«Adna pamyłka — i ŭsio pad znos». Minčuk buduje samy vialiki katedž z sałomy ŭ Biełarusi
U druhoj pałovie leta na palach źjaŭlajucca biaskoncyja rułony sałomy. Bolšaść ludziej prosta prajazdžaje mima, niekatoryja ličać hetyja ciuki vydatnym fonam dla fota, a niechta bačyć u ich svoj budučy dom. Adzin z takich ramantykaŭ vyrašyŭ pabudavać pad Minskam samy vialiki sałamiany katedž u Biełarusi i dakazać nasupierak stereatypam, što heta technałohija nie tolki dalokaha minułaha, ale i budučyni, piša «Anłajnier».
26.07.2024 / 23:23
Čaroŭny kutok
Pavieł Sakovič — pradprymalnik ź Minska. Dziesiać hadoŭ tamu jon zadaŭsia metaj vyrvacca z pałonu rajonaŭ i kvartałaŭ stalicy na ŭłońnie pryrody, dzie aficyjny dazvoł parušać ranišniuju cišyniu jość tolki ŭ ptušak. U toj ža čas z-za pracy jon nie moh dazvolić sabie adarvacca ad horada, a tamu razhladaŭ tolki ŭčastki nie dalej za 10 kiłamietraŭ ad MKAD.
«Chaciełasia znajści załatuju siaredzinu pamiž horadam i vioskaj. Kab da pracy jechać było nie mocna daŭžej, čym z haradskoj kvatery. Kab nie było prablem z darohami i kamunikacyjami, ale ŭ toj ža čas kab byŭ kantakt z pryrodaj, cišynia i adzinota. Pa ciapierašnich časach znajści ŭčastak z takimi ŭvodnymi praktyčna nierealna, albo jon budzie kaštavać kazačnych hrošaj, ale tady, u 2014-m, paśla doŭhich pošukaŭ mnie vielmi pašancavała znajści hety čaroŭny kutok», — uspaminaje mužčyna.
Paŭłu trapiŭsia ŭčastak u Ratamcy pamieram 12 sotak, raźmieščany na ŭskrajku lesu ŭ kancy tupikovaj vulicy. Za jaho jon tady addaŭ 60 tysiač dalaraŭ u ekvivalencie. Z chodu robicca zrazumieła, čamu haspadar ličyć hetaje miesca čaroŭnym: voś ty staiš u korku na MKAD, jak raptam praź litaralna 8 chvilin užo znachodzišsia ŭ atačeńni malaŭničaha lesu, u poŭnaj cišyni, dzie, zdajecca, navat miascovyja žychary havorać paŭšeptam, kab nie parušyć hetuju idyliju. Byccam by i niama pad bokam nijakaj šumnaj stalicy. Pa mierkach pryharada miesca sapraŭdy čaroŭnaje, a tamu tut lohka puścicca pa chvalach fiłasofskich razvah.
«Nadyšoŭ taki momant u žyćci, kali chočacca asieści, puścić karani ŭ miescy, da jakoha lažyć duša. Dzie tabie nichto nie pieraškadžaje i ty nikomu nie pieraškadžaješ, jak heta časta byvaje ŭ horadzie. Troški prytarmazić i zrazumieć, čaho sapraŭdy chočaš ad žyćcia. Adpačyć ad bietonnych haradskich karobak i znajści kantakt z pryrodaj. U niejkim sensie hetym taksama abumoŭleny vybar sałomy jak materyjału dla budaŭnictva doma, tamu što nie chaciełasia, pryjazdžajučy siudy, znoŭ dychać bietonam. Jaki materyjał moža być bolš pryrodnym i naturalnym, čym sałoma i hlina?»
Zrešty, pa słovach haspadara, sałamiany dom nie byŭ dla jaho niejkaj dakučlivaj idejaj, jakaja nie davała jamu spać pa načach. «Schapiŭsia za sałominku» jon chutčej vypadkova. Pieršapačatkova razhladaŭ varyjant budaŭnictva pa karkasnaj technałohii abo z sucelnych biarvieńniaŭ. Pieršy ŭ vyniku nie zadavoliŭ jaho patrabavańniam da ekałahičnaści i techničnych paramietraŭ nakštałt šumaizalacyi, ciepłapravodnaści i tryvałaści, a dla druhoha byŭ vielmi nieprydatny čas, bo ŭ toj momant šalona padskočyli ceny na draŭninu.
