Anton Matolka: Biełaruś — heta Jeŭropa!

Matolka — adzin z najbolš aktyŭnych błohieraŭ krainy, jaki nie baicca ŭzdymać hramadska važnyja temy. Jak łakalnyja — prablema parkoŭki na vulicy Revalucyjnaj u Minsku, — hetak i nacyjanalnyja.

Naprykład, Matolka źviartaŭsia da kiraŭnika MUS Ihara Šunieviča z prapanovaj dazvolić vykarystoŭvać bieł-čyrvona-bieły ściah na futbolnych matčach.

Pierad vybarami Matolka źviartaŭsia da studentaŭ, kab jany nie chadzili na daterminovaje hałasavańnie.

Z apošnich inicyjatyvaŭ — prahlad lekcyi Aleksijevič u kaviarniach i restaranach, a taksama zakryćcio miažy z Rasijaj, kab spynić patok narkotykaŭ.

«NN» sustrełasia z Matolkam u adnoj z kaviarniaŭ u Vierchnim horadzie.

«Naša Niva»: Chto taki Anton Matolka: błohier, fatohraf, urbanist?

Anton Matolka: A čamu nielha prosta skazać: biełarus, minčuk. Mahu jašče skazać «tutejšy». U mianie na pieršaj vizitoŭcy było napisana prosta: «Anton Matolka» i telefon, bolš ničoha.

«NN»: U ciabie reputacyja hłamurnaha, «niašnaha» fatohrafa…

AM: Ja nie viedaju, adkul heta ŭziałosia. Ja niašmat zdymaŭ mody, nie zdymaŭ niu. Tolki pakazy na «Tydni mody». Adkul hetaje hłamurnaje taŭro — ja nie razumieju. Mnie da hłamuru vielmi daloka. Viedajecie, u 2011 hodzie ja zdymaŭ zusim nie hłamur, i na Niamizie padčas patopaŭ taksama nie hłamur.

«NN»: 2011 hod, kali ty zdymaŭ maŭklivyja akcyi i ich razhon, byŭ dla ciabie pavarotny?

AM: Nie, dla mianie pavarotnym byŭ 2006. Ja tady paznajomiŭsia z našaj apazicyjaj, pratestami. Ja daviedaŭsia, što jość ludzi, nie zhodnyja ź dziejańniami našych uładaŭ. Pryčym heta nie admarozki, a intelihiencyja, biznesmieny. U toj hod ja byŭ na Płoščy. Vielmi ździviŭsia, što mianie nie zatrymali, kali ja viešaŭ ściah na fłahštoku pobač z Pałacam prafsajuzaŭ.

«NN»: Ty prajaŭlaješ vialikuju aktyŭnaść u internecie, pišaš šmat skarhaŭ u dziaržaŭnyja ŭstanovy. Heta daje plon?

AM: Daje. Šmat chto nie viedaje, što prostyja prablemy — zrabić piešachodny pierachod, adramantavać lichtary — možna vyrašać elektronnymi zvarotami. U dziaržavy, u ŽKH vočy nie paŭsiul — jany nie mohuć viedać usie prablemy. Niejak adzin haradski čynoŭnik mnie kazaŭ, što jany sami zacikaŭlenyja ŭ takich zvarotach. Skarhi, nyćcio — heta najpierš infarmavańnie.

Kali kazać pra «vialikija» zvaroty, jak pra bieł-čyrvona-bieły ściah ci da Ministerstva adukacyi ab vyklučeńniach studentaŭ, to adzin zvarot ničoha nie vyrašyć. Ale kali dziaŭbieš u ścianu, źviartajuć uvahu ŚMI, to niešta prabić mahčyma. Toj ža ministr Šunievič ciapier kaža, što b-č-b — heta nie zabaronienaja simvolika.

«NN»: Ty staviš pierad saboj metu zrabić Minsk lepšym?

AM: Samo saboj. I Biełaruś, i Minsk. U mianie jość dziasiatki mahčymaściaŭ źjechać z krainy, ja šmat padarožničaju. Ale ja chaču, kab maje dzieci naradzilisia tut i zastalisia žyć tut. Mnie padabajecca Biełaruś, mnie padabajecca Minsk.

