Fota: Sergey Kamshylin via LiveScience.com
Hryby i jahady nazapašvajuć u sabie ŭ niebiaśpiečnych dozach cezij-137 i inšyja škodnyja rečyvy, kali rastuć na terytoryjach, što padvierhlisia radyjeaktyŭnamu zabrudžańniu ŭ vyniku avaryi na Čarnobylskaj AES. Ich rekamiendujecca źbirać tolki ŭ tych lasach, dzie zabrudžańnie hleby cezijam-137 nie pieravyšaje 2 Ki/km². Ale navat z takich lasoŭ hryby i jahady varta pravieryć na radyjacyju.
Praviarać hryby i jahady na radyjacyju varta ŭ dziaržaŭnych ustanovach: akredytavanych padraździaleńniach radyjacyjnaha kantrolu. Analiz u ich praviaduć biaspłatna, kali vy źbirajecie hryby i jahady nie dla prodažu.
«Kali čałaviek znachodzicca na zabrudžanaj terytoryi i «pad znakam» źbiraje hryby-jahady, jamu abaviazkova treba ich pravieryć, — pierakonvaje viadučy śpiecyjalist «Biellesaabarony» Łarysa Karbanovič. — Słužby radyjacyjnaha kantrolu jość u sistemach Minleshasu, Minsielhaspradu, Minzdaroŭja, Dziaržstandartu».
Dary lesu, sabranyja «dla siabie», a nie dla realizacyi vialikimi partyjami, varta praviarać u abłasnych i rajonnych centrach hihijeny i epidemijałohii (spasyłki na sajty abłasnych jość tut). U lashasach, na terytoryjach jakich jość radyjeaktyŭnaje zabrudžańnie, majucca svaje punkty radyjacyjnaha kantrolu (ich adrasy možna znajści tut). Nie admoviać u analizie i ŭ łabaratoryjach na rynkach (naprykład, łabaratoryja na minskaj «Kamaroŭcy» tut).
Radyjemietryčnyja prybory mierajuć zabrudžańnie ŭ abjomach ad 100 mililitraŭ, pierad zamierami jahady i hryby ačyščajucca ad liścia, ziamli i inšych pabočnych rečyvaŭ, pramyvajucca ŭ pratočnaj vadzie.
«Niadrenna było by, kali b vy zapomnili, dzie źbirali jahady i hryby, jakoje laśnictva, jaki numar kvartału», — udakładniaje Karbanovič. Chacia zabrudžańnie terytoryj kantralujecca i praviarajecca dziaržavaj, infarmacyja ad nasielnictva nie budzie lišniaj.
Što cikava, navat kali ŭ vašych hrybach ci jahadach znajšli pieravyšeńnie ŭtrymańnia ceziju-137 (dla hryboŭ – 370 Bk/kh, dla jahad – 185 Bk/kh), u vas ich nie kanfiskujuć: kantrolnyja słužby majuć prava tolki nastojliva paraić vam nie ŭžyvać ich, kali vy nie niasiecie ich na prodaž. Tym časam pradukcyju dla, naprykład, realizacyi na rynku ŭ vypadku pieravyšeńnia normaŭ majuć kanfiskavać.
Pravieryć možna nie tolki pradukty, sabranyja ŭłasnymi rukami, ale i nabytyja na rynku. Ale pradaŭcy na rynku abaviazanyja sami pradstaŭlać pradukty na analiz pierad prodažam, a pakupnikam pakazvać pry patrabavańni siertyfikat z łabaratoryi. «Brudnuju» pradukcyju rynki abaviazanyja nie dapuskać da prodažu, utylizavać jaje.
«Kali vy kuplajecie pradukcyju ŭ pradaŭcoŭ na rynku, u ich jość zaklučeńni łabaratoryj, dzie budzie napisanaje ŭtrymańnie ceziju, — kaža śpiecyjalist. — Kali nie pacikavilisia siertyfikatam, možacie nieści pradukty na analiz, ale hrošy za ich, kali što, vam nichto nie viernie. Vy sami nie pravieryli siertyfikat, sami ŭziali na siabie ryzyku».