«Ideju sałamianaha doma padkazaŭ mnie siabar. I niešta mianie ŭ joj adrazu začapiła, ja pačaŭ staranna vyvučać temu i najaŭnyja prajekty. Daviedaŭsia, što ŭ ZŠA majucca padobnyja damy, jakija stajać bolš za stahodździe. Padobnyja prykłady jość i ŭ Jeŭropie, a ŭ Rasii isnujuć cełyja kamiercyjnyja zabudoŭščyki, jakija zajmajucca sałamianym domabudavańniem. U Biełarusi hetaja śfiera raźvitaja davoli słaba. Pieryjadyčna zdarajucca niaśmiełyja sproby niešta naładzić, časam na budaŭničych vystavach pakazvajuć padobnyja ekspanaty, ale dalej niejkich ekśpierymientalnych damoŭ abo prajektaŭ asobnych entuzijastaŭ sprava nie idzie».
Pa słovach Paŭła, jaho zachapiŭ taki azart pieršaprachodca, źjaviłasia žadańnie z hałavoj akunucca ŭ hetaje mora novaha dośviedu. Pry hetym mužčynu pa žyćci ŭłaścivaja piedantyčnaść i hruntoŭny padychod da luboj spravy, za jakoje jon biarecca, a tamu nichto z naskoku za małatok nie chapaŭsia.
Spačatku Pavieł vyvučyŭ uzdoŭž i ŭpopierak usio, što znajšoŭ pa hetaj temie ŭ internecie, naviedvaŭ budaŭničyja vystavy i tolki paśla taho, jak uzvažyŭ usie za i suprać, uziaŭsia za spravu.
Pałac z sałomy
Dla pačatku ŭładalnik znajšoŭ architektara, jaki sprajektavaŭ dom z ulikam usich pažadańniaŭ zakazčyka. I choć śpiecyjalist raniej nie pracavaŭ ni z čym padobnym, jon hetak ža sama surjozna zahłybiŭsia ŭ temu i nie tolki stvaryŭ eskizy i płaniroŭku, praličyŭ krok i kolkaść panelaŭ, prajomy, ale i pravioŭ raźlik usich nahruzak, kab pierakanacca ŭ nadziejnaści kanstrukcyi. Heta asabliva važna z ulikam taho, što Pavieł zadumaŭ nie prosta niejki miły dačny damok z sałomy, a ledź nie ceły asabniak płoščaj zvyš 600 «kvadrataŭ».
«Źviarnucca pa dapamohu architektara było najlepšym rašeńniem, tamu što na adnym entuzijaźmie, choć jaho i vielmi šmat, možna narabić niamała hłupstvaŭ: nie raźličyć nahruzku, nie dadumać detali ci ŭvohule niapravilna zakłaści padmurak. Časam dastatkova adnoj pamyłki, i ŭ vyniku ŭsio pojdzie pad znos. A tak dziakujučy našamu supracoŭnictvu ŭ mianie kančatkova skłałasia bačańnie budučaha doma», — dzielicca Pavieł.
U naš čas, kali ŭ pryvatnym budaŭnictvie zadadzieny trend na kampaktnaść, damy takich pamieraŭ redka budujuć navat sa zvykłaha hazasilikatu ci cehły, nie kažučy ŭžo pra sałomu. Ale hetyja płoščy — nie niejkaja danina hihantamanii 90-ch, nijakija viežački zboku ŭładalnik prybudoŭvać nie źbirajecca — kožnamu mietru jość racyjanalnaje tłumačeńnie.
