Adkryty list Zinaidy Bandarenka da ziemlakoŭ: Staniem padtrymkaj baćkam Hieroja Michaiła Žyźnieŭskaha
Darahija hamielčuki! Źviartajusia da vas pa dapamohu. My ŭsie pavinny abjadnacca i stać apiryščam i padtrymkaj baćkam Hieroja Niabiesnaj sotni Ukrainy, našaha suajčyńnika Michaiła Žyźnieŭskaha.
Jon sapraŭdny Hieroj! Syn biełaruskaha naroda addaŭ svajo maładoje žyćcio dziela svabody naroda Ukrainy, i ja ŭpeŭniena, što na jaho podźvihu buduć vychoŭvacca budučyja pakaleńni.
Uspomnim našych chłopcaŭ, što kaliści, u siaredzinie 1930-ch hadoŭ minułaha vieku, pierad pačatkam Druhoj suśvietnaj vajny, vajavali za svabodu dalokaj ad nas Ispanii. Imi my hanarylisia i hanarymsia zaraz: jany zmahalisia z fašyzmam. Kolki filmaŭ, litaraturnych tvoraŭ na hetu temu kranuli sercy i navat losy ludziej z usiaho śvietu! Ja ŭpeŭniena, što projdzie čas, i pra našaha Mišu buduć składać pieśni, napišuć knihi i zdymuć filmy. Ale tak chočacca, kab dačakalisia hetaha baćki Hieroja — Nina Vasiljeŭna i Michaił Piatrovič Žyźnieŭskija.
Skažu, jak dumaju. Naša kolišniaje savieckaje vychavańnie dahetul nie adpuskaje nas, jašče niamała pa-raniejšamu ślapych i hłuchich. Vychoŭvali nas, dziaciej, na prykładzie Paŭlika Marozava, vučyli lubić uładu, jakoj by jana ni była. U Homieli ja zakančvała siaredniuju škołu №34 Čyhunačnaha rajona, jakaja mieściłasia la Paleskaha pierajezda, praz płot amal u adnym dvary z pryhožaj carkvoj. Ciapier tam manastyr. Pomniu, jak adnojčy na Vialikdzień da nas, čaćviortakłaśnikaŭ, źviarnułasia nastaŭnica z zahadam: «Viečaram usim nadzieć čyrvonyja halštuki, pryjści na viačerniuju słužbu i hladzieć, chto z baćkoŭ, starejšych bratoŭ i siaścior budzie ŭ carkvie. Zaŭtra raskazać!»
Viadoma, amal usichnija baćki, i maja mama siarod ich, byli tam. Śviata ž jakoje! My, dzieci, byli začaravany ŭsim, što adbyvałasia ŭ chramie. Ranicaj nie hladzieli adzin na adnaho, z chvalavańniem čakali nastaŭnicu. Ja siadzieła, nizka apuściŭšy hałavu na partu, a serca kałaciłasia. Kali b pačuła pytańnie nastaŭnicy da siabie, to prosta razraŭłasia b. Dy, o Božačka, jaki cud! Nastaŭnica niečakana kaža: «U nas zaraz hieahrafija. Što było zadadziena? Vala Kurčanskaja, da doški». Nie viedaju, jak usio adbyvałasia ŭ tuju ranicu ŭ inšych kłasach — «vychavaŭčaje» ž zadańnie atrymali tady ŭsie nastaŭniki. Ale, dumaju, što i ŭ inšych chapiła rozumu nie rabić toj strašny dopyt.
Adhortvaju čas nazad, kali była ŭžo ŭ 7-m kłasie. 3—5 sakavika, 1953 hod. Pachavańnie Stalina. Na ŭsich damach, nad škołaj, u kožnym kłasie ściahi z čornymi stužkami. Zachodzić vykładčyca pa matematycy N.B. Cohlina. Ubačyła ściah i zahałasiła, a my za joj. Heta byŭ navat nie płač, a roŭ hałasoŭ, isteryčny roŭ. Vidovišča było žachlivaje…
Tak što ž my chočam ad našych ludziej, jakija, tady jašče dzieci, zaraz daŭno ŭžo nie maładyja i vychoŭvajuć na svoj manier unukaŭ i praŭnukaŭ? Mocnaja była pry Savietach sistema vychavańnia lubovi da ŭłady. Ale kali raniej svaju «vychavaŭčuju» rabotu vykonvali hałoŭnym čynam nastaŭniki i radyjo, to ciapier u asnoŭnym — rasijskija i rasijska-biełaruskija telekanały. Niama bolš mocnaha srodku kadziravańnia nasielnictva, čym aficyjnyja ŚMI z adyjoznymi pisakami i viadoŭcami.
