 |
Chvaroba zabrała jaho imhnienna, pakinuŭšy nas u rospačy i bieznadziejnaści. Jašče dva miesiacy tamu jon z zachapleńniem raskazvaŭ mnie pra Kavalcy — adno z samych staražytnych palealityčnych pasieliščaŭ, jakoje jon adkryŭ i daśledavaŭ kala Horadni na Niomanie. Strašna zmučany i stomleny ad palavoj pracy, Viktar maryŭ pra tydniovy adpačynak u domie svaich baćkoŭ kala Horadni…
Jon byŭ unikalnym specyjalistam. U 1998 h. Viktar skončyŭ Varšaŭski ŭniversytet, atrymaŭšy stupień «mahistra archiealohii».
Vučoba ŭ daktarantury i praca nad dysertacyjaj davała jamu mahčymaść zastacca ŭ Varšavie. Viadomy polski archieolah, prafesar Instytutu archiealohii Varšaŭskaha ŭniversytetu Andžej Kempista, kazaŭ mnie, što heta byŭ samy lepšy jahony student, jaki apantana lubiŭ archiealohiju, vyłučaŭsia niezvyčajnymi zdolnaściami, pracavitaściu i erudycyjaj. U tyja hady pra zdolnaha biełaruskaha chłopca, jaki vyvučaje archiealohiju ŭ Varšavie, mnie kazali mnohija polskija archieolahi ŭ Krakavie, Poznani dy inšych archiealahičnych centrach Polščy. Viktara lubili varšaŭskija studenty, jakich jon niastomna vučyŭ palavoj archiealohii, vandrujučy ź imi pa Polščy z adnoj ekspedycyi ŭ druhuju. Tym nia mienš, jon nie spakusiŭsia na ŭniversyteckuju pracu ŭ Varšavie.
U 2003 h., paśla zakančeńnia daktarantury, jon viarnuŭsia ŭ Biełaruś, prahnučy pracavać u biełaruskaj archiealohii. Vykładčykam histaryčnaha fakultetu BDU jaho ŭziali nie adrazu, maŭlaŭ, nie svajho hatunku, z zamiežnym dyplomam. Tolki sa studzienia 2004 h. jon pačaŭ vykładać, pracujučy na katedry archiealohii i specyjalnych histaryčnych dyscyplin, adnačasova zajmajučysia navukaj u Instytucie historyi Akademii Navuk. U 2003 h. u Polščy vyjšła jahonaja manahrafija — unikalny kataloh archiealahičnych znachodak z terytoryi Biełarusi, jakija mnohija dziesiacihodździ zachoŭvalisia ŭ fondach Dziaržaŭnaha archiealahičnaha muzeju ŭ Varšavie. Ich pošuku i apracoŭcy Viktar pryśviaciŭ niekalki hadoŭ svajho žyćcia.
Dziakujučy svajoj niezvyčajnaj enerhii i pryciahalnaści, jamu ŭdałosia zhrupavać vakoł siabie zacikaŭlenych u archiealohii studentaŭ. Kali raniej na archiealahičnuju specyjalizacyju studentaŭ zahaniali ledź nia siłaj, to da Abuchoŭskaha jany pajšli sami. Na niejki momant daviałosia navat uvodzić kolkasnaje abmiežavańnie. Stvorany im archiealahičny klub stanovicca adnym z samych papularnych na fakultecie. Burnaja studenckaja archiealahičnaja płyń, badaj, adna z asnoŭnych daminantaŭ i pazytyŭnych źjavaŭ siońniašniaha žyćcia histaryčnaha fakultetu BDU.