«Z usiaho mietražu pad žyłuju płošču adviedziena nie tak užo i šmat, usiaho kala 150 «kvadrataŭ». Ale abaviazkova chaciełasia mieć u domie prastorny haspadarčy błok i haraž-majsterniu, jakija pry nieabchodnaści možna było b prystasavać pad patreby biznesu. Ja zajmajusia pradprymalnictvam usio žyćcio, i sprabavać novyja kirunki dla mianie absalutna narmalna. Časam navat nie viedaješ, jakaja ideja pryjdzie ŭ hałavu zaŭtra. I ŭ kožnym razie nieabchodnaje miesca, dzie možna zajmacca čymści spakojna z zapasam prastory. Tamu ŭ «kvadratach» ja siabie nie abmiažoŭvaŭ».
Adnak nazyvać uvieś hety vielizarny dom na 600 «kvadrataŭ» vyklučna sałamianym było b nie zusim sumlenna. Reč u tym, što cokalny pavierch uźviedzieny pa kłasičnaj technałohii zbornaha stužačnaha padmurka z błokaŭ FBS, z žalezabietonnymi plitami pierakryćcia.
Zdavałasia b, pryčym tut padmurak, ale z-za rezkaha pierapadu vyšyń na ŭčastku cokalny pavierch adnačasova ličycca jak pieršy i ŭklučany ŭ ahulnuju płošču, a pieršy, jaki, ułasna, budujecca z sałamianych panelaŭ, adnačasova ličycca jak druhi. Vyšynia stolaŭ na kožnym paviersie składaje ŭražlivyja 3 mietry.
Cokalny pavierch płanujecca takim ža zasielenym i funkcyjanalnym, jak pieršy (ci ŭsio ž taki druhi?). Pry hetym zaprajektavana vielizarnaje haražnaje pamiaškańnie, ujezd u jakoje budzie z advarotnaha boku doma pa dzikamu sierpantynu. Ale haraž taksama budzie i na druhim paviersie, voś tolki zajezd u jaho praduhledžany ŭžo z vulicy.
Kali mozh paśla pačutaha pajšoŭ na technałahičny pierapynak, heta narmalna. Navat sam haspadar błytajecca ŭ numaracyi pavierchaŭ. Uźnikaje inšaje pytańnie: atrymlivajecca, što pałova doma ŭsio adno składajecca ź bietonu, a sałamianaja častka nie takaja ŭžo i vialikaja? Vakoł padman? Adnak płošča kožnaha paviercha — bolš za 300 kvadratnych mietraŭ, i navat kali adkinuć cokalny pavierch, to astatniaja płošča sałamianaj častki ŭsio adno ŭražvaje i vidavočna ciahnie na rekord jak minimum u Biełarusi.
Słaboje miesca
Pavieł hatovy hadzinami raskazvać pra tonkaści technałohii — nastolki jon haryć svaim prajektam. A voś sałoma, u adroźnieńnie ad Paŭła, nie haryć. Heta značyć, nasupierak papularnaj dumcy pra pažaraniebiaśpiečnaść takich damoŭ, u łabaratornych umovach paćvierdžana, što abtynkavanyja hlinaj sałamianyja paneli uvohule nie padtrymlivajuć hareńnie. Vyprabavańni zaśviedčyli, što navat hazasilikat rassypajecca ad tempieratury chutčej. Tak što hety stereatyp haspadar razburaje adrazu.
«Akramia pažarabiaśpiečnaści, takija damy vyłučajucca vysokim uzroŭniem šumaizalacyi. Da taho ž ścieny nie abšyvajucca materyjałami nakštałt OSB-plit, u jakich utrymlivajucca nie samyja karysnyja dla zdaroŭja rečyvy, im zusim nie patrabujecca dadatkovaje ŭciapleńnie ź minieralnaj vaty ci pienopleksu. Jany majuć vielmi nizkuju ciepłapravodnaść, i heta vielizarnaja ekanomija na aciapleńni.
U toj ža čas materyjał praktyčna nie nahrajecca, što źjaŭlajecca biassprečnym plusam pry takoj śpiakocie, jak ciapier. A jašče ŭ hetych damach vydatny mikraklimat, bo jany, što nazyvajecca, dychajuć. Usio heta vyhadna adroźnivaje taki dom ad tych ža karkaśnikaŭ, choć ahulnyja pryncypy budaŭnictva ŭ ich padobnyja», — śćviardžaje Pavieł.
