Čubryk: Toj, chto vałodaje najnoŭšymi technałohijami, nie abaviazkova samy kankurentny

Na pytańni sajta «Zaŭtra tvajoj krainy» adkazvaje dyrektar Daśledčaha centra Instytuta pryvatyzacyi i mieniedžmienta Alaksandr Čubryk.

— Čamu biełaruskija ŭłady zanialisia madernizacyjaj mienavita ciapier?

— Apošnim časam biełaruskaja madel rostu vidavočna dasiahnuła peŭnych miežaŭ. Na praciahu 15 hadoŭ rost pastupova zapavolvaŭsia. A potym byŭ pieršy kryzis 2009 hoda, źviazany s hłabalnym, za im druhi, 2011 hoda. Voś mienavita tady i paŭstała ideja madernizacyi, nibyta jak adkaz na kryzisnyja prajavy.

2011 hod naohuł byŭ bahaty na idei. Tady ŭrad padyjšoŭ davoli blizka da razmoŭ pra strukturnyja reformy, raźvićcio pryvatnaha siektaru. Ale potym było skazana, što ekanamičny rost pavinien być 5-5,5%, Miaśnikoviča abazvali «rynačnikam» i ŭsio spyniłasia. Zamiest hetaha źjaviłasia ideja madernizacyi.

Sapraŭdy, vyhladaje tak: ŭsio, što rabiłasia raniej, zaraz nazvali inšym słovam. Byli inviestycyi, stała madernizacyja. Tolki fokus troški pasunuŭsia: raniej kutnym kamianiom było budaŭnictva, zaraz — tyja ž inviestycyi, tolki ŭžo ŭ adnaŭleńnie vytvorčych fondaŭ.

Miž tym za apošnija hady šmat na jakich dziaržaŭnych pradpryjemstvach asnoŭnyja fondy davoli istotna adnavilisia.

— I ci daje hetaje adnaŭleńnie addaču?

— Pa-roznamu. Jość prykłady, kali heta davała dobryja vyniki, jak u naftapierapracoŭcy. Ale jość i šmat vypadkaŭ, dzie vynikaŭ nie było, niahledziačy na toje, što na adnaŭleńnie vydatkoŭvalisia vialikija hrošy, u tym liku i kredytnyja.

Kali madernizacyja rabiłasia za kredytnyja hrošy, daloka nie va ŭsich vypadkach pradpryjemstvy atrymali paśla pieraabstalavańnia takuju rentabielnaść, jakaja dazvoliła b absłuhoŭvać hetyja kredyty dy jašče mieć prybytak. Pradpryjemstvy niaredka nie mahli zahruzić novyja mahutnaści, bo na ich pradukcyju nie znajšłosia popytu, ci patrapili ŭ pastku dziaržaŭnaha rehulavańnia adpusknych koštaŭ i apynulisia stratnymi.

Dy ci mała było pryčynaŭ, što zrabili raniejšuju madernizacyju nieefiektyŭnaj? Ale ž na jaje byli vydatkavanyja vialikija dziaržaŭnyja hrošy.

I ź biahučaj madernizacyjaj šmat pytańniaŭ nakont taho, dzie dziaržava voźmie hrošy, kab realizavać takija bujnyja płany.

— Nu voś źviartajemsia da Rasi i pa hrošy... Ale čamu papiarednija sproby pieraabstalavańnia ŭ šerahu vypadkaŭ nie davali stanoŭčych vynikaŭ i ci ŭličany admoŭny dośvied zaraz, kab nie paŭtaryć tych samych pamyłak?

— Voś jak pracuje zvyčajny rynkavy stymuł. Spačatku jość ideja — ci novaha rynku, ci intehracyi na ŭžo isnujučy. To bok ty ŭžo viedaješ, što i jak budzieš rabić i ŭ čym budzieš lepšy za kankurentaŭ. I pad hetuju ideju ty šukaješ finansavańnie.

U nas u krainie ŭsio pracuje inakš. Dziaržaŭnym pradpryjemstvam kažuć: treba madernizavacca, my vam dadzim hrošy. Ad vas nieabchodnyja płany. Heta ž zusim inšy stymuł. Ci treba ŭ takich umovach mocna kłapacicca pra vynik?