U svoj čas im pryjdziecca trymać adkaz za maralnuju škodu, jakuju nanieśli jany hladackamu elektaratu. I taja žančyna, jakaja prosta pa-varjacku pastaviłasia da Vas, darahaja Nina Vasiljeŭna Žyźnieŭskaja, u lakarni, — jana ž hladzić tolki «savieckaje» telebačańnie, a «Narodnuju Volu», biezumoŭna, nie čytaje. Čaho ž inšaha ad jaje i joj padobnych čakać? Darujcie joj, kali łaska, jana niaščasny čałaviek, chacia hetaha siońnia nie adčuvaje i nie razumieje. A Vy, pavažanaja Nina Vasiljeŭna, niahledziačy na niezvarotnuju i zaŭčasnuju zhubu syna, — ščaślivaja maci: vyhadavali takoha mužnaha i śvietłaha čałavieka, jaki i pa toj bok žyćcia — z nami, z tymi, chto choča miru, dabra i ščaścia Biełarusi, Ukrainie i ŭsiamu śvietu.
Moj rodny Homiel, hamielčuki! Hanaryciesia svaim ziemlakom, svaim synam! Moža, vy bačyli schoplenyja kamieraj kadry, kali ŭpaŭ z kulaj u sercy Miša Žyźnieŭski, — i tut ža byŭ syn armianskaha naroda Siarhiej Nihajan. Pa aficyjnych kanałach hetyja kadry, samo saboju, nie pakazvali. A kali bačyš — uźnikaje takoje mocnaje i vysokaje pačućcio: nie škadujučy svajho žyćcia, dva pryhožyja maładyja chłopcy roznych nacyjanalnaściaŭ hinuć za volu druhoha naroda. I heta nie kino, nie prydumka, a trahičny praniźlivy mih žyćcia — akt sapraŭdnaha hieraizmu dziela nas usich. Hibiel ich, jakuju my ščyra apłakvajem, nie vypadkovaja i nie daremnaja. Na takich žyćciovych prykładach vychoŭvajecca pačućcio družby, uzajemnaści, dapamohi pamiž narodami kudy macniej, čym aficyjnaje zaklučeńnie hučnych damoŭlenaściaŭ ab roznych miždziaržaŭnych sajuzach.
Chaču źviarnucca i da supracoŭnikaŭ homielskaj milicyi — jak vydatnik Biełaruskaj milicyi, kaliści niekatorym dziejačam mastactva nadavali takija zvańni. Vaš honar i pramy abaviazak — spynić akty vandalizmu adnosna pomnika Michaiłu Žyźnieŭskamu. Svajoj pracaj vy nie raz dakazvali, što možacie raskryć składanyja spravy.
Pavažanyja Nina Vasiljeŭna i Michaił Piatrovič, trymajciesia! Nie chvarejcie, budźcie mužnyja, jak Vaš syn. Vy pavinny dažyć da tych ščaślivych dzion, kali pierad Vami buduć rasstupacca ludzi ź ciopłymi, dobrazyčlivymi ŭśmieškami.
Mnie vielmi znajomaje pačućcio, kali žyvieš, a ŭłada ciabie nie bačyć. Na žal, čynoŭniki sustrakajucca i nie nadta čujnyja. A jany pavinny stvaryć Vam lepšyja ŭmovy žyćcia, uličvać Vašy patreby, prymacavać da inšaj lakarni. Vy heta sapraŭdy zasłužyli!
Dziakuj Vam za Vašaha Mišu! Viedajcie: biełaruskija hramadzianie-patryjoty padtrymlivajuć Vas.
Nizka kłaniajusia Vam da ziamli.
Kamientary