Arhumienty ŭładalnika na karyść sałamianaha doma hučać nastolki pierakanaŭča, što ź imi ciažka paspračacca. Ale pavinna ž być niejkaje słaboje miesca. Moža, choć by ŭ sprytnych myšej atrymajecca jaho adšukać? Hryzuny ž vidavočna taksama ź cikavaściu sočać za chodam budaŭnictva, kab chutčej uładkavać sabie ŭtulnuju budku ŭ ekadomie siarod duchmianaj sałomy. A takoje susiedstva ŭ teoryi moža pierakreślić usie vartaści pabudovy. Ale na praktycy i tut davodzicca zapisać dadatkovy bał na karyść sałamianych damoŭ.
«Mnohija sapraŭdy bajacca, što taki dom myšy ledź nie źjaduć za niekalki hadoŭ. Adnak ad hetaj prablemy jość elemientarnaja abarona, jakaja vypracavanaja ŭžo stahodździami.
Sałoma ŭ abaviazkovym paradku pavinna być z žyta. Nie dapuskajecca vykarystańnie pšaničnych ściobłaŭ abo čahości padobnaha.
Mienavita ŭ žycie ŭtrymlivajucca asablivyja rečyvy, jakija adpužvajuć hryzunoŭ i navat nasiakomych-škodnikaŭ. Voś hetyja paneli lažali prosta na vulicy až dva hady. I za hety čas nie źjaviłasia ani najmienšych prykmiet, što tam byli ŭładkavanyja niejkija hniozdy myšej. Chiba što paru razoŭ hniozdy ładzili vosy, ale jany mohuć zrabić heta dzie zaŭhodna».
Ale słaboje miesca ŭ sałamianych panelaŭ usio ž znajšłosia, pryčym tam, dzie, zdavałasia b, pavinna chavacca jašče adna ichniaja pieravaha. Jak pryznajecca Pavieł, pieršapačatkova siarod inšych plusaŭ jon raźličvaŭ na ekanamičnaść. Ale kali jon pieravioŭ abjom adnoj paneli na abjom hazasilikatu, to atrymałasia, što jana kaštuje ŭ piać razoŭ daražej.
«Raniej ja nie zajmaŭsia budaŭnictvam, a tamu pa niespraktykavanaści razvažyŭ, što hetyja paneli pavinny abychodzicca tańniej lubych inšych materyjałaŭ. Bo sama sałoma kaštuje kapiejki. Ale ja nie ŭličyŭ samaje zatratnaje — łahistyku. Pieravozka i zachoŭvańnie adabrali najbolšuju dolu finansaŭ ad koštu panelaŭ. Zrešty, sami ścieny — heta vielmi nievialiki adsotak ad ahulnaha kaštarysu, a tamu značna na košcie abjekta heta nie adbiłasia».
Zrabi sam
Havoračy pra ekanamičnaść, Pavieł zhadvaje, mabyć, klučavy niuans usioj budoŭli. Akazvajecca, hetyja sałamianyja paneli jon nie zakazvaŭ dzieści ŭ kahości i nie supracoŭničaŭ ź jakoj-niebudź profilnaj kampanijaj. Kožnuju z panelaŭ jon zrabiŭ sam. Usio — ad zakupki ciukoŭ da kładki apošniaj sałominki ŭ karkas — jahonych ruk sprava. Dla hetaha na vioscy ŭ baćkoŭ mužčyna navat z nula vyrabiŭ śpiecyjalny pres.
«Doŭha daviałosia pakorpacca z naładami ruchavika, cisku i inšych paramietraŭ, pierš čym stała atrymlivacca. Pieršyja paneli vychodzili niedastatkova ščylnymi, a ciapier pa ich možna ŭdaryć, možna skakać, biehać i ničoha nie budzie.
Važna ŭličvać, što ŭ panelaŭ jość peŭny dyjapazon ščylnaści, za jaki nielha vychodzić. Kali jaje nabić zanadta ščylna, da ŭzroŭniu ćviordaści hazasilikatu, skažam, to pavialičycca ciepłapravodnaść i panel stanie značna chutčej prapuskać choład. Kali akažacca niedastatkova ščylnaj, to nie budzie nieabchodnaj ćviordaści i šumaizalacyi», — adznačaje haspadar doma.
