Ukraina — biednaja karumpavanaja kraina, jakaja nie maje i nie mieła hrošaj dla raźvićcia Krymu (taksama jak i inšych rehijonaŭ). Vialikaj kolkaści krymčanaŭ, siarod jakich bolšaść — etničnyja ruskija, mabyć, było niekamfortna va ŭmovach, kali adzinaja dziaržaŭnaja mova — ukrainskaja i kali ideałohija ŭkrainskaj niezaležnaj dziaržavy supiarečyła zvykłamu śvietapohladu mnohich ruskamoŭnych ludziej starejšaha pakaleńnia. Istotnaja častka nasielnictva Kryma, całkam mahčyma, była za dałučeńnie da Rasii. Usio heta tak. Ale što pa zakonie z hetaha pavinna vynikać? A ničoha.
Bo dziaržaŭnyja miežy pa zakonie źmianiajucca tolki ŭ adpaviednaści z demakratyčnymi i sumlennymi refierendumami, jakija pravodziacca pa vynikach praciahłaj, spakojnaj i padrabiaznaj dyskusii i biez umiašalnictva trecich krainaŭ.
Pahatoŭ biez umiašalnictva krainy, ab dałučeńni da jakoj idzie havorka.
Pierad vačyma proćma prykładaŭ, jak idzie abmierkavańnie i ŭsienarodnaje volevyjaŭleńnie ab adździaleńni rehijonaŭ u raźvitych krainach: Šatłandyja, Kviebiek, Katałonija. Tam u kožnym vypadku była šmathadovaja aktyŭnaja dyskusija z razhladam usich mahčymych mierkavańniaŭ. Było i idzie padrabiaznaje abmierkavańnie ŭsich ekanamičnych aspektaŭ mahčymaha adździaleńnia.
Bahataja Katałonija nie žadaje karmić astatniuju Ispaniju.
Šatłandcy chočuć samastojna dabyvać naftu ŭ Paŭnočnym mory.
U toj ža čas u Krymie navat nie padumali pra toje, jak u vypadku adździaleńnia ad Ukrainy być z pastaŭkami elektraenerhii i vady — jakija całkam išli i da hetaha času praciahvajuć iści mienavita z (astatniaj) Ukrainy.
Bo Krym, akazvajecca, byŭ pieradadzieny USSR nie tamu, što Chruščoŭ byŭ ukrainski patryjot, a tamu što heta dyktavała ekanomika.
«Refierendum» ab losie Krymu, jaki adbyŭsia 16 sakavika 2014 hodu, byŭ inicyjavany, arhanizavany i praviedzieny ŭ ličanyja dni. pytańni na im byli sfarmulavanyja tak, što prosta adsutničała takaja vidavočnaja dla luboha refierendumu opcyja, jak «pakinuć usio tak, jak jano jość».
Rašeńni pra niezaležnaść i refierendum krymski parłamient prymaŭ, budučy akupavanym «vietlivymi ludźmi» — rasijskim śpiecnazam.
Nie treba być jurystam, kab razumieć: tak spravy nie robiacca.
Krymski «refierendum» 2014 h. nie prosta nie maje jurydyčnaj siły. Jon jość jašče bolšym farsam, čym «refierendumy», arhanizavanyja ŭ Biełarusi ŭ 1995, 1996 i 2004 hadach.
Nijakaja pahroza z boku jakichś ukrainskich nacyjanalistaŭ nijakim arhumientam dla hetkich vidavočnych parušeńniaŭ zakona być nie moža. Tym bolej, što hetaj pahrozy nie isnavała ŭ pryrodzie — kali mierkavać pa tym, što ruskamoŭnyja Charkaŭ, Dnieprapiatroŭsk, Chierson i inšyja rehijony jak žyli spakojna, tak i žyvuć.
Rasijskaje telebačańnie kormić hledača malunkami pra pahałoŭnaje i ŭsienarodnaje žadańnie žycharoŭ Kryma stać častkaj Rasiei — maŭlaŭ, «nu i tak ža ŭsio zrazumieła». Ale nakolki takoje ŭjaŭleńnie adpaviadaje rečaisnaści?
Miarkujučy pa ŭsim, jašče na pačatku 2014 hoda ŭ Krymie mała chto navat zadumvaŭsia ab adździaleńni ad Ukrainy.
Davajennaja sacyjałohija śviedčyć pra toje, što prychilnikaŭ dałučeńnia da Rasiei ŭ Krymie była vyraznaja mienšaść. Radykalnaja sieparatysckaja partyja Siarhieja Aksionava na krymskich vybarach 2010 hoda naohuł atrymała ŭsiaho 4% hałasoŭ.
Kamu b što ni chaciełasia, ale Krym byŭ i de-jure zastajecca mižnarodna pryznanaj častkaj Ukrainy, što paćvierdžana kipaju dakumentaŭ, padpisanych Rasijaj pačynajučy z 1990 hoda. Hetkija ž dakumienty harantujuć rasijski status Uschodniaj Prusii i Kuryłaŭ. I dziŭna navat dumać — jak moža Rasija paśla Čačenskich vojnaŭ i paśla surjoznych sieparatysckich ruchaŭ u Tatarstanie, Jakucii i inšych rehijonach hulacca ŭ niebiaśpiečnyja hulni ź pierakrojvańniem dziaržaŭnych miežaŭ?
Krym daviadziecca viartać Ukrainie: z punktu hledžańnia zakonu heta nie moža być pradmietam abmierkavańnia.
Pytańnie lažyć tolki va ŭmovach i abstavinach hetaha. Napeŭna spatrebiŭsia b harantavany status dla rasijskaj movy, harantyi biaśpieki dla mascovaj elity, šyrokaja aŭtanomija. Całkam vierahodna, što spatrebiŭsia by praciahły, na niekalki hadoŭ, pierachodny pieryjad i «padviešany status» Kryma pad mižnarodnym mandatam, paśla čaho praviadzieńnie narmalnaha demakratyčnaha refierendumu. Dla čaho spatrebiłasia b źmiena Kanstytucyi Ukrainy, jakaja ciapier nie praduhledžvaje refierendumaŭ ab adździaleńni ŭ asobnych rehijonach — i na takija źmieny ŭkraincam było b varta pajści.
Ale jak paśla ciapierašniaha emacyjnaha prapahandysckaha ŭsplosku tłumačyć niepaźbiežnaść viartańnia Kryma niaščasnym rasijcam i krymčanam — heta ŭžo rasijskaja prablema. I heta budzie sapraŭdy vielmi vialikaja i vielmi surjoznaja prablema.
Nu i jak pryniata na niekatorych modnych u našym rehijonie sajtach, pad kaniec — nievialički muzyčny «akumpaniemient»:
