Piensii biełarusaŭ: jak atrymać za miažoju i pražyć na ich?
U 2020 hodzie suprać falsifikacyi vynikaŭ vybaraŭ prezidenta Biełarusi pratestavali i piensijaniery. Niekatorym ź ich pryjšłosia biehčy z krainy. Na što žyvuć biełaruskija piensijaniery ŭ emihracyi, u jakich dziaržavach možna praciahvać atrymlivać piensiju z RB i ci možna na jaje pražyć za miažoj, raźbirałasia DW.
23.01.2024 / 10:14
Niekatoryja ź piensijanieraŭ, jakija pratestavali ŭ Biełarusi paśla prezidenckich vybaraŭ 2020 hoda, byli vymušany pakinuć krainu. Fota: AP
Biełaruskija piensijaniery, jakija znachodziacca ŭ emihracyi pa palityčnych matyvach, časta akazvajucca ŭ składanym finansavym stanoviščy i hublajuć piensiju, na jakuju pracavali ŭsio žyćcio. Pa słovach Volhi Harbunovaj, pradstaŭnicy sacyjalnaj palityki Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta (APK) Śviatłany Cichanoŭskaj, pakul sistemnaha rašeńnia hetaj prablemy niama.
Biełarusam prapanujuć źviartacca ŭ miascovyja arhanizacyi ŭ krainach pražyvańnia, jakija dapamahajuć uraźlivym hrupam nasielnictva.
«Kali jość choć trochi zdaroŭja, zabiaśpiečyć siabie možna»
«Piensiju, naturalna, ja nie mahu atrymlivać. Dla hetaha treba pryjechać (u Biełaruś. — Red.) i napisać davieranaść (na atrymańnie piensii davieranaj asobaj. — Red.). Što nierealna ŭ maich umovach, bo ja ŭžo dva razy ŭ turmie pabyvała. Treci raz nie chočacca», — dzielicca 63-hadovaja Ała.
Jaje niekalki razoŭ zatrymlivali ŭ Biełarusi za ŭdzieł u pratesnych maršach piensijanieraŭ u 2020 hodzie. U SIZA na Akreścina ŭ jaje zdaryŭsia sardečny prystup, tam ža jana zaraziłasia karanavirusam. Bajučysia kryminalnaha pieraśledu, Ała źjechała ź Biełarusi i voś užo amal dva hady znachodzicca ŭ centry dla biežancaŭ u Bielhii.
Asnoŭnaja ciažkaść, pa słovach surazmoŭcy, u tym, što davodzicca dzialić pakoj ź jašče piaćciu žančynami, u astatnim biełarusku ŭsio zadavalniaje: «Miedabsłuhoŭvańnie ŭ nas całkam biaspłatna, jak i ŭsie leki. Mnie niadaŭna rabili apieracyju, Čyrvony Kryž usio apłaciŭ».
Taksama Ała atrymlivaje 8 jeŭra ŭ dzień na ježu i srodki hihijeny. Piensijanierka amal z nula vučyć francuzskuju movu, kab u budučyni pracaŭładkavacca ŭ Bielhii.
«Pracu tut znajści možna, i kali jość choć trochi zdaroŭja, zabiaśpiečyć siabie taksama možna», — nie hublaje aptymizmu biełaruska.
«Dziakuj niamieckamu ŭradu»
«Heta niemahčyma (atrymlivać biełaruskuju piensiju, znachodziačysia za miažoj. — Red.). Pieravieści nielha, pryjazdžaj — atrymlivaj, ale atrymaješ adrazu turmu», — adznačaje 73-hadovy aktyvist, daśledčyk stalinskich represij Jan Dziaržaŭcaŭ.
U Biełarusi jon nie raz sutykaŭsia ź pieraśledam z boku ŭładaŭ, atrymlivaŭ štrafy i administracyjnyja aryšty. A ŭ sakaviku 2023 hoda byŭ vymušany ekstranna pakinuć krainu.
Dziaržaŭcaŭ vosiem miesiacaŭ pravioŭ u łahierach dla biežancaŭ u Hiermanii: «U asnoŭnym tam była moładź ź Blizkaha Uschodu, z Afryki. U pakoi pa 8-10 čałaviek, viadoma, ciažka z adpačynkam».
Niadaŭna biełaruski piensijanier atrymaŭ u FRH status uciekača. Ciapier zdymaje nievialiki pakoj, jaki apłačvaje dziaržava, atrymlivaje sacyjalnuju dapamohu, taksama ŭ jaho jość miedstrachoŭka.
«Dziakuj niamieckamu ŭradu i narodu za toje, što prymajuć, dapamahajuć u takich składanych abstavinach, u jakich znachodziacca ludzi, vymušanyja emihravać. My viedajem, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, kolki ludziej siadzić u turmach, kolki pakutuje. U mianie ciapier, možna skazać, dobra skłałasia», — kaža Dziaržaŭcaŭ. I dadaje, što ciapier spadziajecca na ŭźjadnańnie z žonkaj.
«Kali b pierastaŭ pracavać, jak žyć?»
Były kliryk Śviata-Michajłaŭskaha prychodu Minska, siabra Kaardynacyjnaj rady apazicyi 66-hadovy Alaksandr Šramko niadaŭna staŭ atrymlivać svaju biełaruskuju piensiju, pražyvajučy ŭ Litvie.
Sa słoŭ surazmoŭcy, sprava navat nie ŭ hrošach — u piensijanieraŭ u Litvie jość šerah ilhot, u tym liku najaŭnaść miedstrachoŭki.
