8 kastryčnika ŭ Stakholmie budzie abvieščanaje imia čarhovaha łaŭreata Nobieleŭskaj premii ŭ halinie litaratury. «NN» prapanuje padborku najbolš imaviernych kandydataŭ, pa mierkavańniu bukmiekieraŭ.
Umoŭnaje lidarstva ŭ bukmiekierskich śpisach zusim nie aznačaje kančatkovuju pieramohu. Varta ŭspomnić, jak dva hady tamu biezumoŭnaj favarytkaj ličyłasia biełaruska Śviatłana Aleksijeviču, ale premija ad jaje syšła kanadcy Elis Manro. Letaś francuz Patryk Madyjano ličyŭsia tolki čaćviortym u takich virtualnych śpisach.
Tym nie mienš, Nobiela amal zaŭsiody atrymlivajuć piśmieńniki ź pieršaj dziasiatki.
1. Śviatłana Aleksijevič (Biełaruś, 67 hadoŭ) – 5 da 1
Rasiejskamoŭnaja piśmieńnica ź Biełarusi. Apošniaja jaje kniha «Čas second-hand» vyjšła na asnoŭnych jeŭrapiejskich movach, atrymała dobruju krytyku. Aleksijevič pracuje ŭ žanry, dzie źmiešvajecca mastackaja proza i žurnalistyka. Apošnija hady jana šmat vystupaje za miažoj, atrymlivaje prestyžnyja litaraturnyja premii. U rasijskaj Vikipiedyi ŭsio jašče napisana, što Aleksijevič žyvie na Zachadzie, adnak jana daŭno viarnułasia ŭ Biełaruś. Aleksijevič žorstka asudziła rasijskuju ahresiju va Ukrainie, zaklikaje nie maŭčać u hetaj situacyi i rasijskich intelektuałaŭ.
Čytajcie taksama: «Śviatłana Aleksijevič: Daj boh, kab my acaleli ŭ hetym ruskim nacyjanaliźmie».
2. Charuki Murakami (Japonija, 66 hadoŭ) – 7 da 1
Viečny favaryt na ŭznaharodu. Samaje viadomaje proźvišča ŭ śpisie. Murakami – aŭtar nadzvyčaj papularny va ŭsim śviecie. Jon pładavity tvorca, jaki napisaŭ bolš za tryccać knih. Šmatsłojnyja teksty Murakami šanujuć jak intelektuały, hetak i masavyja spažyŭcy. Pieršaja častka ramana «1Q84» u 2009 hodzie była źmieciena z palic japonskich kniharniaŭ u toj samy dzień, kali pastupiła ŭ prodaž. Zrešty, isnuje mierkavańnie, što Murakami ŭsio ž vielmi «papsovy» aŭtar, kab atrymać Nobiela.
3. Nhuhi Va Tchijonha (Kienija, 77 hadoŭ) – 8 da 1
Litaratary z Afryki nie atrymlivali Nobiel bolš za dziesiać hadoŭ. A čarnaskuryja jašče bolej – amal tryccać. Nhuhi Va Tchijonha narodžany byŭ Džejmsam, ale admoviŭsia ad chryścijanskaha imia na karyść tradycyjnaha. Uvohule, tema ŭzajemaadnosin kienijskaha nasielnictva z chryścijanstvam źjaŭlajecca adnoj z klučavych u tvorčaści Nhuni Va Tchijonha. Jahonyja knihi pa-rasiejsku vydavalisia jašče ŭ saviecki čas. Siarod inšych tem – antykałanijalnaja baraćba kienijcaŭ, nabyćcio krainaj niezaležnaści. U Kienii Tchijonha pravioŭ hod u turmie za zakliki siarod sialan da palityčnaj aktyŭnaści. Mienavita tam jon napisaŭ pieršy raman na movie kikuju – «Raśpiaty djabał». Pisaŭsia tvor na tualetnaj papiery. Paśla hetaha litaratar pierabraŭsia ŭ Anhliju, a jašče paźniej — u ZŠA. Na siońnia jon z'ŭlajecca prafiesaram Kalifarnijskaha ŭniviersiteta ŭ Irvajnie. Piša pa-anhielsku i na movie kikuju.
4. Jun Fose (Narviehija, 55 hadoŭ) – 9 da 1
Narviežski dramaturh. Jahonyja pjesy stavili ŭ ZŠA, Hiermanii, Polščy, Kitai, Japonii. Ahułam pavodle tvorčaści Fose pastaŭlena zvyš 1000 pastanovak. Na ruskuju movu na siońnia pierakładzienaja tolki adna pjesa narviežca – «Adnojčy letnim dniom». Vialikuju častku hoda žyvie ŭ Aŭstryi, u miastečku Chajnburh-an-der-Donau, niedaloka ad Vieny. Žanaty ŭ treci raz. Narviežcy navat kažuć, što heta samy vybitny dramaturh ich krainy ad časoŭ Ibsena.
