Nie ŭsia karyca adnolkavaja. Dva hatunki varta adroźnivać, bo adzin ź ich — škodny
Hetaja śpiecyja nadaje ježy niepaŭtorny sałodki vodar. Ale nie ŭsie viedajuć, što jość dva asnoŭnyja hatunki karycy. Abodva ŭ niečym karysnyja, adnak adzin źmiaščaje taksin, jaki dziejničaje jak kancerahien, kali jeści karycy zašmat.
19.02.2023 / 00:04
Fota: Ihar Lajčonak / Vecteezy
Karyca — heta vysušanaja kara dreva Cinnamonum. Pry vysychańni pałoski kary zakručvajucca ŭ trubački, časta ich taksama pieramołvajuć u parašok.
Amatary hatavać z zadavalnieńniem dadajuć karycu ŭ roznyja stravy — ad desiertaŭ da miasa: hetaja śpiecyja nie tolki nadaść ježy pikantny prysmak, ale i palepšyć nastroj i samaadčuvańnie taho, chto jeść.
Karyca pavialičvaje ahulny tonus, umacoŭvaje imunitet, stymuluje, badzioryć, palapšaje pamiać, kaardynacyju i ŭvažlivaść.
Ale nie ŭsie viedajuć, što jość dva hatunki hetaj śpiecyi — i ŭ ich zusim rozny smak i roznyja ŭłaścivaści. A ŭ adnym z hetych vidaŭ jość rečyva, jakoje ŭ vialikaj kolkaści moža zaškodzić.
Kasija i cejłonskaja karyca — u čym roźnica
Histaryčnaj radzimaj karycy ličycca Šry-Łanka, dzie śpiecyju vyroščvajuć i siońnia. Najbolš karysnaj, «sapraŭdnaj» ličycca spradviečnaja cejłonskaja karyca, jakaja raście na Šry-Łancy i ŭ paŭdniovaj Indyi. Jaje vyrablajuć z unutranaj kary viečnazialonaha dreva Cinnamomum verum: zrazajuć trochhadovyja parastki, ź jakich u chod idzie tolki tonki ŭnutrany płast kary.
Mienš karysny, ale bolš tanny anałah — karyčnik kitajski — raście ŭ Paŭdniovym Kitai, krainach Paŭdniova-Uschodniaj Azii i Aŭstralii. Jaho vyrablajuć z dreva Cinnamomum cassia (adsiul i nazva «kasija»), zrazajučy nie maładyja parastki, a tyja, jakim 7—10 hadoŭ. I vykarystoŭvajuć nie ŭnutranuju častku kary, a ŭsiu karu.
Cejłonskaja karyca mienš raspaŭsiudžanaja i najpierš cenicca jak kulinarnaja pryprava. Jana davoli darahaja ŭ paraŭnańni z kasijaj, jakuju možna znajści amal va ŭsich supiermarkietach.
Prypravy istotna adroźnivajucca na smak. U tannaj karycy 95% jaje efirnaha aleju — heta karyčny aldehid, jaki nadaje joj vielmi mocny, rezki smak i pach. U alei cejłonskaj karycy aldehid składaje tolki 50—63%, tamu jana maje bolš miakkija smak i vodar, navat krychu kamfornyja.
Fota: medicinenet.com
Ci adnolkava karysnyja hetyja dva hatunki?
I cejłonskaja karyca, i kasija źnižajuć uzrovień cukru ŭ kryvi i rekamiendujucca pacyjentam z dyjabietam 2 typu.
Taksama, pavodle niekatorych daśledavańniaŭ, peŭnyja bijałahična aktyŭnyja złučeńni karycy błakujuć nazapašvańnie tau-białku ŭ hałaŭnym mozhu (nazapašvańnie tau jość charaktarystykaj chvaroby Alchiejmiera). Taki efiekt naziraŭsia pry vykarystańni jak cejłonskaj, tak i kitajskaj karycy.
Istotnaja roźnica pamiž hatunkami, sastaŭ jakich davoli padobny, — u kolkaści rečyva kumaryn: u cejłonskaj karycy jaho kancentracyja składaje 0,02 h/kh, a ŭ kasii — 2 h/kh.
Štodzionnaje spažyvańnie značnaj kolkaści kumarynu moža vyklikać prablemy sa zdaroŭjem, naprykład, paškodžańnie piečani. Kab pieravysić normu, treba spažyvać 1—2 čajnyja łyžki ŭ dzień. Tamu, kali vy z niejkaj pryčyny rehularna spažyvajecie šmat karycy ci prymajecie dabaŭki, jakija jaje źmiaščajuć, to heta pavinna być cejłonskaja karyca, a nie kasija.
Kali ž užyvać karycu ŭmierana, to pahroz dla zdaroŭja kasija nie ŭjaŭlaje.
Jak vyznačyć vid karycy padčas kupli
- Varta pahladzieć na krainu-vytvorcu (Šry-Łanka heta abo Kitaj ci Indaniezija).
- Na ŭpakoŭcy z cejłonskaj karycaj moža być napisana Cinnamomum zeylonicum, a na ŭpakoŭcy z kasijaj — Cinnamomum aromaticum.
- Cejłonskija pałački karycy sypkija, jany łamajucca i kryšacca, u ich šmat słajoŭ miakkaj, padatlivaj kary. Struktura pałačak šmatsłojnaja, jany nahadvajuć skrutki papiarovych ručnikoŭ u minijaciury. U paraŭnańni ź imi pałački kasii vielmi cviordyja, połyja i majuć tolki adzin zhornuty płast. U cełym cejłonskaja karyca maje bolš naturalny vyhlad, pach i smak, tady jak kasija vyhladaje bolš «pryhoža» i štučna.
- Cejłonskaja karyca maje śvietła-karyčnievy koler, kasija — ciomna-karyčnievy z čyrvanavatym adcieńniem.
- Pałački cejłonskaj karycy padkručvajucca z abodvuch kancoŭ. Pałački kasii — słaba vyhnutyja.
- Cana sapraŭdnaj karycy razy ŭ try-čatyry vyšejšaja za canu kasii.