«Ja pracuju jašče, płaču padatki, dla mianie heta (piensija z RB. — Red.) ciapier nie aktualna. Ale kali b pierastaŭ pracavać, jak žyć, jak chadzić u palikliniku? Piensijanier maje miedycynskuju strachoŭku, za jakuju zvyčajnamu čałavieku, kali jon nie pracuje, treba kožny miesiac płacić 60 ź lišnim jeŭra», — tłumačyć Šramko.
Jamu dla pieravodu ŭ Litvu jahonaj biełaruskaj piensii spatrebiłasia ŭsiaho tolki napisać zajavu ŭ litoŭski Dziaržaŭny fond sacyjalnaha strachavańnia( Sodra), supracoŭniki jakoha «pa svaich kanałach pieradajuć hetuju zajavu ŭ Biełaruś».
U pieraliku ŭ Šramko vychodzić 144 jeŭra. Jon adznačaje, što takaja piensija nievialikaja navat pa biełaruskich mierkach, tamu što śviataram, jak praviła, pryznačajuć minimalny aficyjny zarobak, kab carkvie davodziłasia mienš płacić padatkaŭ.
U hetaj suviazi Šramko adznačaje, što ŭ Litvie «taksama nie vielmi vialikija piensii», ale, viadoma, bolš, čym u Biełarusi: «Kali tut mienš za tysiaču jeŭra atrymlivaješ, nie viedaju, jak i žyć. Uličvajučy, što ŭsie my pryjechali i zdymajem kvatery. Zrazumieła, što treba niejkim čynam krucicca».
Ciapier piensijanier žyvie ŭ Litvie ź siamjoj svajoj dački i praciahvaje pracavać.
Biełarusy mohuć atrymlivać piensiju ŭ Litvie i Polščy
Piensiju, zaroblenuju ŭ Biełarusi, jaje hramadzianie, jakija pražyvajuć za miažoj, mohuć atrymlivać tolki ŭ tych krainach, ź jakimi ŭ Minska jość adpaviednyja mižnarodnyja damoŭlenaści, adznačajuć jurysty servisu biaspłatnaj i ananimnaj jurydyčnaj dapamohi legalhub.help. Takija pahadnieńni ŭ Minska jość na dadzieny momant z vaśmiu dziaržavami.
Damova ab sacyjalnym zabieśpiačeńni, da prykładu, u Biełarusi zaklučany ź Litvoj.
Źviarnucca pa adnaŭleńnie vypłaty biełaruskaj piensii možna ŭ litoŭski Dziaržaŭny fond sacstrachavańnia (Sodra) paśla atrymańnia dazvołu na časovaje abo pastajannaje pražyvańnie ŭ hetaj krainie albo «inšaha padobnaha dakumienta».
Akramia taho, hramadzianin RB, u jakoha dastatkova stažu dla pryznačeńnia biełaruskaj piensii, moža atrymać jaje, navat kali takoje prava «paŭstanie padčas pražyvańnia ŭ Litvie», pakazvajuć u legalhub.help.
Miž tym biełarusy, jakija dasiahnuli polskaha piensijnaha ŭzrostu (60 hadoŭ dla žančyn i 65 — dla mužčyn) mohuć atrymlivać piensiju ŭ Polščy, kali ich ahulny pracoŭny staž u RB i ŭ Polščy byŭ nie mienš za dvaccać hadoŭ, i ŭ ich mielisia choć by minimalnyja adličeńni ŭ polskaje ŭpraŭleńnie sacstrachavańnia.
Kali hetyja try ŭmovy vykonvajucca, a pamier atrymanaj biełaruskaj piensii nižejšy za polski minimalny, to roźnicu kampiensujuć ułady Polščy.
Jak atrymać piensiju za paŭhoda napierad
Ale dla hetaha jašče nieabchodna, kab byli zaličany pieryjady strachavańnia ŭ Biełarusi. «I voś mienavita z hetaha momantu ŭ biełaruskich piensijanieraŭ u Polščy i pačynajucca prablemy.
U Polščy pracoŭny staž ličycca ŭ hadzinach, u Biełarusi — u dniach, i ŭ momant uzajemadziejańnia pamiž instytucyjami (dźviuch krain. — Red.) prablemy i ŭźnikajuć.
Biełaruś nie adkazvaje ŭ toj formie, jakaja patrebnaja Polščy», — tłumačać jurysty z legalhub.help.
U krainach, ź jakimi ŭ Biełarusi niama dvuchbakovych damovaŭ ab saczabieśpiačeńni, adzinaje, na što mohuć raźličvać biełarusy, — pierad adjezdam za miažu atrymać piensiju za šeść miesiacaŭ napierad. Ale kab skarystacca takoj mahčymaściu, treba, udakładniajuć jurysty z legalhub.help, pryznačeńnie piensii da vyjezdu na pastajannaje miesca žycharstva za miažu, a sam vyjezd na PMŽ za miažu spatrebicca aformić aficyjna, atrymaŭšy pašpart adpaviednaj sieryi.
Čytajcie taksama:
Ministarka pracy ahučyła, jakoj budzie piensija ŭ nastupnym miesiacy
Z Łatvii vysłali 82-hadovaha vajskovaha piensijaniera, jaki pracavaŭ na Rasiju
Piensijanierka z Brazilii zachapiłasia futbołam u 91 hod
Z ahniom i vadoju. Hladzicie, jakim rytuałam pravodzili na piensiju ratavalnika paśla 20 hadoŭ pracy