Kali leta i śpiakota, u paŭdniovaj častcy Minska pačynaje niepryjemna pachnuć. Haradžanie adčuvajuć dziŭny pach ci to tuchłaha miasa, ci to suchoha hnoju. Vydańnie Blizko.by pasprabavała razabracca, u čym pryčyna, i razhledzieła ažno 5 roznych viersij.
Dzie kankretna i kali mienavita śmiardzić?
Kiepski pach źjaŭlajecca ŭ paŭdniovaj častcy horada: Čyžoŭka, Łošyca, Brylevičy i Piatroŭščyna. Naprykład, siońnia ranicaj niepryjemny vodar raznosiŭsia navat u pierachodzie stancyi mietro «Piatroŭščyna».
Hety charakterny smurod adčuvajecca tolki ŭ niekatoryja dni haračaj pary hoda: z kanca maja da vieraśnia. U inšyja miesiacy moža śmiardzieć pa-inšamu, ale ŭ paŭdniovaj častcy hety smurod adčuvajecca tolki ŭ śpiakotu jak dniom, tak i nočču. Siadzieć doma z začynienymi voknami dušna, a adčynić dy vyvietryć taksama niemahčyma: u pakoi adrazu pranikaje ahidny pach.
Smurod niejak fiksujecca aficyjna? Chto adsočvaje čyściniu pavietra?
U Minsku kantrol za pavietram viaduć niekalki arhanizacyj. Adna ź ich — «Respublikanski centr pa hidramietearałohii, kantroli radyjeaktyŭnaha zabrudžvańnia i manitorynhu navakolnaha asiarodździa» pry Ministerstvie pryrody Respubliki Biełaruś. Słužba radyjacyjna-ekałahičnaha manitorynhu štodnia vydaje spravazdačy pra stan pavietra.
Na sajcie jość karty i spravazdačy. Voś prahnoz na siońnia: abiacajuć, što ŭsio ŭ normie.
Kali pahladzieć na karty, to jakraz u paŭdniovaj častcy Minska, na vulicy Karžanieŭskaha ŭ Kurasoŭščynie, znachodzicca aŭtamatyčnaja stancyja bieśpierapynnaha vymiareńnia ŭtrymańnia pryjarytetnych zabrudžvalnych rečyvaŭ u atmaśfiernym pavietry — PNZ №11. Jana ŭ aŭtamatyčnym režymie vydaje źviestki, jakija rehularna abnaŭlajucca i adlustroŭvajucca na karcie.
Bačna, što pa stanie na 08:40-09:00 usie pakazčyki aceńvajucca jak «dobryja» i «vielmi dobryja». A voś u ličbavych značeńniach zaŭvažajecca, što ŭzrovień dyjaksidu azotu na fonie astatnich ličbaŭ niejki vielmi vysoki: 0,34 ad uzroŭniu hranična dapuščalnaj kancentracyi. Heta značyć, što da miažy jašče daloka, ale pakazčyk usio adno vysoki.
Prachodzić niekalki hadzin, smurod pavoli ścichaje — i razam z tym pakazčyk dyjaksidu azotu na karcie taksama pamianšajecca, pryčym padaje až u čatyry razy: z 0,34 da 0,08 HDK. Što ž, razhadka blizkaja?
Ale ŭ adździele manitorynhu navakolnaha pavietra padazreńni raźviejvajuć: dyjaksid azotu ŭ pieršuju čarhu biarecca ad aŭtamabilaŭ i CEC i naŭprost sa smurodam, jaki ŭźnikaje tolki ŭ śpiakotu, nie źviazany. A čamu značeńnie tak rezka ŭpała za niekalki hadzin, moža być niamała tłumačeńniaŭ. Naprykład, padźmuli śviežyja viatry i razahnali ŭsie hetyja vychłapnyja hazy. I ŭvohule, kažuć, pachami (i ŭ cełym arhanaleptyčnymi ŭłaścivaściami) zajmajucca ŭ sanstancyi.
