaje, što z hetym rabić. Tamu što ŭsie ŭ šoku. Ab narmalizacyi adnosin z kim by ni było naohuł havorki nie idzie.

Ciapier realna isnuje niebiaśpieka ŭciahvańnia ŭ Rasiju.

40% valutnaj vyručki — rasijskija rubli, ciapier my prosim u Rasii amal 11 młrd dalaraŭ. Pa zaležnaści nafty i hazu — zrazumieła. Lubyja sproby naviazać svaju hulniu pa mytnych rynkach zakančvajucca tym, što Rasija kaža «nie». Našy ŭžo całkam źmirylisia, što buduć 100-pracentnyja myty na aŭtamabili. Rasijskija banki, što pracujuć u Biełarusi, buduć dempinhavać kredytami, kab padsadzić na ihołku najbujniejšyja biełaruskija pradpryjemstvy, tamu što ŭ tych hrošaj na madernizacyju niama.

I praz hady dva dla Łukašenki najlepšym varyjantam budzie syści samomu: tolki b jaho pakinuli ŭ spakoi.

— Nu, hety varyjant nie dla jaho.

— Ale i ŭ ziamlanki ź im nichto nie pojdzie. Rasija maje bolš kozyraŭ u rukach, i alternatyvy dla Łukašenki z kožnym hodam pamianšajucca.

«Tady ja i zrazumieŭ, što Niaklajeŭ — vielmi niesamastojnaja fihura»

— Raskažy, jakija damoŭlenaści byli ŭ ciabie ź Niaklajevym i kampanijaj «Havary praŭdu» i što potym raptam adbyłosia.

— Z maja my pracavali razam, kaardynavali dziejańni. Jany vykarystoŭvali našych ludziej, naš patencyjał. My damovilisia, što rychtujem sumiesnyja dakumienty, prahramu, razam jeździm pa krainie ŭ miežach kampanii, dapamahajem adzin adnamu źbirać podpisy. U AHP — dobryja suviazi, i našy pajezdki ŭ Kanadu i ZŠA byli častkaj hetaj ahulnaj kampanii.

Było vyrašana: kali źbiarom podpisy i zarehistrujem — tady budziem dumać, chto zdymajecca na karyść kaho.

Jašče važny momant damoŭlenaściej — kali tak zdarycca, što nie rehistrujuć Niaklajeva, a rehistrujuć mianie, to ja pavinien sustrecca sa sponsarami hetaj kampanii. Tamu što ja nie chacieŭ hulać naŭhad, nie viedajučy, što heta za chłopcy, jakija ich zadačy.

I raptam u žniŭni Niaklajeŭ i jaho kamanda sami vykinuli nas z damoŭlenaściaŭ. Mnie paviedamili ab zakančeńni partniorstva jak pra reč, jakaja straciła dla ich sens.

Tady ja i zrazumieŭ, što Niaklajeŭ — vielmi niesamastojnaja fihura. Jon na sustrečy sa mnoj i Labiedźkam dasłoŭna zajaviŭ: «Mnie skazali, što ad partniorstva treba admovicca».

Tamu, kali pačali kazać, što Labiedźka ŭziaŭ niejkija hrošy i nie paviedamiŭ Ramančuku, što Ramančuk uziaŭ niejkija hrošy i syšoŭ, ci, naadvarot, mnie nie zapłacili, i ja syšoŭ — heta ŭsio brydka, tamu što niapraŭda. My vykanali ŭsie abaviazańni ŭ ramkach tych damoŭlenaściaŭ.

Tady my nie stali adklikać svaich ludziej, nie stali krytykavać, vinavacić u parušeńni damoŭlenaściaŭ. Kali b pačałasia svarka, było b jašče horš. My prosta pačali rabić svaju kampaniju.

— I ŭsio ž u nas na asnovie adkrytaj ahulnadastupnaj infarmacyi składajecca inšaja karcina: kaniec lutaha, startuje kampanija «Havary praŭdu», chutka robicca vidavočnym skład — u asnoŭnym heta siabry AHP i «Spraviadlivaha śvietu». Viadoma, što partyi zvyčajna chvaravita reahujuć na sprobu zaciahnuć svaich siabraŭ u inšyja kampanii — naprykład, u Ruch «Za svabodu». A tut nijakich skandałaŭ ni z boku Labiedźki, ni z boku Kalakina, choć tyja ž Dźmitryjeŭ i Vaźniak — nie apošnija ludzi ŭ partyjach. Raz heta adbyvajecca i niama skandałaŭ, a Labiedźka i Kalakin pastajanna prysutničajuć na mierapryjemstvach «Havary praŭdu», značyć, try subjekty — kamunisty, AHP i niejki prajekt «Niaklajeŭ» — zaklučyli pakt.

Było b hłupstvam, kali b ad hetaj kaalicyi išło na vybary bolš za adnaho čałavieka. Kamunisty navat i nie sprabavali. A AHP raptam abviaščaje ab vyłučeńni svajho pradstaŭnika, i im davoli niečakana robicca Jarasłaŭ Ramančuk. Toje, što ambicyjny palityk Labiedźka raptam sastupaje darohu, maje svajo tłumačeńnie: u ramkach damoŭlenaściaŭ Ramančuk strachuje Niaklajeva. Kali Niaklajeŭ dachodzić da kanca, to Ramančuk zdymajecca na jaho karyść. Chiba nie tak?

— Važnaje dapaŭnieńnie, čamu Labiedźka i Kalakin nie vyłučalisia. Ciaham hoda da vybarčaj kampanii jany sprabavali zrazumieć, ci možna mabilizavać resursy. U vyniku vyśvietliłasia, što pad ich asabista resursaŭ nie budzie i što adzinaha kandydata taksama nie budzie.

Tady pačali dumać ab inšych varyjantach. Kalakin vyrašyŭ nie iści, a my vyrašyli zrabić taki scenar i realizavali jaho.

Pry hetym damoŭlenaściaŭ zdymacca pad Niaklajeva nie było. Ja absalutna čysty pierad usimi kalehami z «Havary praŭdu». Pieršapačatkova ja pavinien byŭ aznajomicca sa scenaram, vyrašyć, što za ludzi, a potym užo dumać. Ale my da hetaha etapu nie dajšli. Tamu kazać, što Ramančuk byŭ na padchvacie ŭ Niaklajeva, nielha — heta było partniorstva.

— A ci nie mahli być dasiahnutyja takija damoŭlenaści biez tvajho ŭdziełu?

— Kali b byli niejkija inšyja damoŭlenaści, to Labiedźka b nastojvaŭ na maim zdymańni paśla zboru podpisaŭ. Ale takoha pytańnia naohuł nie stajała…

Salidarnaść

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH