Беларускі псіхіятр: Паліграф з 100 хлусаў не выявіць двух. А семярых тых, хто кажа праўду, абвінаваціць у хлусні — і гэта па аптымістычных ацэнках

«У грамадскай дыскусіі па розных пытаннях рэгулярна чую, нават ад вельмі паважаных мной і інтэлектуальных людзей аб праверцы каго-небудзь на паліграфе, як камусьці гэта прапаноўвалі, як хтосьці адмовіўся або пагадзіўся. І кожны раз на гэты конт у мяне «падгарае», — піша Пікірэня ў фэйсбуку. —

Падгарае, таму што гэта проста хрэстаматыйны прыклад псеўданавукі. Галоўная магчымасць паліграфа — гэта дэманстрацыя таго, наколькі пытанне для чалавека стрэсавае, гэта значыць ён адлюстроўвае як аўтаномная нервовая сістэма рэагуе на інфармацыю, якая выклікае стрэс: вільготнасць скуры, пашырэнне зрэнак, частата і глыбіня дыхання, артэрыяльны ціск, пульс.

Стрэлачкі апарата рэгіструюць гэтыя паказчыкі на паперы.

Дакладнасць паліграфа тэставалася шмат разоў, як зацікаўленымі людзьмі/арганізацыямі, так і незалежнымі. Дакладнасць любых тэстаў апісваецца двума паказчыкамі — адчувальнасць і спецыфічнасць, звычайна вымяраюцца адсоткамі (або долямі). Каб было больш зразумела, пакажу на прыкладах. Для вызначэння гэтых паказчыкаў бяруцца дзве групы людзей з загадзя вядомымі паказчыкамі (важна — вядомымі не таму, хто тэстуе), для прастаты, хай гэтыя групы будуць па 100 чалавек, 100 хлусаў і 100 тых, хто кажа праўду.

Адчувальнасць паказвае, колькі хлусаў з 100 хлусаў зможа выявіць метад. Спецыфічнасць паказвае, колькі сумленных людзей тэст вызначыць у групе сумленных.

Нават у даследаваннях асацыяваных з індустрыяй паказчыкі адчувальнасці да 98% і спецыфічнасці да 93%.

Гэта значыць з 100 хлусаў 2 не будуць выяўлены і 7 тых, хто кажа праўду, атрымаюць ілжывыя абвінавачванні ў хлусні, і гэта па самых аптымістычных ацэнках.

А калі ўзяць незалежныя даследаванні, то там лічбы разыходзяцца ў вельмі вялікім дыяпазоне: адчувальнасць ад 40% і спецыфічнасць ад 60%. Дзеля справядлівасці, часцей за ўсё даследаванні паказваюць адчувальнасць на ўзроўні прыблізна 80% і спецыфічнасць на ўзроўні 70%.

А буйны метааналіз вядомых даследаванняў, апублікаваны ў снежні 2020 года (пры тым, што аўтар з'яўляецца зацікаўленай асобай) паказаў дакладнасць паліграфа на ўзроўні 69%.

Здавалася б, лічбы нядрэнныя, але варта ўлічваць, што гэта лабараторныя ўмовы і ў рэальнай сітуацыі вынікі могуць быць зусім іншыя, напрыклад, калі спрабуюць выявіць шпіёнаў/агентаў у якой-небудзь структуры. Гэтыя самыя шпіёны павінны, па ідэі, валодаць добрай вытрымкай і паніжанай трывожнасцю, а значыць і дакладнасць працы прыбора будзе меншай».

Пікірэня падводзіць да высновы, што агулам паліграф больш шкодзіць невінаватым, чым дапамагае знайсці вінаватых.

• 16
• 0
• 0
• 2
• 1
• 0
• 2
• 0