Sučasnaja ikona biełaruskaj mastackaj himnastyki apaviadaje pra papularnaść našych spartsmienak za miažoj, zhadvaje svaju lehiendarnuju prababulu i toje, jak brała miedali na čempijanacie śvietu ź pierałomam stupni.
Zdavałasia b, što mastackaja himnastka moža rabić u takim brutalnym prajekcie, jak «Bajcoŭski hien». Tym bolš kali heta elehantnaja Mielicina Staniuta. Ci nie jaje my časta bačym na staronkach hlancavych časopisaŭ.
Ale jość i inšy bok miedala. Stojkaść, vola i pieradavyja pohlady topavaj himnastki nie mohuć pakinuć narmalnaha biełarusa abyjakavym.
Stužki, bułavy i chareahrafija — heta ci nie pieršyja dziciačyja ŭspaminy užo šmatrazovaj miedalistki čempijanataŭ śvietu i Jeŭropy Mieliciny Staniuty. U adzin z samych pryhožych i adnačasova žorstkich vidaŭ sportu jana pryjšła zusim maleńkaj.
— Mnie było try hady. Zvyčajnaja dziaŭčynka, u mianie nie było noh ad vušej. Ale pieršy trenier, Śviatłana Vasiljeŭna Burdziavickaja, kazała, što pabačyła mianie ŭdalečyni z akna i padyšła da majoj maci, — zhadvaje Mielicina pra tuju losavyznačalnuju sustreču. — Prapanavała joj źviarnuć uvahu na mastackuju himnastyku.
— U Śviatłany Vasiljeŭny, napeŭna, paranarmalnyja zdolnaści.
— Nie viedaju, ale ja ŭžo bolš za 18 hadoŭ u himnastycy.
Zrešty, hetych 18 hadoŭ u sporcie mahło b i nie być. Kali Mielicina zamacavałasia ŭ darosłaj nacyjanalnaj zbornaj, to prosta padčas startu atrymała šakavalny pierałom. I… praciahnuła vystupać.
— Skažycie, heta bajka ci praŭdzivaja historyja?
— Heta była stupnia. Baleła i baleła biaskonca. Rabili zdymki — usie kostki cełyja. «Čaho ty nyješ?» Ale było ciažka treniravacca, rabić skački. Źviartałasia da vialikaj kolkaści śpiecyjalistaŭ. I adzin skazaŭ: «Viedaješ, tvaja kostka voś-voś złamajecca. Davaj hips!» Adkazvaju: «Jaki hips? Praz dva tydni čempijanat śvietu-2010!» Ja pajechała ŭ Maskvu. Na čaćviorty dzień, kali było praktykavańnie sa stužkaj, skoknuła i bach… Sama nie viedaju, jak toje praktykavańnie darabiła i vystupiła na nastupny dzień. Voś tady stupnia pasinieła i pazielanieła, praces pajšoŭ. Ale vystupiła i stała treciaj. Potym byŭ jašče adzin kłubny čempijanat śvietu ŭ Japonii. Historyja paŭtaryłasia. Paśla hetaha daviałosia rabić składanuju apieracyju, nastała ciažkaje čakańnie: ci zmahu treniravacca, ci zmahu ŭvohule narmalna chadzić. Ciapier ja z žalezkaj u stupni na ŭsio žyćcio.
— Ašałamlalna!
— Liču, što ŭ kožnaha spartsmiena byli takija momanty, kali tak balić, što nie treba nijakich miedaloŭ, nijakich pryhodaŭ spartyŭnych. U mianie taksama byli dumki, što heta apošni raz ja pračnułasia a 7-j ranicy i pryjšła ŭ zału, jakuju ŭžo bačyć nie chaču-nie mahu. Ale nazaŭtra źjaŭlajucca siły, jakija ciahnuć nazad. I choć nie biažyš, ale idzieš. Moža, heta luboŭ?
Tolki ciomny biełarus nie viedaje lehiendu Kupałaŭskaha teatra Stefaniju Staniutu — prababulu Mieliciny. U hetym hodzie budzie śviatkavacca 100-hodździe kultavaj aktrysy.