«NN»: A što hałoŭnaje treba siońnia źmianiać u Biełarusi?

AM: Ludziej. Nie fakt, što adnaho čałavieka. Adekvatnyja ludzi jość i pry ŭładzie. Ale jość nieadekvatnyja, tyja, chto nie prymaje ničoha novaha, i siarod nas… Oj, nie chaču dalej praciahvać hetuju temu.

«NN»: Čamu? Davaj.

AM: Ja prosta vielmi nie chaču, kab mianie asacyjavali z parkoŭkami. U realnaści ja vielmi mała rablu pa hetaj prablemie, ale ŭsie asacyjujuć z parkoŭkami. Heta žeść. Usio vyrašajecca prostym praviłam: niepaźbiežnaść pakarańnia dla ŭsich, chto niapravilna parkujecca. Heta vyrašyć pytańnie z parušalnikami za paŭhoda. Parušać budzie doraha.

Pavialičyć

«NN»: A čaho jašče nie staje?

AM: Drobnych łakalnych inicyjatyvaŭ. Nie chapaje vybarnaści mera.

«NN»: Ty sustrakaŭsia sa staršynioj Minharvykankama Šorcam. Jakoje ŭražańnie jon pakinuŭ?

AM: Ja pryviadu prykład, jaki charaktaryzuje našu sustreču. Ja chacieŭ, kab hety čałaviek vyjšaŭ u sacyjalnyja sietki. Kab niezadavolenaść, sprečki možna było padaŭlać nie navinami ŭ ŚMI, a praz zvaroty da hałavy horada, da jaho namieśnikaŭ, mnohija ź jakich cudoŭna karystajucca ajpadami, jak Karpienka z adździeła ideałohii. Prachodzić dva miesiacy, i ja daviedvajusia, što Minharvykankam rassyłaje va ŭsie rajony stalicy abaviazałaŭku zavieści staronku ŭ sacyjalnych sietkach. Prabačcie, a nachrana? Kali administracyja Maskoŭskaha rajona moža adkryć staronku ŭ fejsbuku, kali jany chočuć hetym zajmacca, ale praz ukaziŭku źvierchu heta pracavać nie budzie. U Minharvykankama źjaviłasia staronka tvitara, ale tam pościacca tolki naviny, nijakaha dyjałohu niama, nijakaj mahčymaści zvarotnaj suviazi niama.

«NN»: U MUS vielmi aktyŭny tvitar, ale sama struktura praz heta nie źmianiajecca.

AM: U vypadku z MUS — tak. Ale tam treba mianiać nie pracu z sacsietkami, a navučańnie ź nizoŭ. Treba rabić reformu. Chacia nie, nie tak: tam słova «reforma» strašenna bajacca, treba rabić «udaskanaleńnie». Ukraina pakazvaje cudoŭny prykład z novaj palicyjaj, ź videafiksacyjaj, dobrazyčlivaściu. Nam hetaha nie chapaje.

Voś apošni prykład, kali pryniali dziaŭčynu za złodziejku, abražali jaje. A navošta? Hetaja dziaŭčyna vas, što, pabje, adbiare zbroju?

«NN»: U Minharvykankamie jość z kim pracavać?

AM: Niekatoryja maje prapanovy tam byli pačutyja, choć ja i nie mahu heta paćvierdzić. Mnohija jašče ŭ 2015 hodzie ličać, što internet — heta ałkahol, narkotyki, vyčvarenstvy, parnucha. I ŭsio. Ale internet — heta instrumient dla rašeńnia zadač. Ciapier adnym pastom u fejsbuku ty možaš padniać takuju vostrasacyjalnuju prablemu, pra jakuju nie piša nivodzin ŚMI. Ja nie viedaju, kolki našy čynoŭniki buduć adpiracca ad sacyjalnych sietak, ale jany da heta pryjduć. Navat Maskva ŭ hetym kirunku prasunułasia, choć prablem tam nieparaŭnalna bolš, čym u Minsku. Minsk — horad maleńki…

«NN»: Ništo sabie maleńki, adzin z najbolšych haradoŭ Jeŭropy.