Usia praca pačałasia z zakupki draŭniny dla karkasa. Pa słovach Paŭła, jon jakraz trapiŭ na toj momant, kali adbyŭsia rezki skačok cenaŭ na jaje. Kali b kuplaŭ ciapier, sabiekošt paneli byŭ by prykmietna nižejšy.
Taksama vielmi šmat hrošaj pajšło na transpartavańnie, tamu što pieršapačatkova jon słaba pradumaŭ hety momant. Pry hetym na fonie inšych vydatkaŭ sałoma kaštavała sapraŭdy kapiejki. Dvuch rułonaŭ, padobnych tym, što my bačym na palach paśla žniva, chapaje na try paneli, a kožny taki rułon abyšoŭsia minčuku ŭsiaho ŭ 15 rubloŭ. Usiaho na 60 panelaŭ, jakija płanujecca ŭstalavać u domie, pajšło sałomy na 600 rubloŭ. Nie dziŭna, što navat paliva dla transpartu abyšłosia daražej.
«Sałomu možna zdabyć u lubych kolkaściach, a voś kolki vydatkavana na łahistyku, zachoŭvańnie, draŭninu, vyrab presa, ja navat bajusia paličyć. Ale ŭsio heta ništo na fonie ryzyki pasprabavać niešta novaje, daviedacca, što z usiaho hetaha vyjdzie. Mnie byŭ cikavy sam praces pabudovy, pačynajučy z ułasnaj vytvorčaści materyjału. Heta zusim inšaje adčuvańnie, čym prosta pajechaŭ usio kupiŭ, dach nakryŭ i siadziš roŭna. Chaj heta i značna pavialičvaje vydatki na budoŭlu».
Paśla raskazu pra ŭłasny pres raptam razumieješ, adkul rastuć nohi ŭ kranaŭ, jakija źviartajuć na siabie ŭvahu jašče na padjeździe. Dobra jašče maleńkija padjomniki, ale ci žarty — na budaŭnictvie jakoha jašče pryvatnaha doma možna ŭbačyć ułasny kazłavy kran? Jaki dakładna hetak ža sama pierasoŭvajecca pa ŭłasnych rejkach, chaj i draŭlanych, i spraŭna vykonvaje funkcyju transpartavańnia panelaŭ z kuzava hruzavikoŭ prosta da miesca ŭstanoŭki.
«Ja nie viedaju, kolki važyć panel, dakładna nie vyličvaŭ, nie było nieabchodnaści. Ale pryblizna 150-200 kiłahramaŭ. Ja mahu jaje padniać nabok adzin i navat kudyści pierakacić. Ale, zrazumieła, pry vialikich abjomach nichto ŭručnuju heta ciahać nie staŭ by. Voś i ŭźnikła nieabchodnaść u padjomnaj technicy. Aŭtakran pastajanna vyklikać nie budzieš, tamu paśla niekatorych rozdumaŭ vyrašyŭ zrabić ułasny kazłavy kran, jaki dapamahaje nam pry razhruzcy panelaŭ z transpartu, i dva dadatkovyja mini-krany, pry dapamozie jakich my hetyja paneli i ŭstaloŭvajem ŭžo na miesca. Pryjšłosia vydatkavać na heta dadatkovych dzion ź dziesiać, ale zatoje ciapier my acanili pieravahi i dapamohu».
Hałoŭnaje praviła
Pa słovach Paŭła, mantaž atrymlivajecca pakul što nie takim chutkim, jak chaciełasia b. Ź inšaha boku, navat z takoj chutkaściu ŭ płanach skončyć raboty za paru tydniaŭ i pavoli pierajści da padrychtoŭki pad dach. Mahło b być jašče chutčej, kali b nie davodziłasia dapracoŭvać paneli na miescy.
