Što chavajecca za bananavaj industryjaj Kosta-Ryki. U Jeŭropu traplajuć «čystyja» banany, ale chto raspłačvajecca za heta?

Kosta-Ryka źjaŭlajecca adnym z asnoŭnych vytvorcaŭ bananaŭ, jakija pastaŭlajucca jak u ZŠA, tak i Jeŭropu. Adnak za hetym pośpiecham chavajucca surjoznyja sacyjalnyja i ekałahičnyja prablemy.

Rabočy zrazaje hronki bananaŭ. Kosta-Ryka. Fota: Jan Sochor / Latincontent / Getty Images

Jak piša Le Monde, Kosta-Ryka ŭvachodzić u lik najbujniejšych suśvietnych vytvorcaŭ bananaŭ, zajmajučy 4-je miesca paśla Ekvadora, Filipin i Hvatemały. Asnoŭnymi spažyŭcami kostarykanskich bananaŭ źjaŭlajucca ZŠA i Jeŭropa (kala 2,4 miljona ton u hod, ź jakich 1 miljon ton idzie ŭ Jeŭropu). Pry hetym mała chto viedaje ab tym, jak masavaja ich vytvorčaść adbivajecca na zdaroŭi rabočych i navakolnym asiarodździ.

Banany patrabujuć vialikaj kolkaści chimičnaj apracoŭki. U Kosta-Rycy jany vyroščvajucca kruhły hod, što aznačaje bieśpierapynnaje vykarystańnie piestycydaŭ, jakoje z apošnija 30 hadoŭ uzrasło z 50—73 kiłahramaŭ na hiektar da amal 100 kiłahramaŭ.

Rabočy kala bočki ź piestycydami na bananavaj płantacyi. Kosta-Ryka. Fota: Jan Sochor / Latincontent / Getty Images

Pry hetym 80% ź ich adniesieny da katehoryi «vysokataksičnych». Siarod ich i taki papularny ŭ vytvorcaŭ bananaŭ mankaceb, jaki zabaronieny ŭ 29 krainach, ale nie ŭ Kosta-Rycy.

Vykarystańnie piestycydaŭ nanosić škodu jak navakolnamu asiarodździu, tak i zdaroŭju rabotnikaŭ. Adnoj z samych ciažkich prablem, ź jakimi sutykajucca ludzi, źjaŭlajecca paharšeńnie zroku. Mnohija pačynajuć bačyć horš užo da 30 hadoŭ, a niekatoryja całkam stračvajuć zrok.

Rabočy zavaročvaje hronki bananaŭ u miašok, nasyčany piestycydami. Kosta-Ryka. Skryn videa: rainforestalliance / YouTube

Jak tłumačać sami rabočyja žurnalistam Le Monde, jany zavaročvajuć hronki bananaŭ u płastykavyja pakiety, nasyčanyja piestycydami. Vilhać ź liścia ściakaje im na tvar, razam z taksičnymi rečyvami. Padobnaje adbyvajecca i paśla apracoŭki płantacyj avijacyjaj.

U rabotnikaŭ, što pracujuć na myćci i ŭpakoŭcy bananaŭ, nazirajucca razdražnieńni i zachvorvańni skury, prablemy z dychańniem. Pryčyna — utrymańnie ŭ vadzie funhicydaŭ, chłoru i solaŭ aluminiju dla vydaleńnia plamaŭ na łupinie.

Rabotniki zajmajucca myćciom bananaŭ. Kosta-Ryka. Skryn videa: rainforestalliance / YouTube

Ab tym, što niekatoryja piestycydy, takija jak chłoratałanił, mohuć paškodzić zrok, śviedčać i daśledavańni, jakija praviali supracoŭniki Univiersitetata Kosta-Ryki. Hety funhicyd byŭ zabaronieny ŭ krainie tolki ŭ 2023 hodzie.

Akramia taho, daśledavańni pakazali, što piestycydy akazvajuć razburalny ŭpłyŭ na centralnuju niervovuju sistemu. U zonie ryzyki kala 40 000 pracaŭnikoŭ płantacyj, a kali ŭličvać uskosna zaniatych u halinie, to hetaja ličba ŭzrastaje ŭ dva z pałovaj razy.

Taksama pakutujuć dzieci, jakija žyvuć pobač z płantacyjami: u ich vyjaŭleny parušeńni ŭ raźvićci niervovaj sistemy, a ŭ ciažarnych žančyn — prablemy z pracaj ščytapadobnaj załozy, jakija ŭpłyvajuć na raźvićcio płodu.

Pry hetym rabočyja drenna abaronieny ab uździejańnia chimikataŭ, a časam sami hrebujuć sanitarnymi normami. Mužčyny, jakija zajmajucca apracoŭkaj raślin piestycydami, pracujuć biez naležnaha adzieńnia, bo praca ŭ haračyniu ŭ poŭnaj ekipiroŭcy značna źnižaje vytvorčaść i, adpaviedna, zarobak.

Rabočy pravodzić apracoŭku płantacyi chimikatami. Kosta-Ryka. Fota: Jan Sochor / Latincontent / Getty Images

Piestycydy nie tolki škodziać rabočym, ale i navakolnamu asiarodździu. Reštki chimikataŭ byli znojdzieny ŭ školnych kłasach, matracach, kuchniach u damach, raźmieščanych pobač z płantacyjami. U pryrodzie piestycydy vyjaŭleny na šerści laniŭcaŭ, a chłor — navat u rocie žyvioł.

Płantacyja bananaŭ. Kosta-Ryka. Fota: Federico Meneghetti / REDA / Universal Images Group via Getty Images

Jak adznačaje vydańnie, chacia mižnarodnyja arhanizacyi kantralujuć siertyfikacyju bananaŭ dla jeŭrapiejskaha rynku, ich standarty nie viaduć da realnaha skaračeńnia piestycydaŭ. Fiermiery imknucca nie vykarystoŭvać zabaronienyja ŭ ES chimikaty na płantacyjach, pradukcyja jakich idzie na jeŭrapiejski rynak. Adnak ekśpierty śćviardžajuć, što mnohija škodnyja rečyvy prosta nie vyjaŭlajucca pry kantroli: banany transpartujucca na praciahu 40 dzion, a za hety čas reštki piestycydaŭ raskładajucca.

U vyniku, u toj čas jak spažyŭcy ŭ ZŠA i Jeŭropie kuplajuć «čystyja» banany, žychary Kosta-Ryki raspłačvajucca svaim zdaroŭjem i navakolnym asiarodździem.

Kamientary da artykuła