Prajekt nacyjanalnaj stratehii ŭstojlivaha raźvićcia Biełarusi paśla hramadskaha abmierkavańnia źmianiŭsia. Ale paŭnavartasnaha dyjałohu ŭ niezaležnych ekśpiertaŭ z raspracoŭščykami nie vyjšła.
Miesiac tamu skončyłasia hramadskaje abmierkavańnie prajekta Nacyjanalnaj stratehii ŭstojlivaha sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia da 2030 hoda. Na sajcie Ministerstva ekanomiki paviedamlajecca, što viedamstva atrymała bolš za dva dziasiatki listoŭ ad ekśpiertnaj supolnaści i hramadskich arhanizacyj i dasłanyja prapanovy «dazvolili palepšyć prajekt dakumienta».
Jakija zaŭvahi hramadskaści raspracoŭščyki dakumienta ŭličyli i što zastałosia pa-za ŭvahaj, raspaviali ŭdzielniki abmierkavańnia.
Na vyvučeńnie prapanoŭ hramadskaści i ŭniasieńnie ich u novy varyjant dakumienta ŭ raspracoŭščykaŭ syšło ŭsiaho niekalki dzion. Paŭnavartasna razhledzieć rekamiendacyi ekśpiertaŭ i pradstaŭnikoŭ hramadskich arhanizacyj za taki karotki termin vielmi składana. Niadziva, što nie ŭsie atrymanyja pa zvarotnaj suviazi Ministerstva ekanomiki prapanovy byli ŭklučanyja ŭ stratehiju.
Chto padrychtuje čynoŭnikaŭ da novych padychodaŭ?
Pytańnie, chto budzie zajmacca realizacyjaj ambicyjnaha dakumienta, zacikaviŭ ekśpiertaŭ Škoły maładych mieniedžaraŭ publičnaha administravańnia (SYMPA). Jaje pradstaŭniki prapanavali raspracoŭščykam uličyć nieabchodnaść refarmavańnia dziaržaŭnaha mieniedžmientu.
— Pa paradzie śpiecyjalistaŭ bolš vyrazna vyłučyŭsia raździeł stratehii ŭ halinie reformaŭ dziaržkiravańnia. U novym varyjancie my bačym dziaržkiravańnie jak asobnuju śfieru, jakaja patrabuje raźvićcia, — kamientuje ekśpiert u halinie dziaržaŭnaha kiravańnia Ina Ramašeŭskaja.
Adnak prapanovy ab praviadzieńni reformaŭ dziaržsłužbaŭ, padrychtoŭcy čynoŭnikaŭ, jakija buduć realizoŭvać kancepcyju stratehii, pryniatyja nie byli.
Adnoj ź pieršych treba vyrašyć prablemu jakaści padrychtoŭki dziaržsłužboŭcaŭ, jakija pavinny buduć zajmacca realizacyjaj dakumienta, ličyć Ina Ramašeŭskaja. Inakš pad pytańniem budzie sama realizacyja stratehii. Razam z raspracoŭkaj maštabnych źmienaŭ i pabudovaj vialikich płanaŭ, pradstaŭniki dziaržorhanaŭ, jakija buduć zajmacca realizacyjaj stratehii, pavinny mieć novyja ŭmieńni i hladzieć u budučyniu inakš.
Ekśpierty prapanujuć pradumać varyjanty stažyrovak za miažoj i dadatkovaj adukacyi adkaznych za realizacyju dakumienta čynoŭnikaŭ.
Ci možna admovicca ad viertykalnych rašeńniaŭ?
Ekśpiert pa ŭstojlivym raźvićci Aleh Sivahrakaŭ pryznajecca, što mnohija jaho prapanovy raspracoŭščyki ŭličyli. Jon rekamiendavaŭ adyści ad centralizacyi rašeńniaŭ i bolš daviarać miascovym uładam.
— Mnohija elemienty ŭstojlivaha raźvićcia mohuć być realizavany ŭ rehijonach bieź nieabchodnaści atrymańnia kamandy «źvierchu», — ličyć Aleh Sivahrakaŭ. — Heta dazvalaje paźbiehnuć niepatrebnaj centralizacyi ŭłady i resursaŭ.
Kali da źmienienych pałažeńniaŭ dadać raspracoŭku rehijanalnych i miascovych stratehij ustojlivaha sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia, a taksama pašyreńnie mahčymaściaŭ miascovych supolnaściaŭ, jakija ŭzajemadziejničajuć ź miascovymi orhanami ŭłady ŭ ich realizacyi, to rehijony zmohuć pavialičyć patencyjał ukaranieńnia novych idej — taki prahnoz ekśpierta.
Pakul ža, jak vyśvietlili ekśpierty pry vyvučeńni kankurentnych pieravah rehijonaŭ Biełarusi, u pravincyi nie vykarystoŭvajuć uvieś isnujučy patencyjał dla raźvićcia miascovaj ekanomiki i pavyšeńnia ŭzroŭniu žyćcia nasielnictva.