«U kožnuju treciuju panel my stavim dadatkova ŭkosiny, heta takija nachilnyja rasporki. Jany adkazvajuć za ščylnaść i trymajuć usie nahruzki. Taksama my dadatkova zabivajem tarcy sałomaj dla maksimalnaha ŭščylnieńnia pry mantažy. Praviarajem paneli i dzieści ŭnosim jašče niejkija dapracoŭki. Tamu vychodzić nie vielmi chutka. U vypadku z zamiežnymi prykładami, kali katedžy z padobnych panelaŭ uzvodziać za 3-4 dni, usio zahadzia padrychtavana ŭžo ŭ fabryčnych umovach i zastajecca tolki pryvieźci i zmantavać», — dzielicca vopytam haspadar.
Usiaho na ŭźviadzieńni pracujuć try čałavieki. Paŭłu dapamahajuć budaŭniki Mikita i Jarasłaŭ. Jak pryznaje Mikita, takaja technałohija budaŭnictva dla jaho zusim u navinku, bo jahony asnoŭny profil — heta kładka hazasilikatu. Adnak jon z zadavalnieńniem adhuknuŭsia na zaprašeńnie Paŭła, tamu što padzialaje jaho imknieńnie da novaha dośviedu.
«U hetaj technałohii adnaznačna jość pierśpiektyvy, adnak tut treba prapracavać mienavita vytvorčy momant, kab paneli nie davodziłasia darablać na miescy. Tamu što pakul atrymlivajecca navat pavolniej, čym kładka hazasilikatu pry supastaŭnych abjomach. Adnak my nabivajem nie tolki paneli, ale i huzy. Heta i nazyvajecca dośvied. Kali ŭ pieršyja dni my mahli ledź-ledź pastavić dźvie paneli, to ciapier vychodzić pa piać. Moža zdacca, što heta nie vielmi chutka, ale treba ŭličyć maštab abjekta. Kali b heta byŭ dom na 100 «kvadrataŭ», spravilisia b za niekalki dzion», — razvažaje Mikita.
Pavieł demanstruje asnoŭny macavalny elemient, na jakim usio trymajecca. I heta nie česnaje słova, a admysłovaja kanstrukcyjnaja šruba, jakaja zakručvajecca śpiecyjalnym udarnym šrubakrutam. Takim čynam paneli pamieram 3000×1200×40 macujucca da asnovy i pamiž saboj. Akramia taho, pamiž imi zakładajuć džutavy mižviancovy ŭščylnialnik, jaki vykarystoŭvajuć pry budaŭnictvie damoŭ sa zruba. Jon daje nie tolki maksimalnaje ŭščylnieńnie pry mantažy, ale i abaronu ad pramiarzańnia ŭ mastkach choładu, a taksama prybiraje ŭsie mahčymyja rypieńni, naprykład, ad usadžvańnia budynka.
Pry budaŭnictvie sałamianaha doma isnuje hałoŭnaje praviła — zaŭsiody pazirać na nieba i sačyć za prahnozam, bo nadvorje najvažniej za ŭsio. Tamu što adzinaje, što moža naškodzić budoŭli, — heta zaśpiełaja źnianacku mocnaja zaleva. Kali ź piarednich bakoŭ vilhać panelam nie strašnaja, to praniknieńnie vady z tarcoŭ na značnuju hłybiniu moža pryvieści da prablem.
«Kali my zmantavali panel, ja pierš za ŭsio załažu na jaje i zakryvaju tarcy pry dapamozie plonki i steplera. Tamu što kali sałoma pramakaje ŭ hłybiniu, to heta miesca daviadziecca ramantavać, zabivajučy nanova. U najhoršym vypadku panel adbrakoŭvajecca całkam. Adnak za ŭvieś pieryjad budaŭnictva takaja biada zdaryłasia tolki z adnoj panellu. Dy i toje ź jaje možna zrabić akonnuju pieramyčku», — robić vysnovu Pavieł.
Pa słovach haspadara, asnoŭnaja zadača ciapier — da kanca siezona zrabić dach. U takim stanie dom užo moža całkam spakojna pieražyć zimu, a tam možna budzie bracca za źniešniaje i ŭnutranaje azdableńnie. Pieršapačatkova va ŭładalnika była dumka praciahnuć pryrodnuju temu i zrabić dach taksama z sałomy. Adnak pry takoj płoščy doma heta akazałasia vielmi składana technična, tamu było vyrašana spynicca na bolš zvykłaj mietaładachoŭcy.
