Jak pierapracoŭvać niedajedki z karyściu: dośvied Paŭdniovaj Karei
Kali charčovyja adkidy hnijuć na zvałkach, jany zabrudžvajuć hlebu i vadu i dadatkova nahravajuć płanietu. U Karei ŭsio pradumana tak, kab stymulavać ludziej mienš vykidvać i kab usio vykinutaje z karyściu pierapracoŭvałasia, raskazvaje New York Times.
24.06.2023 / 19:43
Rabočyja sartujuć śmiećcie ŭ centry pierapracoŭki adchodaŭ u rajonie Sonhpa-hu ŭ Sieule, Paŭdniovaja Kareja. Fota: Čon Jen-Dže / AFP / Getty Images
Va ŭsim śviecie bolšaja častka z 1,4 miljarda ton praduktaŭ, što ludzi vykidvajuć štohod, traplaje na śmietniki. Pa miery hnijeńnia jany zabrudžvajuć vadu i hlebu i vydzialajuć vielizarnuju kolkaść mietanu — adnaho z samych mahutnych parnikovych hazaŭ.
Ale nie ŭ Paŭdniovaj Karei, dzie charčovyja adkidy byli zabaronienyja na zvałkach amal 20 hadoŭ tamu. U hetaj krainie ich pieravažnuju bolšaść pierapracoŭvajuć u korm dla žyvioł, uhnajeńnie i paliva dla aciapleńnia damoŭ.
Fienomien paŭdniovakarejskaj sistemy
Sistemu ŭ Paŭdniovaj Karei vyvučajuć urady ŭsiaho śvietu — Kitaja, Danii i inšych krain. Ńju-Jork, jaki z vosieni pačnie patrabavać ad usich žycharoŭ adździalać charčovyja adkidy ad inšaha śmiećcia, taksama prytrymlivajecca karejskaj sistemy.
Choć u šerahu haradoŭ śvietu jość padobnyja prahramy, mała jakija krainy robiać toje, što Paŭdniovaja Kareja realizoŭvaje ŭ nacyjanalnym maštabie. Heta źviazana, kaniečnie, z koštam. Niahledziačy na toje, što ludzi i pradpryjemstvy płaciać za charčovyja adkidy niašmat, pa danych Ministerstva navakolnaha asiarodździa krainy, hetaja prahrama kaštuje Paŭdniovaj Karei kala 600 miljonaŭ dalaraŭ u hod, ale prynosić i vyhadu.
Pryčyny novaŭviadzieńniaŭ — horny reljef i asablivaści kuchni
Kulinarnyja tradycyi Paŭdniovaj Karei majuć tendencyju zakančvacca niaźjedzienaj ježaj. Nievialikija harniry — časam niekalki, časam bolš za tuzin — supravadžajuć bolšaść straŭ. Mnohija hady praktyčna ŭsie reštki traplali ŭ ziamlu.
Jašče adna asablivaść — tušanaje miasa jak adzin z asnoŭnych praduktaŭ karejskaj kuchni, tamu vykinutaja ježa zvyčajna ŭtrymlivaje šmat sousu, padlivy, što aznačaje bolšy abjom i niepryjemny pach pry hnijeńni.
Pry hetym horny reljef krainy abmiažoŭvaje kolkaść zvałak, jakija možna pabudavać, i toje, jak daloka jany mohuć raźmiaščacca ad žyłych rajonaŭ.
Tamu naturalna, što źmieny padtrymali ludzi, što žyvuć pobač sa zvałkami i skardzilisia na smurod.
Z 2005 hoda ŭ Paŭdniovaj Karei zabaranili vyvozić charčovyja adkidy na śmietniki. Miascovyja orhany ŭłady pabudavali sotni abjektaŭ dla ich pierapracoŭki.
Jak heta pracuje
Li Che Jon, uładalnik kaviarni Jongno Stew Village — papularnaha miesca abiedu na poŭnačy Sieuła, za kožnyja 20 litraŭ ježy, jakija vykidvaje, płacić krychu bolš za dva dalary.
Pa jaho słovach, «karejcy lubiać pamylacca ŭ bok praźmiernaści, kali sprava datyčyć ježy».
Uvieś dzień reštki ježy składvajuć u asobnaje viadro na kuchni, a paśla zakryćcia kaviarni spadar Li vysypaje ich u śpiecyjalny kantejnier znadvorku. Na nakryŭku prymacoŭvajecca nalepka jak dokaz taho, što jon zapłaciŭ za ŭtylizacyju adkidaŭ.
Ranicaj śpiecyjalnaja mašyna, pasłuhi jakoj apłačvajuć žychary rajona, zabiraje źmieściva hetych kantejnieraŭ. Hruzaviki pačynajuć katacca pa vulicach a 5-j ranicy, śpiecyjalisty adryvajuć nalepki ad śmiećcievych bakaŭ i vysypajuć adkidy ŭ mašyny.
Kala 11 hadzin ranicy jany dabirajucca da pierapracoŭčaha pradpryjemstva Tabanhu, dzie ŭsio, što sabrali, vyhružajuć.
Pa kanviejery adchody pieramiaščajucca ŭ zdrabnialnik, a ŭsio toje, što składana zdrabnić, adfiltroŭvajuć i spalvajuć. Zatym adchody abpalvajuć i abiazvodžvajuć. Vilhać traplaje ŭ truby, jakija viaduć da ačyščalnych zbudavańniaŭ, dzie častka adkidaŭ vykarystoŭvajecca dla vytvorčaści bijahazu. Astatniaje ačyščajecca i skidajecca ŭ najbližejšy ručaj.
Toje, što zastałosia ad adkidaŭ na pierapracoŭčym zavodzie, pieramołvajecca ŭ kančatkovy pradukt — suchi karyčnievy parašok z pacham hrazi. Heta karmavaja dabaŭka dla kuraniat i kačak, bahataja na białok i klatčatku, jaje adhružajuć fiermieram biaspłatna.
Niekatoryja zavody pracujuć inakš.
Na bijahazavaj ustanoŭcy ŭ Kajanie, pryharadzie Sieuła, charčovyja adkidy — amal 70 000 ton u hod — anaerobna zbrodžvajuć. Jany znachodziacca ŭ vialikich reziervuarach da 35 dzion, pakul bakteryi vykonvajuć svaju pracu: raskładajuć arhaničnyja rečyvy i ŭtvarajuć bijahaz, jaki składajecca ŭ asnoŭnym ź mietanu i vuhlakisłaha hazu.
Bijahaz pradajecca miascovamu pradpryjemstvu, jakoje vykarystoŭvaje jaho dla abahravańnia 3000 damoŭ u Kajanie.
Ćviordaje rečyva, što zastajecca, źmiešvajecca z draŭnianaj habluškaj dla stvareńnia ŭhnajeńnia, jakoje moža atrymać luby. Daśledčyki vyjavili, što kožnaja tona charčovych adkidaŭ, što zhnivaje na śmietniku, vydzialaje parnikovyja hazy, ekvivalentnyja 363 kh vuhlakisłaha hazu. Pa słovach Li Čanh-Hi, inžyniera zavoda ŭ Kajanie, pierapracoŭka ich u bijahaz źmianšaje hetuju ličbu ŭdvaja.
U paŭdniovakarejskaj sistemy zdaralisia i fejły: naprykład, pach ad adnaho ź pierapracoŭčych pradpryjemstvaŭ ź niepradumanaj technałohijaj byŭ nastolki žachlivym, što žychary nie mahli pakinuć vokny adčynienymi. Hety zavod spyniŭ svaju pracu — ludzi pratestavali.
Ale bolšaść zavodaŭ pa ŭsioj krainie nie vyklikała surjoznych skarhaŭ. Čynoŭniki kažuć, što niaŭchilnaje ŭdaskanaleńnie technałohij pryviało da bolš «čystaj» pierapracoŭki.
Žycharka Sieuła pakazvaje, jak pravilna vykidvać śmiećcie. Fota: CGTN
Jak heta pracuje dla zvyčajnych ludziej
U šmatkvaternych damach pa ŭsioj krainie žycharam vydajuć karty, jakija treba skanavać štoraz, kali vykidaješ charčovyja adchody ŭ śpiecyjalny kantejnier. Śmiećcievaje viadro ŭzvažvaje toje, što ty kinuŭ; u kancy miesiaca atrymlivaješ rachunak.
Niekatorych heta ŭsio ž stymuluje zadumvacca nad tym, što jany vykidvajuć i kolki ježy musiać kuplać, bo čym mienš vykidaješ, tym mienš, adpaviedna, płaciš.
Ale krytyki adznačajuć, što pry ŭsich svaich pieravahach paŭdniovakarejskaja prahrama pakul nie dasiahnuła adnoj sa svaich metaŭ — prymusić ludziej mienš vykidać ježu. Pa danych Ministerstva navakolnaha asiarodździa, kolkaść praduktaŭ charčavańnia, što vykidajucca, pa ŭsioj krainie zastajecca bolš-mienš stabilnaj na praciahu mnohich hadoŭ.
Čytajcie jašče:
U Vilejskim rajonie ŭ kantejnier dla śmiećcia vykinuli 12 žyvych vožykaŭ FOTY