Padčas daśledavańnia aceńvalisia pryvabnaść umoŭ dla inviestycyj i raźvićcia biznesu, asiarodździe dla raspracoŭki, raspaŭsiudžvańnia i ŭkaranieńnia inavacyj, ekałahičnyja ŭmovy dla pražyvańnia i adpačynku nasielnictva, dostup da sacyjalnych vyhod, a taksama sistema miascovaha kiravańnia i samakiravańnia, jakaja ŭklučaje mahčymaść realizacyi miascovych inicyjatyŭ.
Ekałohija abo ekanomika: što važniejšaje?
U nacyjanalnaj stratehii ŭ pryjarytecie ekanamičnyja intaresy. Ekałahičny bok zajmaje ŭ im mienš značnuju rolu, u toj čas jak ustojlivaje raźvićcio praduhledžvaje kompleksnaje rašeńnie zadač pry ciesnym uzajemadziejańni ekanomiki i ekałohii.
— Ustojlivaje raźvićcio krainy pavinna mieć na pryjarytecie ekałahičnuju cikavaść. Zarabić na pryrodnych resursach možna tut i ciapier, ale što tady my budziem rabić praz dvaccać hadoŭ? — kaža kaardynatar kampanii «U abaronu biełaruskich bałot» Volha Kaskievič.
Pradstaŭniki ekałahičnych hramadskich arhanizacyj padyšli da vyrašeńnia pytańnia kompleksna. Abmierkavaŭšy nieabchodnaść jakasnych źmien u dakumiencie, jany padrychtavali sumiesny zvarot da raspracoŭščykaŭ. Kožnaja arhanizacyja ŭniesła taksama profilnyja prapanovy.
Naprykład, u adnym z raździełaŭ prajekta stratehii adznačałasia, što «ŭ ziemlarobstvie pryjarytetnymi buduć mielijaracyja ziamiel i kompleks mier pa racyjanalnym vykarystańni hlebavych resursaŭ, zachavańni ich uradlivaści».
Pradstaŭnikam kampanii «U abaronu biełaruskich bałot» udałosia damahčysia taho, kab mielijaracyja nie stajała na adnym ź pieršych miescaŭ ustojlivaha raźvićcia sielskaj haspadarki.
— My paprasili raspracoŭščykaŭ vyklučyć hety kirunak. Naša zaŭvaha była pryniata, ale biez dadatkovych prapanoŭ, — kaža Volha Kaskievič. — Nieŭličanymi zastalisia prapanovy pa raźvićci terytoryj, na jakich raniej zdabyvali torf. Mnohija ź ich ciapier nijak nie vykarystoŭvajucca, choć i majuć patencyjał dla raźvićcia sielskaj haspadarki.
Ździviła ekołahaŭ, što ŭ dakumiencie nie zhadvajecca ekałahičny turyzm. Novaja viersija dakumienta praduhledžvaje hetuju formu turyzmu ŭ jakaści adnoj z pryjarytetnych, naroŭni z «padtrymkaj raźvićcia pierśpiektyŭnych terytoryj i prajektaŭ u śfiery turyzmu na pryncypach dziaržaŭna-pryvatnaha partniorstva».
Pa słovach dyrektara Centra ekałahičnych rašeńniaŭ Jaŭhiena Łabanava, u dakumiencie dobra prapracavany raździeł pa chimičnaj biaśpiecy, u jakim uličany prapanovy śpiecyjalistaŭ. Pa paradzie ekśpiertaŭ aŭtary dapracavali i raździeł ab efiektyŭnym abychodžańni z adchodami.
Pa enierhietycy ekołahi adpravili raspracoŭščykam kamientary pa vuzkich śpiecyjalizavanych pytańniach u halinie enierhaźbieražeńnia i enierhaefiektyŭnaści. Mnohija ź ich nie byli ŭličanyja.
Kaardynatar tavarystva ekałahičnych arhanizacyj «Zialonaja sietka» Jarasłaŭ Biekiš adznačaje, što dakumient nie ŭzajemnaintehravany ź inšymi padobnymi dakumientami: naprykład, nacyjanalnaja stratehija nie ŭzhodniena z abłasnymi stratehijami ŭstojlivaha raźvićcia, jakija raspracoŭvajucca ciapier.
Pa acency ekśpiertaŭ i pradstaŭnikoŭ hramadzianskaj supolnaści, novaja viersija dakumienta bolš adpaviadaje pryncypam ustojlivaha raźvićcia, čym pieršapačatkovaja. Ale nakolki prapisanyja ŭ dakumiencie idei i namiečanyja pierśpiektyvy buduć realizavany, zaležyć ad taho, jaki budzie abrany płan dziejańniaŭ.