Pytańni pra śmiardziučaje pavietra zadajucca paśla Minskamu haradskomu centru hihijeny i epidemijałohii. U łabaratoryi daśledavańnia atmaśfiernaha pavietra tłumačać, što pravodziać ułasnyja daśledavańni pavietra, a pryčynami prajavy jaho niepryjemnych ułaścivaściaŭ zajmajucca ŭ inšym adździele.
U žurnalistaŭ pytalisia, ci jość u ich samich jakoje-niebudź tłumačeńnie tamu, čamu pavietra takoje śmiardziučaje. Paśla vykazvańnia svaich idej ich adpraŭlali da patrebnych śpiecyjalistaŭ dla kansultacyi.
Jakija mohuć być pryčyny smurodu?
Kali Łošyca była jašče nie vielmi ščylna zabudavanaja, u joj niekalki śpiakotnych hadoŭ adčuvaŭsia hety samy niepryjemny pach. U suviazi z hetym naradzilisia takija dźvie viersii, adkul jon pachodzić.
1. Smurod ad śmiećcievaj zvałki-palihona «Prudzišča», jaki znachodzicca za kiłamietr na poŭdzień ad MKAD pasiaredzinie pamiž Łošycaj i Čyžoŭkaj
Viersija dobraja, ale nie. Pa-pieršaje, «Prudzišča» (darečy, heta samy stary minski śmietnik) zakansiervavali sa žniŭnia 2019 hoda. Novych adkidaŭ tudy bolš nie voziać, a voś smurod prajaŭlajecca pa siońnia. Pa-druhoje, heta byŭ palihon pramysłovych adchodaŭ: budaŭničaje śmiećcie, bietonnyja błoki, piasok, armatura. Bulbianyja ačystki i adpracavanyja padhuźniki tudy ŭžo šmat-šmat hadoŭ nie vazili.
Aŭtar artykuła pabyvaŭ na viaršyni i na schiłach palihona viasnoj 2020-ha, kali śmietnik užo kansiervavali: zasypali piaskom i žviram. I choć siarod palic možna było paprostu ŭbačyć pustyja stvorki rakavin-biazzubak (vidavočna, začerpnutych razam z hlejem), chaj niepryjemny pach usio jašče prysutničaŭ, ale adčuvaŭsia jon tolki na viaršyni. Na schiłach i na luboj adlehłaści ad hetaha vializnaha kurhana nijakaha smurodu nie było.
2. Smurod ad harbarnaha zavoda ŭ Hatavie
Luby, chto choć raz vychodziŭ z elektryčki na stancyi Asiejeŭka (Asipovicki kirunak) abo prosta vysoŭvaŭsia ŭ fortku, moh pačuć charakterny niepryjemny pach. U paŭdniovaj častcy Hatava znachodzicca Minskaje vytvorčaje harbarnaje abjadnańnie, na jakoje zvyčajna i zvalvajuć vinu za smurod.
Moža, harbarny zavod i ni pry čym, ale pasažyry elektryčak stereatypna valać na jaho. Adnak u adździaleńni acenki ryzyk sanstancyi adprečvajuć i hetuju viersiju: zanadta ŭžo daloka ad Minska. A kankretna — 6,5 km da najbližejšaha ŭčastka MKAD, a da Piatroŭščyny — i zusim 15 kiłamietraŭ.
3. Smurod ad uhnajeńniaŭ z paloŭ
Uvosień 2017-ha i viasnoj 2018-ha minčuki skardzilisia na pach hnoju ŭ horadzie. Śpiecyjalisty tłumačyli, što hnojem moža śmiardzieć, kali ŭ pavietry jość mietyłmierkaptan — bieskalarovy haz, što moža pachodzić ad hnoju, jakim uhnojvajuć pali, naprykład, na ptuškafabrykach.
Jašče adna dobraja viersija, ale znoŭ małavierahodnaja. Uviesnu ŭhnojvajuć pali pad letnija kultury, a ŭvosień — pad azimyja. Ale ciapier-ta śpiakotnaje leta, usio ŭžo daŭno zasiejali, uzyšli rastki, da ŭradžaju niedaloka. Hnoju ŭ palach być nie pavinna.
