Albom Alaksandra Vialički, vydadzieny sioleta «pa zamovie i pry finansavaj padtrymcy Ministerstva infarmacyi RB» – cikavaja sproba raspavieści pra miedali niezaležnaj Biełarusi.
Razam z tym susiedstva pad adnoj vokładkaj, niachaj i ŭ roznych raździełach, Ordena Franciška Skaryny, i miedaloŭ minskich ralevikoŭ-rekanstruktaraŭ vajny 1812 hoda, albo miedali «90 let Oktiabŕskoj rievolucii» (KPB) vyklikaje ŭśmiešku. Hartajučy albom, lohka moža skłaścisia ŭražańnie pra raŭnaznačnaść hetych uznaharod…
Asobna i ad dziaržaŭnych uznaharod, i ad adznak hramadskich abjadnańniaŭ stajać miedali i kryžy «Biełaruskaha kazactva». Čamu asobna? Ciažka skazać, bo sam aŭtar u pradmovie da «kazackaha» raździeła piša pra try jurydyčna zarehistravanyja ŭ Biełarusi mienavita abjadnańni kazakoŭ.
U knizie aŭtar uzhadvaje 14 kazackich uznaharodaŭ. U pieradumovach dla ŭznaharody ŭ bolšaści vypadkach idziecca pra adradžeńnie kazačych tradycyjaŭ i słužbu kazactvu. Jość, adnak, i aryhinalnyja matyvacyi. Naprykład, miedal «Za zasłuhi» vydajecca nie tolki za adradžeńnie zvyčajeŭ, ale i za «…śmiełyja i riešučyja dziejańni (…) u baraćbie sa złačynnaściu». Sa złačynnaściu zvyčajna zmahajecca MUS, dyk da čaho ž tut kazaki?
Siemantyka ŭznaharodaŭ — asobnaja tema. Bolšaść vytrymana ŭ tradycyjnym dla kazakoŭ styli Carskaj Rasii albo Biełaha ruchu: kryžy, šabli, ciarnovyja viancy. Ale jość i vyklučeńni: miedal «Za pracu» (darečy, adziny z nadpisam pa-biełarusku) źmiaščaje jak maltyjski kryž, tak i sierp z mołatam. I našym, i vašym, jak kažuć…
A voś orden «Maltyjskaha kryža» — samaja zahadkavaja ŭznaharoda z šerahu. Jak adznačana ŭ anatacyi, heta «…adna z najvyšejšych uznaharod Mižnarodnych miratvorčych sił kazackaj hvardyi». Praŭda, takich siłaŭ nidzie nie isnuje ŭ śviecie, i hvardyi taksama. A voś ordeny jość. Orden «Dziela dabra ajčyny» toj ža «kazackaj hvardyi» — reč zusim ekskluziŭnaja: zrobleny z kaštoŭnych mietałaŭ u kolkaści… 10 štuk. Praŭda, kamu i za što dajuć hetyja ordeny «miratvorcy» — zastajecca tajamnicaj.
Da kurjozaŭ možna adnieści miedal «200 let Otiečiestviennoj vojnie 1812 h.» Sprava ŭ tym, što na jaje zvarotnym baku napisany znakamity deviz časoŭ Carskaj Rasii, jaki vykarystoŭvaŭsia na miedalach i manietach: «Nie nam', nie nam', a Imieni Tvojemu» — heta cytata sa 113-ha Biblijnaha psałmu. Voś tolki «imieni tvojemu» sučasnyja kazaki pišuć z maleńkich litar, choć zvarot adrasavany Bohu. Moža kiraŭniki RHA «Biełaruskaje kazactva» majuć na ŭvazie kahości inšaha?..
Kolkaść vyrablenych uznaharod, zhodna z tekstam, vahajecca ad niekalkich dziasiatkaŭ da niekalkich sotniaŭ (miedal «Za pracu» — 500 št.), što dazvalaje rabić vysnovy pra ščylnaść šychtoŭ biełaruskich kazakoŭ. Paŭtysiačy — davoli salidny tyraž dla miedala, pry hetym varta pamiatać, što častka pojdzie na «siabroŭskija» uznaharody, a častka budzie naŭprost vyviešanaja na sajtach dla kalekcyjanieraŭ-amataraŭ.
Hramadskija abjadnańni — ad kamunistaŭ
Hramadskija abjadnańni — da psieŭda-uznaharodaŭ ralevikoŭ-rekanstruktaraŭ
Miedal ''200 hod vajny 1812 hoda'' z cytataj
Orden z kaštoŭnych mietałaŭ u kolkaści 10 štuk
Miedal za ruska-tureckuju vajnu sa słušnaj cytataj
Sierp i mołat, prabirka, hłobus, kryž — kalejdaskop simvałaŭ
''Prestyžny'' Maltyjski kryž
Miedal ''Za zasłuhi'' dla baraćbitoŭ sa złačynnaściu
Estetyka ''staroj Rasii''
''Kazačy śled'' na biełaruskich aŭkcyjonach