5. Džon Benvił (Irłandyja, 69 hadoŭ) – 9 da 1
Papularny ŭ Brytanii ramanist. Uładalnik prestyžnaj Bukieraŭskaj premii (2005) za raman «Mora». Jaho apisvajuć jak «paśladoŭnika Prusta i Nabokava». U tvorčaści Benviła najpierš adznačajuć jahony čorny humar, a taksama dakładnaść. Dla napisańnia detektyvaŭ karystajecca psieŭdanimam Biendžamin Błek. Benvił zajmaje aktyŭnuju pazicyju ŭ pytańni abarony pravoŭ žyvioł. A ŭ 2011 jon achviaravaŭ svoj mozh paśla śmierci adnamu nievialikamu dublinskamu muzieju. «Niachaj usie palubujucca, jaki jon u mianie maleńki», — iranizavaŭ piśmieńnik.
6. Džojs Kerał Oŭts (ZŠA, 77 hadoŭ) – 10 da 1
Pieršuju knihu vydała ŭ 1963-m, napisała kala 40 ramanaŭ. Naradziłasia ŭ štacie Ńju-Jork, maje vienhierskaje i jaŭrejskaje pachodžańnie. Knihu «Alisa ŭ krainie cudaŭ» Oŭts nazyvała «najbolšym skarbam majho dziacinstva, i samym hłybokim litaraturnym upłyvam žyćcia». Vykładaje ŭ Prynstanskim univiersitecie. U ZŠA Oŭts nadzvyčaj papularnaja piśmieńnica, ale paśla ŭhanaravańnia kanadki Elis Manro šancy amierykanki na Nobiel upali. Adzin z apošnich ramanaŭ Oŭts, «Błandzinki», byŭ pryśviečany Merlin Manro.
7. Filip Rot (ZŠA, 82 hady) – 11 da 1
Kłasik amierykanskaj litaratury. Aŭtar knih «Amierykanskaja pastaral», «Moj muž – kamunist», «Prafiesar Žadańnie». Jahony rod pachodzić z ukrainskaj Halicyi. Debiutny raman Rota «Hud baj, Kałambus» adrazu źviarnuŭ na siabie ŭvahu. Na dumku mnohich, Rot niepačciva apisaŭ amierykanskaje jaŭrejskaje žyćcio. Jon pierakanany ateist, kaža: «Kali ŭvieś śviet pierastanie vieryć u Boha, to heta budzie cudoŭnaje miesca».
8. Ko Yn (Paŭdniovaja Kareja, 82 hady) – 16 da 1
Paet. Paśla vajskovaha pieravarota Čon Du Chvana (1979) byŭ asudžany da 20 hadoŭ źniavoleńnia, adnak vyjšaŭ na volu ŭ 1982 hodzie. Ko Yn zaŭsiody padkreślivaŭ, što jaho mocna duchoŭna traŭmavała karejskaja vajna 1950-ch, kali zahinuli mnohija jahonyja svajaki i siabry. U 1952-m jon prymaje rašeńnie stać budysckim manacham, adnak praz 10 hadoŭ viartajecca da śvieckaha žyćcia. Ko Yn byŭ aktyŭnym udzielnikam demakratyčnaha ruchu Paŭdniovaj Karei.
9. Adonis (Siryja, 85 hadoŭ) – 20 da 1
Apošnija hady Nobieleŭski kamitet nie nadta šanuje paetaŭ, uhanaravany byŭ tolki švied Tomas Transtrumier. Adonisa ŭžo šmat hadoŭ nazyvajuć siarod imaviernych kandydataŭ, ale dalej sprava nie zruchvajecca. Moža, śviežyja padziei ŭ Siryi niejak paŭpłyvajuć na rašeńnie. «Paetyka Adonisa składanaja, aryhinalnaja i vykštałconaja, jaho vobrazy amal zaŭsiody ździŭlajuć čytača, stvarajučy niezvyčajnuju i niečakanuju atmaśfieru; jaho mietafary niaredka adčužanyja ad dakładnaj realnaści i ŭtvarajuć ułasny śviet», — napisaŭ daśledčyk tvorčaści Adonisa S.Ch.Džajusi.
10. Ismaił Kadare (Ałbanija, 79 hadoŭ) – da 20 da 1
Jon vučyŭsia ŭ maskoŭskim Litaraturnym instytucie imia Horkaha, pakul ałbanski dyktatar Envier Chodža nie rassvaryŭsia ź Mikitam Chruščovym, niezadavoleny libieralizacyjaj žyćcia ŭ SSSR. U Maskvie Kadare napisaŭ svoj pieršy raman «Horad biez rekłamy», jaki nie prajšoŭ ałbanskaj cenzury i vyjšaŭ u śviet tolki ŭ 1998-m hodzie. Kadare žyŭ pry samym žorstkim tatalitarnym režymie ŭ Jeŭropie, ale zdoleŭ vyjści za ramki sacrealizmu. Chacia byli ŭ jahonaj bijahrafii i vieršy-pryśviačeńni Envieru Chodžy, kab paźbiehnuć represij. Praŭda, nie ŭdałosia: u 1975 hodzie Kadare nakiroŭvajuć u viosku, kab fizičnaj pracaj vybić libieralizm i zachodnija ŭpłyvy. Viadomaść jamu prynios raman «Hienierał miortvaj armii».