4. Sažałki-adstojniki na race Łošyca
Błohier i krajaznaŭca Dzianis Blišč adšukaŭ maksimalna śmiardziučaje miesca ŭ Minsku — vuście raki Myška pry jaje ŭpadzieńni ŭ raku Łošyca. Tut stvaryli niekalki sažałak-adstojnikaŭ. Dzianis piša: «Vodary adzin-u-adzin paŭtarajuć tyja, što možna ŭčuć u hałoŭnych haradskich adstojnikach niepadalok ad vioski Siniało. Heta taki asablivy pach z «ha**ianaha śpiektru», ale nastolki śpiecyfičny, što ničoha padobnaha ŭ našym pobytavym žyćci nie sustrakajecca. Ciažki». Moža, heta i jość pryčyna?
Adździeł kantrolu za achovaj atmaśfiernaha pavietra, vodnych resursaŭ i nietraŭ Minskaha haradskoha kamiteta pryrodnych resursaŭ i achovy navakolnaha asiarodździa, kudy žurnalisty taksama datelefanavalisia, sumniavajecca: «Raka Myška — heta naŭrad ci, tam užo toj Myški zastałosia…»
5. Minskaja ačyščalnaja stancyja i pali filtracyi
U pačatku leta 2020 hoda minčuki skardzilisia žurnalistam na žudasny pach, pryčym fihuravali tyja ž rajony poŭdnia stalicy: Łošyca i Čyžoŭka. Tady ŭ Kamitecie pryrodnych resursaŭ udakładnili, što niepryjemny pach źjaŭlajecca štohod u śpiakotnaje nadvorje. Inśpiektary vykazali zdahadku, što jaje krynicaj słužyć Minskaja ačyščalnaja stancyja. Adnak paćviardžeńniaŭ svajoj viersii jany znajści nie zmahli.
Ciapier u Kamitecie skazali, što smurod moža iści ad paloŭ filtracyi. Umovam mohuć adpaviadać dźvie hrupy takich paloŭ-adstojnikaŭ: u Hatavie i kala vioski Siniało pamiž Michanavičami i Pryvolnym.
Ad apošnich sažałak da Minska jašče dalej: da Piatroŭščyny — 20 kiłamietraŭ. Ale tut zalityja 18 sažałak, i śmiardziać jany vielmi mocna. Darečy, apošniuju pa časie źjaŭleńnia 18-ju sažałku vykapali na miescy śpiecyjalna vysiečanaha haju na 10 tysiač dreŭ, jaki vysadzili ŭ 2009-m, kab źnizić uździejańnie ad inšych sažałak.
Ekaaktyvisty, jakija daŭno sprabujuć vyrašyć prablemu hetych hleistych sažałak pad Michanavičami, pišuć na svaim sajcie: «Hleistaja placoŭka «Vołma» Minskvodakanała. Heta 18 fiekalnych adstojnikaŭ z adkidami kanalizacyi ŭsiaho horada Minska. Ich tam jak 155 futbolnych paloŭ. Ad fiekalijaŭ da najbližejšaha žylla — 500 m. U zaležnaści ad vietru, tam pobač možna zdochnuć. A za 5-10 kiłamietraŭ prosta moŭčki pakutavać (pryvitańnie Łošycy, Čyžoŭcy ad Minskvodakanała!)».
Dzianis Blišč, jaki pabyvaŭ i tam, paćviardžaje:
«Ad starych sažałak pach sapraŭdy idzie strašenny, časam jaho mahčyma tryvać, tolki kali prykryvać nos kurtkaj. Kali b adstojnik pieršapačatkova ekspłuatavaŭsia pa technałohii, to ŭsio było b okiej, ale praz parušeńni cełasnaści starych sažałak, kažuć, letam nievynosna».
U Kamitecie pryrodnych resursaŭ ździvilisia tamu, što siońnia ŭ Minsku, jak i niekalki tydniaŭ tamu, znoŭ dobra adčuvaŭsia niepryjemny pach, i abiacali padniać statystyku, kab daviedacca, što pakazała rasśledavańnie minułych hadoŭ.
Kamientary
i viatry ŭ nas pieravažajuć paŭnočna-zachodnija, i lasy ŭ toj častcy, a na poŭdni łysa i niasuć viatry smurod horadu na poŭdień