Prajšło bolš za 20 hadoŭ paśla zakančeńnia archieałahičnych prac na palach Hrunvalda. Siońnia historyki chočuć adnavić vyvučeńnie miesca bitvy. Archieołahi raźličvajuć, što dziakujučy sučasnym technałohijam atrymajecca znajści raniej nieviadomyja ślady bitvy.
Płanam pa adnaŭleńni daśledavańniaŭ na Hrunvaldskim poli i ŭ inšych miescach, źviazanych ź letniaj vypravaj 1410 hoda, budzie pryśviečanaja kanfierencyja, arhanizavanaja 23 śniežnia ŭ Muziei Hrunvaldskaj bitvy. U zamku ŭ Nidzicy sustrenucca navukoŭcy i śpiecyjalisty archieałohii z Toruni, Olštyna, Łodzi, Lublina i Silezii.
Jany źbirajucca vyznačyć mety daśledavańniaŭ na najbližejšyja hady i raspracavać prahramu z vykarystańniem sučasnych technałohij u archieałohii.
— Z hetym my źviazvajem vialikija nadziei. Ličym, što vykarystańnie novych technałohij dazvolić zusim inakš zirnuć na toje, što adbyłosia pad Hrunvaldam, — skazaŭ Šyman Drej, dyrektar Hrunvaldskaha muzieja.
Papiarednija archieałahičnyja pracy na hrunvaldskich palach pravodzilisia ŭ 1958—1990 hh.
Jak padkreślivajuć historyki, z tych časoŭ adbyłosia značnaje raźvićcio technałohij. Vykarystańnie sučasnych hieainfarmatycyjnych mietadaŭ moža pralić novaje śviatło na chadu bitvy.
Daśledavańnie budzie mieć miždyscyplinarny charaktar. Akramia archieołahaŭ u im buduć udzielničać hidrołahi, klimatołahi i śpiecyjalisty inšych halinaŭ. Jany musili b vyznačyć, u pryvatnaści, dakładnaje miescaznachodžańnie daliny vysachłaha ciapier Vialikaha Ručaja, dzie adbyłasia siaredniaviečnaja bitva.
Pavodle dyrektara muzieja, niahledziačy na apisańnie, što zachavałasia ŭ letapisach Jana Dłuhaša i ananimnaj «Chronicy kanfliktu», nakont chodu Hrunvaldskaj bitvy pa-raniejšamu zastajecca bolš pytańniaŭ, čym adkazaŭ.
Praviedzienyja ŭ minułym archieałahičnyja raboty nie prynieśli čakanych vynikaŭ.
Znojdzienyja tolki 28 frahmientaŭ uzbrajeńnia, u asnoŭnym kavałkaŭ bałtoŭ i nakaniečniki streł, častki chałodnaj zbroi i palčatak.
Znajšlisia tady i pareštki kala 300 udzielnikaŭ bitvy, usie niedaloka ad kaplicy, uźviedzienaj paśla bitvy na miescy kryžackaha łahiera. Na dumku archieołahaŭ, heta aznačaje toje, što pa-raniejšamu nie vyjaŭlenaje miesca pachavańnia niekalkich tysiač zahinułych.
Novyja daśledavańni ŭličać nie tolki hrunvaldskija pali, ale i inšyja abšary, źviazanyja z vajskovymi dziejami: šlach ruchu abiedźviuch armij, pierapravy i kirunki ŭciokaŭ kryžakoŭ.
Najpierš chočuć daśledavać ruiny zamka ŭ Kužentniku i staražytnyja brody na race Drviency, kala jakich 11 lipienia 1410 sustrelisia pieršy raz polska-litoŭskaje vojska i rycary ordena. Na kanfierencyi dyrekcyja muzieja padpiša list ab namierach z hminaj Kužentnik pra supracoŭnictva ab atrymańni hrantaŭ dla takich daśledavańniaŭ.
Pa słovach dyrektara Šymana Dreja,
archieałahičnyja daśledavańni na šlachu polska-litoŭskaha vojska mohuć paspryjać padzieńniu «mifa Siankieviča» pra vysakarodnaść rycaraŭ karala Jahajły i drennych kryžakoŭ.
— Nasamreč armija, idučy na Hrunvald, paliła kryžackija vioski, rabujučy i, imavierna, zabivajučy cyvilnych žycharoŭ. Pra pałajučyja vioski voraha, jakija zhadvajuć krynicy, paćvierdzili raniejšyja archieałahičnyja raskopki, — nahadaŭ dyrektar muzieja.
Na brackuju mahiłu bolš čym 70 žycharoŭ, što zahinuli ad udaraŭ chałodnaj zbroi, natrapili va Ulnovie, niedaloka ad raniejšaha łahiera polska-litoŭskich vojskaŭ. Pavodle historykaŭ, najbolš trahičnyja padziei adbylisia ŭ Dubroŭna, dzie miascovych žycharoŭ spalili žyŭcom u kaściole, abłožanym armijaj Jahajły.