— Vy tak cudoŭna vałodajecie biełaruskaj movaj (Mielita hutaryła na rodnaj movie ciaham usiaho intervju, — «Bajcoŭski hien»). Napeŭna, i tut na vas paŭpłyvała prababula. Ci pomnicie vy jaje?
— Dla mianie jana była rodnym i blizkim čałaviekam. Zvyčajnaja babula, ź jakoj było choraša i cikava. U jaje była niezvyčajnaja kvatera-kufar, u jakim možna było varušyć šmat čaho i kožny raz znajści niešta novaje — pacierki, maski i šmat čaho inšaha. Mnie było 4-5, tady ja nie dumała, što maja prababula — viadomaja aktrysa. Tolki hadoŭ vosiem tamu ja zrazumieła, chto heta byŭ nasamreč, čytała ŭ knihach pra maju prababulu. Joj vielmi padabałasia, što ja zajmajusia mastackaj himnastykaj, bo jana i sama vielmi-vielmi maryła stać balerynaj. A historyja mastackaj himnastyki, darečy, pačałasia z taho, što baleryna Ajsiedora Dunkan adkinuła ŭbok puanty.
— Mahčyma, heta hučyć banalna, ale ci pieradałasia vam luboŭ da teatra?
— Kali ja viedaju, što subotu-niadzielu praviadu ŭ Minsku, to zaziraju ŭ afišu, kab pabačyć niešta novaje na našych scenach.
— Što ŭ vašym rejtynhu na pieršych miescach?
— Heta, kaniečnie, Kupałaŭski. Ale viedajecie, kali schadziła na minułahodniuju premjeru «Pana Tadevuša», nie mahła skazać, što ŭ zachapleńni, jak ad mnohich inšych pastanovak teatra. Taksama vielmi padabajecca Teatr biełaruskaj dramaturhii. Raniej lubiła Sučasny mastacki teatr, ale staŭleńnie kolki hadoŭ tamu źmianiłasia. Što da Ruskaha dramatyčnaha teatra, niachaj mnie tam vybačać, ale nivodzin śpiektakl mnie nie spadabaŭsia.
— Adnak atrymlivajecca, što da vašaha profilu najbolš blizki Nacyjanalny teatr opiery i baleta…
— Jašče kali mnie było 12, ja nie pabačyła ŭ balerynach hetaha teatra kłasu. Nie majo. A voś uletku, kali pryjazdžała hruzinskaj trupa, tam tak, była ŭ zachapleńni.
— Darečy, nie ŭpieršyniu čujem krytyku nakont teatra opiery i baletu. Budynak pryhožy, adramantavali dobra, ale atmaśfiera ŭ im jak u jakim-niebudź hubiernskim teatry Rasii. Nacyjanalnaha tam mała, navat prahramki napisanyja pa-rusku.
— Voś-voś. Niezrazumieła što.
Mastackija himnastki trenirujucca pa vosiem hadzin na sutki, uvieś čas prytrymlivajucca žorstkaj dyjety. I možna tolki ŭjavić, jakaja adkaznaść kładziecca na plečy našych hracyjaŭ padčas startaŭ. Cikavimsia ŭ Mieliciny, čym hety niaprosty zaniatak tak vabić biełaruskich dziaŭčat z pakaleńnia ŭ pakaleńnie.
— Pa-pieršaje, heta pryhoža. Heta kaktejl sa sportu i mastactva. Vid, jaki nie psuje žanočy hien. Mnie chaciełasia b, kab da mastackaj himnastyki ŭ Biełarusi stavilisia bolš uvažliva. Nam abiacali śpiecyjalizavany pałac jašče, zdajecca, u 2010 hodzie. A ciapier užo 2015 hod — i ničoha. A tradycyi mastackaj himnastyki vielmi jarkija mienavita ŭ Biełarusi. My zaŭsiody prynosim miedali.
— Prahladzieli zamiežnyja videaroliki z vašym udziełam. Prahlady — 10, 20, 25 tysiač. Pad videa bieźlič kamientaroŭ pa-ispansku i pa-anhielsku. I amal nikoli — pa-biełarusku ci pa-rusku. Vychodzić, vašy fanaty pieravažna z Zachodniaj Jeŭropy?
