Niejak, budučy ŭ haściach, pasprabavaŭ adnu rybku z banki viadomych presiervaŭ. Jana była tak pierasolenaja, što jeści było niemahčyma! Miž tym etykietka ścipła zamoŭčvaje pra kolkaść soli ŭ hetym vidavočna niezdarovym pradukcie… Dy kali b sprava była tolki ŭ rybnych kansiervach! Pierasolenyja syry i viandlina daŭno akupavali pryłaŭki. My nastolki pahłynutyja mituśnioj, što hety fienomien, na žal, navat nie zaŭvažajem. I nie padazrajom čaściakom, što pradukty, jakija źmiaščajuć jak minimum 5 hramaŭ natryju na kožnyja 1000, pryličajucca da ježy z pavyšanym utrymańniem soli.
Ale sol — nie ježa! Jana nie pieravarvajecca i nie zasvojvajecca arhanizmam. I nie maje nijakaj pažyŭnaj kaštoŭnaści. Tym nie mienš salić ježu stała zvyčkaj, ukaranionaj na praciahu tysiačahodździaŭ. Zvyčkaj zhubnaj i zasnavanaj na surjoznym zababonie. Maŭlaŭ, sol nibyta patrebnaja našamu arhanizmu. Adnak mnohija narody, naprykład, eskimosy, nikoli jaje nie jaduć i nie pakutujuć ad hetaha. Amierykanskija indziejcy da prychodu jeŭrapiejcaŭ taksama zusim ničoha nie viedali pra sol. Ale Kałumb i ŭsie daśledčyki Novaha Śvietu znachodzili fizičny stan indziejcaŭ cudoŭnym. Na žal, vyradžeńnie tubylcaŭ zaŭsiody pačynałasia paśla znajomstva z sollu, ałkaholem i nienarmalnaj dla ich ježaj. A dla niekatorych vidaŭ žyvioł sol źjaŭlajecca absalutnaj atrutaj, asabliva dla chatniaj ptuški.
Daŭno dakazana: naturalnaha chłarydu natryju całkam dastatkova ŭ harodninie, rybie, miasie i mnohich inšych praduktach. Hetak ža vyrazna paćvierdžana: źnižeńnie spažyvańnia soli — mahutny faktar prafiłaktyki hipiertanii i inšych sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ. Na žal, u nas hetaja prafiłaktyka adkryta buksuje. Pa-raniejšamu dasolvać, padsolvać i pierasolvać u charaktary biełarusaŭ. Heta, darečy, adna z hałoŭnych pryčyn, čamu ŭ krainie zachoŭvajucca vysokija pakazčyki kardyjałahičnaj zachvorvańnia. Ale što ŭ takoj situacyi rabić?
Žyćcio pakazvaje, što zakliki jość pamienš soli źnikajuć marna. Zvyš za 70% pacyjentaŭ prosta nie vykonvajuć miedyčnyja rekamiendacyi. Mabyć, ad słoŭ para pierachodzić da spravy. Jak, naprykład, heta zrabiła Partuhalija, dzie jašče ŭ 2011 hodzie deputaty parłamienta, zaniepakojenyja vysokaj śmiarotnaściu ad insultaŭ u krainie, pryniali zakon ab abmiežavańni kolkaści soli ŭ chlebie. Suviaź tut, chto nie viedaje, niepasrednaja: lišak soli vyklikaje ŭzdym cisku, jaki ŭ svaju čarhu akazvajecca pryčynaj krovaźlićciaŭ ŭ mozh, što značna źnižajuć siaredniuju praciahłaść žyćcia ŭ papulacyi. Tradycyjna, na praciahu stahodździaŭ, adzin z asnoŭnych praduktaŭ charčavańnia ŭ Partuhalii — vialenaja traska, jakuju razmočvajuć i hatujuć samymi roznymi sposabami. Jana i pryvučyła partuhalcaŭ da salonieńkaha, jakoje jany šanujuć ledź nie bolš za ŭsie inšyja narody. Tamu piekary ščodra dadajuć sol i ŭ ciesta. A pakolki partuhalcy ŭsio jaduć c chlebam, to jasna, dzie hałoŭnaja mina zapavolenaha dziejańnia. Dyk voś, da 2011 hoda ŭ Partuhalii byŭ adzin z samych vysokich u Jeŭropie pakazčykaŭ śmiarotnaści ad krovaźlićciaŭ ŭ mozh. Udvaja bolšy, čym u Ispanii, i ŭtraja — čym u Francyi. Kožny žychar krainy ŭ siarednim u dva razy pieravyšaŭ rekamiendavany SAAZ štodzionnuju normu spažyvańnia soli. U takich umovach deputaty i prahałasavali za zakon, jaki źniziŭ normu soli ŭ kiłahramie chleba na 25% i ŭvioŭ štrafy da 5000 jeŭra za lubyja pieravyšeńni. I kali samy raspaŭsiudžany ŭ Partuhalii chleb utrymlivaŭ ad 18 da 21 hrama soli na kiło (navat u chlebie z sucelnaha zbožža, što ličycca bolš zdarovym, jaje kolkaść dasiahała 15 h!), to ciapier płanka — 14 h na kh, a vytvorcaŭ prymusili markiravać pradukty z vysokim utrymańniem soli. Vynik? Sumnaja statystyka skaciłasia ŭniz. Pavodle dadzienych daktaroŭ, pamianšeńnie spažyvańnia soli ŭsiaho na adzin hram u dzień zachoŭvaje žyćcio prykładna 2650 partuhalcaŭ štohod.
Ź inicyjatyvaj pryniać zakonaprajekt, jaki stroha rehuluje ŭtrymańnie soli ŭ pramysłovych praduktach, niadaŭna vystupiŭ i Rasspažyŭnahlad. Ideja ŭ tym, što abaviazać nie tolki ŭkazvać dakładnaje kolkaść hetaha biełaha jadu na ŭpakoŭcy, ale i niaŭchilna vykonvać zakanadaŭča ŭstanoŭlenyja normy technałahičnaha pracesu, nie prykryvajučysia mudrahielista vyhnutymi na svaju karyść techničnymi ŭmovami. Bo vytvorcy vykarystoŭvajuć sol faktyčna bieskantrolna! Inicyjatyva rasijskich kaleh — jasny sihnał i nam. Bo my ciapier žyviem u ahulnaj ekanamičnaj prastory, i pradukty lohka pieramiaščajucca praź dziaržaŭnyja miežy. Kali Rasija budzie kantralavać kancentracyju soli ŭ miasapraduktach abo rybnych kansiervach, to i Biełarusi pryjdziecca adpaviadać. Chaciełasia b, zrešty, kab krok hety byŭ nie zmušany, a ŭśviadomleny — statystyka insultaŭ u nas taksama ŭžo pahroźlivaja. Ale prykład Partuhalii dakazvaje, jakaja tut ułada zakona.