Da taho ž pra što pytajuć u kiraŭnika dziaržaŭnaha pradpryjemstva? Ci raście vytvorčaść, ci raście zarobak, ci niama skaračeńniaŭ pracoŭnych — voś hetyja try rečy byli i zastajucca padmurkam dziejnaści dziaržpradpryjemstva. Prybytku i efiektyŭnaści siarod ich niama. Takaja madernizacyja pracuje ŭ abmiežavanym kole halinaŭ. Jak u toj ža naftapierapracoŭcy, dzie suśvietny rynak lohka pahłynie dadatkovy abjom naftapraduktaŭ.

A voś na bolš kankurentnych rynkach usio našmat bolš składana. Tut treba ŭmieć pradavać. A dziela hetaha mieć zusim inšyja stymuły.

Tamu i ideju z madernizacyjaj nielha razhladać jak niešta novaje. Chutčej heta nazvany inšym słovam praciah toj samaj palityki, jakaja ładziłasia raniej.

— Ale ž jość nakirunak — padrychoŭka kadraŭ. Voś heta i buduć śpiecyjalisty, jakija rynak daśledujuć, ideju znojduć i biźnies-płan raspracujuć?..

— A čamu hetyja cudoŭnyja kadry zastanucca ŭ dziaržaŭnym siektary, a nie pojduć u pryvatny ci nie źjeduć u Rasiju?

— Nu, naprykład, pryznačyć im u ramkach toj ža madernizacyjnaj prahramy dobry zarobak.

— I da čaho jon budzie pryviazany? Da vynikaŭ? Jakija ŭ ich buduć stymuły, bo mienavita ŭ hetym hałoŭnaje pytańnie. Heta pradpryjemstva — nie ich ułasnaść. Padrychtoŭka kadraŭ nie vyrašaje prablemy stymułaŭ.

Voś, naprykład, dziaržaŭnyja banki. Jany zrabili rebrendzinh, u ich jość pryhožyja łahatypy, šykoŭnaja rekłama. Ale jany jak kredytavali stratnuju sielskuju haspadarku, tak i kredytujuć. Rola dziaržavy jak była daminujučaj, tak i zastałasia. Ci stali hetyja banki bolš efiektyŭnymi? Chiba tolki ŭ drobiaziach. Navat tyja dobryja kadry, što tam jość, nie majuć mahčymaści realizavać svoj patencyjał.

— Pa słovach Piatra Prakapoviča, jaki kuryruje pytańni madernizacyi, bolš za piać tysiač biełaruskich pradpryjemstvaŭ užo majuć prahramy madernizacyi i pačali ich realizoŭvać. Možna zrabić vysnovu, što u hetych pradpryjemstvaŭ jość biźnies-płany. Ale chto i jak ich aceńvaje?

— Voś, bačycie, užo parušana paśladoŭnaść — u nas spačatku hrošy, potym biźnies-płan, jaki aceńvaje dziaržava. Vidavočna, peŭnyja kryteryi acenki jość. Ale ciažka skazać nakolki jany efiektyŭnyja: my nie majem dastatkova infarmacyi.

Miarkuju, jość siektary, jakija pry bolš-mienš udałaj madernizacyi zmohuć vydatkavać hrošy adnosna efiektyŭna. Naprykład, enierhietyka. Kali ŭłady madernizujuć enierhietyku i tyja pradpryjemstvy, jakija źjaŭlajucca najbujniejšymi spažyŭcami enierhietyčnych praduktaŭ, pavysiać ich enierhaefiektyŭnaść, heta budzie vialiki ŭniosak u palapšeńnie stanovišča. Tam novaje abstalavańnie budzie sapraŭdy efiektyŭnym. A pakul tanny haz u nas vykarystoŭvajecca nieefiektyŭna: vydatki na vytvorčaść elektraenierhii prosta šalonyja ŭ paraŭnańni z koštami, pa jakich my nabyvajem u Rasii enierhanośbity.