Zabaŭka dla dziaciej
U sałamianym domie hlina źjaŭlajecca nie mienš važnym kampanientam, čym sama sałoma. Hetyja materyjały pracujuć u pary. Hlina rehuluje vilhotnaść, ściahvajučy liški na siabie, a kali zanadta sucha — addajučy ich. Takim čynam, dom nie zakarkavany byccam termas, a niby dychaje, i mienavita heta stvaraje toj samy asablivy mikraklimat.
Akramia taho, zroblenaja pa praviłach tynkoŭka z hliny — zaruka nadziejnaści i daŭhaviečnaści budynka. Jana abaviazkova pavinna być z dvuch bakoŭ i składacca z troch płastoŭ.
«Abmazačny płast ściahvaje pavierchniu. Unutrany płast taŭščynioj 3-5 santymietraŭ — asnoŭny rehulatar vilhotnaści ŭ ścianie. I źniešni płast, jaki ŭžo značna tančejšy. U jaho ŭžo treba dadavać cemient, kab hlina nie razmakała. U inšyja płasty dadavać jaho nielha, tamu što cemient — davoli ahresiŭny materyjał i raźjadaje sałomu, z-za čaho tynkoŭka prosta nie budzie trymacca», — dzielicca mudrahieliściami haspadar.
Źniešniaje azdableńnie chaty moža być zusim lubym, ad fasadnych panelaŭ da klinkiernaj cehły. Ułasna, navat treci płast hliny ŭžo moža vystupać jak azdobny materyjał albo jak asnova pad niešta jašče. Pry hetym nijakaje dadatkovaje ŭciapleńnie abo termašuba zusim nie patrebnyja.
«Čuŭ mierkavańnie ad niekatorych zamiežnych śpiecyjalistaŭ, što takim damam, pa sutnaści, navat nie patrebnaja ŭnutranaja vientylacyja. I heta znoŭ ža pra adčuvańnie siabie ŭ hetaj prastory, pra pryrodu i naturalnaść. Nu a abmazvać ścieny hlinaj — asobnaja zabaŭka dla dziaciej. Jany z takim zadavalnieńniem i azartam peckajucca z hetym, što nie adciahnuć», — uśmichajecca Pavieł.
Uładalnik budoŭli paśla paśpiachovaha zakančeńnia prajekta navat padumvaje praciahnuć uźviadzieńnie padobnych damoŭ užo na zamovu, pakolki bačyć u hetym peŭnuju pierśpiektyvu, uličvajučy pavyšanuju cikavaść da zaharadnaha budaŭnictva i sučasnyja ekatrendy.
«Najlepšy biznes — kali ŭsio vyprabavana na sabie. Ale nie mahu admaŭlać, što ŭ nas u krainie pakul jašče jość niejki skiepsis u adnosinach da hetaj technałohii. Jak ni zahavary, adrazu Nif-Nif, Naf-Naf i voś heta voś usio. Heta niejkaja ŭstanoŭka, jakaja ciahniecca čyrvonaj nitkaj ź dziacinstva. Adnak heta pakul u masach nie razumiejuć pieravah hetaj technałohii, na heta treba čas».
Choć, pa słovach Paŭła, u cełym niejkaj krytyki abo niehatyvu ad kaho-niebudź, choć by susiedziaŭ, znajomych abo siabroŭ, nikoli nie było. Naadvarot, siarod reakcyj tolki ździŭleńnie i žyvaja cikavaść.
Tak ci inakš mužčyna robić vysnovu, što praz uvieś hety čas i šmatlikija ciažkaści možna śmieła skazać, što ŭsio składvajecca vydatna i jon vielmi zadavoleny, što ŭchapiŭsia za hetuju ideju.
«Bunt» z-za rajona, čaŭnaki na paŭzie i los staroha parku. Čym žyvie samy zachodni horad Biełarusi?