— U płanie ŭvahi mnie jašče vielmi pryjemna vystupać u Japonii. Tam pa-asablivamu staviacca da ludziej, jakija zmahli zrabić kryšku bolš za inšych. Jany na takich ludziej molacca. Pa-asablivamu da nas staviacca ŭ Italii. A ŭ Ispanii ja adnojčy prosta zajšła ŭ kramu, zrazumieła, što bieź śpiecyjalnaha makijažu, biez stužki, bieź miača. Prosta voś tak, jak ciapier. Raptam da mianie padbiahaje dziaŭčyna i pačynaje rydać: «Vy Mielicina Staniuta?» Dla jaje było niečakana, što ja pa kramie chadžu jak zvyčajny čałaviek (a ja zvyčajny čałaviek).
— Asablivaja ŭvaha — što heta aznačaje?
— U Bilbaa, u krainie baskaŭ, štohod źbirajuć 10-12 himnastak z usiaho śvietu, pravodziać hała-šoŭ. I stolki fanatak i navat fanataŭ prychodzić na heta pahladzieć! Ja z zachapleńniem tam vystupaju. Tam siabie možna adčuć zorkaj — Dženifier Łopies, Queen ci hurtom «Akijan Elzy». Ja lublu vielmi «Akijan Elzy», tamu rablu takoje paraŭnańnie. Tam čałaviek moža kinucca pad aŭtobus: «Vy nikudy nie pajedziecie, ja chaču aŭtohraf Mieliciny Staniuty!»
— Što, niechta sapraŭdy voś tak loh pad koły?
— Tak, heta była dziaŭčynka, hadoŭ 15-16.
— I čym skončyłasia historyja? Vy vyjšli z aŭtobusa?
— Ja raśpisałasia i pieradała hetuju papieru dziaŭčyncy. Vyjści z aŭtobusa tady nie było jak: achvotnych uziać u himnastak aŭtohraf było šmat, a ŭsim treba było źjazdžać.
— Hetaje pytańnie, mahčyma, niekarektnaje. Jak ličycie, ci mahła b kožnaja žančyna, jakaja saboj ź niejkich pryčyn nie zadavolenaja, pieratvarycca ŭ bahiniu? U tym liku pry dapamozie praktykavańniaŭ z himnastyki ci inšych vidaŭ sportu?
— Mnie 21 hod, nie 30, nie 40, tamu składana davać takija parady. Vykažu takoje mierkavańnie. Kožnaja žančyna — heta zorka i muza. Niama niepryhožych. Svaje plusy i treba pieratvaryć u zornaść. Kaniečnie, vielmi ciažka pavieryć u siabie, kali ty adna. Ale kali niechta zboku dadaść pazityŭnuju kropielku ŭ akijan niezadavolenaści, z žančynaj moža zdarycca cud. Da taho ž usio ŭ našych rukach — maich, vašych, taje žančyny. Jak by heta banalna ni hučała, ruki nielha apuskać. U mianie taksama byvajuć depresii, i pryčyna nie tolki ŭ zimie ci vosieni. My nie žaleznyja. Žyćcio — heta emacyjnaja kryvaja, jakaja zdarajecca va ŭsich. Kali, skažam tak, mianie nakryvaje, to starajusia bolš nahruzicca niejkimi pryjemnymi i nie vielmi spravami, kab nie było času dumać pra toje, što mnie drenna. I navat kali nie možaš, možna pierabić depresiju spravami.
— Hučali zajavy, što aproč prafiesijnaha sportu vy chacieli b zaniacca markietynham i mieniedžmientam. Kab našych spartoŭcaŭ prasoŭvać. Heta praŭda?
— Na davoli maleńkuju ŭ hieahrafičnym płanie krainu ŭ nas pa-sapraŭdnamu hučnyja tradycyi i ŭ sporcie, i ŭ mastactvie! Hieny palcam nie zadušyš. Promni biełaruskaha sonca źziajuć jarka. Ale ŭ toj ža čas mahło b być značna lepš. Pra šmat jakija hodnyja imiony našy ludzi nie viedajuć. Tamu hetych spartsmienaŭ treba tak padavać hramadstvu, kab usie zrazumieli ich značnaść. Paśla skančeńnia spartovaj karjery ja chacieła b navučycca heta rabić i prasoŭvać takich ludziej.
Fota – Alaksandr Tarantino Ždanovič
