Čamu Rafael Nadal, čempijon «Ralan Haros», nia maje najmienšych šancaŭ na Ŭimbełdanie? Čamu na travie kudy lepiej adčuvajuć siabie hulcy z mahutnaj padačaj — takija, jak Rodyk, — ci tyja, što atakujuć kala samaj sietki — jak Federer? Reč u fizycy.
Kažuć, što travianyja korty Ŭimbełdanu — najchutčejšaja tenisnaja placoŭka. Heta praŭda, ale nia chutkaść pieramiaščeńnia miača robić jaje najchutčejšaj. Naadvarot, jak ustanavili navukoŭcy, trava macniej za ŭsio zapavolvaje miač. Chutkaść Uimbełdanu vyznačajecca vuhłami adbićcia miača, a taksama vyšynioj i adlehłaściu, na jakich jon lacić paśla adbićcia. Usie hetyja vieličyni dla travianistych kortaŭ źjaŭlajucca samymi nizkimi — najmienšy vuhał, najnižejšaje adbićcio, najkaraciejšy lot. U tenisistaŭ zastajecca vielmi mała času na reakcyju, im davodzicca chutčej ruchacca pa korcie i chutčej zdabyvać punkty. Ale zusim nia chutkaść samoha miača robić Uimbełdan najchutčejšym i najciažejšym turniram. Jak takoje mahčyma?
1. Pad jakim vuhłom adbivajecca miač?
Zvyčajny (niakručany) miač:
hard («US Open») — 32,9°;
hrunt («Ralan Haros») — 34,7°;
trava (Uimbełdan) — 28,6°* .
Mocna kručany napierad miač (tak zvany top-śpin):
hard («US Open») — 24,8°;
hrunt («Ralan Haros») — 26,4°;
trava (Uimbełdan) — 16,8°* *.
Kručany nazad miač (anderśpin):
hard («US Open») — 38,1°;
hrunt («Ralan Haros») — 40,8°;
trava (Uimbełdan) — 26,1°* **.
2. Na jakuju vyšyniu ŭ siarednim adbivajecca miač?
hard — 114 sm;
hrunt — 111 sm;
trava — 68 sm* ***.
3. Na jakuju adlehłaść (pa haryzantali) lacić miač paśla adbićcia, pierš čym dasiahnuć najbolšaj vyšyni (u siarednim)?
hard — 3 m;
hrunt — 2,8 m;
trava — 2,3 m* ****.
4. Jakaja budzie chutkaść miača paśla ad́bićcia (pierad adbićciom — kala 48 km/h)?
hard — 32 km/h;
hrunt — 30,5 km/h;
trava — 28,9 km/h* *****.
Vysnovy dla navuki
Trava zapavolvaje miač bolš, čym lubaja inšaja pavierchnia! Čamu ž tady heta najchutčejšaja pavierchnia? Bo chutkaść miača składajecca ź dźviuch chutkaściaŭ — vertykalnaj i haryzantalnaj. Naprykład, na ziemlanym korcie miač lacić u cełym chutčej, ale adbivajecca pad vialikim vuhłom, lacić vyšej i praz toje daŭžej pieraadolvaje tuju samuju haryzantalnuju adlehłaść. Takim čynam, jaho haryzantalnaja skoraść akazvajecca nižejšaj. Na travie vuhał padzieńnia mienšy. Miač lacić u cełym ź minimalnaj chutkaściu, ale pieraadolvaje mienšy šlach — i haryzantalnaja chutkaść akazvajecca vyšejšaj. A dla hulca, jaki staić, naprykład, za čatyry metry ad miesca adbićcia miača, najvialikšaje značeńnie maje toje, jak chutka jon dasiahnie jaho — inakš kažučy, jak chutka jon ruchajecca pa haryzantali, a nia toje, jak chutka jon ruchajecca naahuł.
Vysnovy dla tenisu:
— miač adbivajecca na travie pad najmienšym vuhłom z pryčyny ślizhańnia;
— praz heta adbivajecca najnižej;
— dziakujučy hetamu najchutčej pieraadolvaje adlehłaść pamiž miescam adbićcia i tenisistam, choć ruchajecca pavolniej, čym na betonie ci ziamli;
— tenisist maje mienš času na reakcyju, pieradačy miača adbyvajucca chutčej, lepšych vynikaŭ dasiahajuć tenisisty, zdolnyja chutka zdabyvać punkty (paśla mocnych padač ci dziejańniaŭ pierad sietkaj — naprykład, Endzi Rodyk, Rodžer Federer); tyja, chto lubić biehać (naprykład, Rafael Nadal, Hilerma Koryja), nia majuć šancaŭ.
Byli vykarystany vyniki daśledavańniaŭ, praviedzienych karparacyjaj «Cislunar Aerospace» (poŭny pieralik eksperymentaŭ možna znajści na internet-staroncy pa adrasie: http://wings.avkids.com/tennis u raździele «Tenis. Naš daśledčy prajekt»).
__________
* Vuhał adbićcia na travie najnižejšy. Heta efekt ślizhańnia.
** U vypadku mocna kručanaha miača roźnica jašče bolš vyraznaja. Taki miač ślizhaje bolš i adbivajecca pad jašče mienšym vuhłom.
*** Miač z advarotnym kručeńniem na korcie ź ziemlanym i ćviordym pakryćciom sustrakaje mocnaje supraciŭleńnie pavierchni i adbivajecca pad vialikim kutom. Na travie — znoŭ z pryčyny ślizhańnia — treńnie namnoha mienšaje i miač nie adbivajecca pad vialikim vuhłom.
**** Roźnica ŭražvaje. Na travie miač adbivajecca bolš jak na 40 sm nižej!
***** Na travie miač najchutčej pačynaje padać.
****** Trava miakkaja, bolš pruhkaja, čym ard i hrunt. Tamu skoraść miača nižejšaja.