Viktar byŭ zachopleny pracaj sa studentami, archiealahičnymi pošukami. Jon vieryŭ u adkryćcio novych pomnikaŭ palealityčnaha peryjadu ŭ Biełarusi. Jon nie hublaŭ nadziei, kali amal biezvynikova skončyŭ archiealahičnyja raźviedki na pakručastych uzvyššach Navahradčyny. Jamu paščaściła kala Kavalcoŭ — na bieznadziejnaj dla mnohich specyjalistaŭ terasie Niomana, zahłybiŭšy raskop amal na 4 m, jon upieršyniu za apošnija dziesiacihodździ historyi biełaruskaj archiealohii, znajšoŭ samaje staražytnaje na Biełaruskim Paniamońni pasielišča časoŭ palealitu. Nad tym płastom, dzie lažać kramianiovyja vyraby i reštki kostak mamanta, jon ščyravaŭ apošnija hady sa svaimi addanymi studentami.
Jon byŭ niastrymny ŭ svaim žadańni pracavać i adkryvać. Kamienny viek byŭ sensam jahonaha žyćcia. Jon byŭ adziny ŭ Biełarusi, chto zrazumieŭ i zasvoiŭ technalohiju kramianiovaj apracoŭki da toj stupieni, što ŭmieŭ paŭtaryć pryjomy vyrabu staražytnych prystasavańniaŭ i pryładaŭ. Jon chacieŭ pra mnohaje napisać, ale lubiŭ daskanałaść, tamu staranna i doŭha pracavaŭ nad svaimi knihami, artykułami i prajektami…
Niama bolš Viktara — dobraha i ŭśmiešlivaha čałavieka, nadziejnaha siabra, adnaho z samych ščyrych pracaŭnikoŭ u biełaruskaj archiealohii. Zastajecca spadziavacca na tych studentaŭ, jakija pakul razhublena cisnucca pa kutkoch našaha instytutu i nia mohuć pavieryć, što Viktar Ściapanavič bolš nie paviazie ich na raskopki i nia pojdzie ź imi ŭzdoŭž Niomana i Pcičy šukać samych staražytnych ludziej…
* * *
Hety chłopiec byŭ narodžany dla archiealohii. Jamu było nakanavana abudzić biełaruskuju archiealohiju, papchnuć jaje napierad. Praŭda, Viktar hetaj svajoj misii nie adčuvaŭ, albo nie nadavaŭ vialikaha značeńnia, bo byŭ pa‑chryścijansku ścipły. Dziakujučy jahonamu intelektualnamu ŭzroŭniu, metadyčnaj i metadalahičnaj padrychtoŭcy, nabytym u varšaŭskaj škole archiealohii, Viktar Abuchoŭski pakazaŭ usim nam sapraŭdny prafesijny padychod da archiealahičnych daśledavańniaŭ. Jon jak nichto jasna razumieŭ hałoŭnyja pryncypy, metady i funkcyi archiealohii jak samastojnaj navukovaj dyscypliny.
Viktar byŭ niesamavita pracavitym. Jon sam i razam z kalehami abyšoŭ usie vartyja ŭvahi daśledčyka miaściny Paniamońnia. Adkryćcio i šmathadovaje vyvučeńnie archiealahičnaha pomnika ŭ v. Kavalcy Hrodzienskaha rajonu nazaŭsiody ŭpisała imia Viktara Abuchoŭskaha ŭ anały biełaruskaj navuki.
Bieskanfliktnaść, aptymistyčnaść i metanakiravanaść vyłučali Viktara Abuchoŭskaha siarod inšych. Jon rabiŭ svaju spravu, niahledziačy na svarki i nieparazumieńni siarod kaleh‑archieolahaŭ. Strašna padumać, što lepšyja adychodziać… Jak kaliści Valera Šabluk pajšoŭ z hetaha śvietu ŭ momant najvyšejšaha ŭźlotu svajho talentu, tak ciapier Viktar Abuchoŭski syšoŭ, pakinuŭšy nas z usimi našymi drobnymi merkantylnymi svarkami, jakija pieratvarajuć archiealohiju ŭ brudnuju kamercyju, vykidajučy jaje sapraŭdnuju duchoŭnuju, vysakarodnuju sutnaść. Mała zastałosia ŭ našaj navucy intelihientnaści i kultury.
Viktar, daruj, kali łaska, što nie źbierahli ciabie…