Važna, što madernizacyja, jakaja zaraz viadziecca, skiravanaja na stymulavańnie ekanamičnaha rostu. Chacia bolš karyści było ŭ tym, kab brać nakirunkak na ekanomiju i efiektyŭnaść. U toj ža enierhietycy možna było b šukać dapamohi ŭ mižnarodnych donaraŭ, bo prajekty pa enierhaefiektyŭnaści finansujucca davoli achvotna.

— Jašče adzin istotny momant: dzie brać novyja technałohii? Na Zachadzie ci na Uschodzie? Ci pradaduć nam niešta nasamreč inavacyjnaje? Ci heta pavinny być ułasnyja raspracoŭki?

— Samaje istotnaje navat nie heta. Hałoŭnaje pytańnie: ci budzie najbolš kankurentnym vytvorcam toj, chto maje najnoŭšyja technałohii? Zusim nie abaviazkova. Nie mienš važna, nakolki efiektyŭna arhanizavany ŭvieś praces, a nie tolki vytvorčaść.

Druhi momant: kali my majem pryvatnika, jaki pačynaje ź idei, jon vyznačaje, jakaja technałohija dla jaho aptymalnaja. Mahčyma, nie zusim novaja, ale taja, što najbolš efiektyŭna dapamoža jamu zarablać hrošy .

I treciaje. Dapuścim, my nabyli novaje abstalavańnie. Ale ž jano nie ŭnikalnaje, jano dzieści ŭ kahości taksama pracuje. Kankuryravać my budziem usio roŭna nie pa jakaści abstalavańnia, a pa tym, jak naładžany ŭvieś praces.

Tamu pytańnie nie ŭ technałohijach, nie ŭ abstalavańni, a pierš-napierš va ŭmovach. Ale heta užo pytańnie ekanamičnaj palityki, a nie madernizacyi.

— Ci źviartalisia ŭłady, rychtujučy prahramu madernizacyi, pa dapamohu ci prapanovy da niezaležnych ekśpiertaŭ, u pryvatnaści, da IPM?

— Što tyčycca madernizacyi, to da našaha Daśledčaha centra nichto nie źviartaŭsia. Chacia było b dobra, kali b u toj ža spravie madernizacyi mieŭ miesca dyjałoh z pradstaŭnikami pryvatnaha biźniesu, jakim na samoj spravie jość što kazać.

— A što tyčycca dapamohi z boku Jeŭraźviazu ? Heta mahli b być jak vytvorčyja, tak i arhanizacyjnyja technałohii. Ci mahčyma supracoŭnictva ŭ hetym nakirunku u miežach taho ž Uschodniaha partniorstva, ci «Jeŭrapiejskaha dyjałohu ab madernizacyi ź Biełaruśsiu»?

— Słova «madernizacyja» vielmi šmatznačnaje. Kali kazać pra inicyjatyvu «Jeŭrapiejski dyjałoh ab madernizacyi ź Biełaruśsiu», to tam havorka idzie pra źmieny nakirunkaŭ raźvićcia, sacyjalna-ekanamičnaj madeli naohuł. Heta chutčej pra reformy. A dziaržaŭnaja madernizacyja — heta zamiena vytvorčych fondaŭ i krychu mieniedžmienta. Mahčyma, heta — adna z pryčynaŭ taho, čamu hety dyjałoh u vyniku nie atrymlivajecca.

U ramkach «Dyjałohu» chutčej treba było b havaryć pra prahramy techničnaj dapamohi — i z uradam, i z arhanizacyjami hramadzianskaj supolnaści pa kankretnych nakirunkach. I vyrašać kankretnyja prablemy z udziełam jeŭrapiejskich i biełaruskich ekśpiertaŭ. Ale ž adnosiny ź Jeŭraźviazam zaraz nie na tym uzroŭni, kab razvažać pra karysny i pravilny farmat. Chacia takaja techničnaja dapamoha (jak pakazvaje dośvied supracoŭnictva z Suśvietnym bankam, i MVF) była b vielmi karysnaja dla nas.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0