AM: Prosta heta nieskładany horad. Tut adnarodnaje nasielnictva, tut niama etničnych rajonaŭ. Prablema Minska — heta prablema Biełarusi. Ź Minska zrabili pup ziamli, usie siudy jeduć. A možna było b zrabić Zasłaŭje — horad univiersitetaŭ, Słonim — horad ajcišnikaŭ. Ajcišnikam nasamreč niavažna, dzie žyć. Usie ruchajucca ŭ Minsk, a ŭ Minsku ŭsie ruchajucca ŭ centr. Adsiul hetyja zatory pastajannyja. Na Bahuševiča chočuć zbudavać jašče adzin handlovy centr. Prabačcie, tam i tak zadnica, što ni prajści ni prajechać.

Voś žančyna adkryła kaviarniu Moulin u Malinaŭcy. Heta niatannaja kandytarskaja. Papić kavy i źjeści pirožnaje na dvaich budzie kaštavać kala 150 tysiač. Pry hetym tam uvieś čas siadziać ludzi. Bo ŭ Malinaŭcy niama vybaru. U nas usie pchnucca ŭ centr, a ŭskrainy pustyja.

«NN»: A ty b sam u Oršu ci Kobryn pajechaŭ?

AM: Kali b ja byŭ adtul rodam, to viarnuŭsia b. Ja b pajechaŭ na svaju radzimu. U Hałandyi ja bačyŭ znajomaha, jaki rodam z Rahačova. Jon raskazvaŭ, jak sprabavaŭ zrabić u rodnym horadzie śviata zhuščonki. Jon razumieŭ, što z hetaha možna zrabić niakiepskuju padzieju, kudy b pryjazdžali z Rasii, Ukrainy. Ale ŭsio ŭpierłasia ŭ miascovych čynoŭnikaŭ. Jon byŭ hatovy viartacca, ludzi jość. Ich nie pavinna być mnoha. U 1920-ja ludziej, što prasoŭvali biełaruskuju nacyjanalnuju kulturu, taksama nie było šmat.

Pavialičyć

«NN»: Što zrabić, kab u Minsk pryjazdžali turysty nie tolki z Rasii?

AM: Usio prosta: admianić ujaznyja vizy.

«NN»: I čym Minsk zacikavić? Tut niama histaryčnaj spadčyny, tut darahija restarany.

AM: Zamiežniki ŭsprymajuć pa-inšamu. Biełaruś dla jeŭrapiejca — heta takaja terra incognita, biełaja plama. Zamiežniki viedajuć pra Aleksijevič, Łukašenku, Čarnobyl, Azaranku, BATE. Samyja prasunutyja viedajuć pra bałoty, kuchniu. Siudy pryjeduć tyja, chto ničoha nie viedaje pra Biełaruś. Kali im spadabajecca, to buduć jeździć dalej. A zamiežnikam sapraŭdy padabajecca Biełaruś. Jany kažuć, što ŭ nas ašałamlalnaja kraina. I amal usie chočuć viarnucca.

My stavimsia da našaj krainy krychu pabłažliva. Maŭlaŭ, nu što takoje Biełaruś? Heta vajna-vajna-vajna. A ŭsie zamiežniki — heta tyja, chto prachodzić tranzitam padčas vajny. Ciapier ža zamiežniki hatovyja jechać siudy nie tranzitam, pić piva, viesialicca. Čempijanat śvietu pa chakiei tut dobry prykład. Mnie spadabałasia tady atmaśfiera ŭ horadzie, horad ažyŭ. Sioleta Minsk z usialakimi fiestyvalami, adkrytymi kafe ŭvohule zhadaŭ, što jon jeŭrapiejski horad.

«NN»: A jašče mietała-šukalnikami na džazavych viečarach…

AM: Spačatku ž ich nie było. Zdajecca, arhanizatary prosta abałdzieli ad toj kolkaści ludziej, jakija chacieli pryjści pasłuchać muzyku. Prablema ŭ tym, što tolki tam možna było pasłuchać džaz. Milicyja pavinna bačyć u kožnym naviedvalniku hościa, klijenta, a nie patencyjnaha złačyncu. Achova pavinna być, ale jana pavinna być nienaviaźlivaj, vybaračnaj. Nie patrebna ŭ majoj 64-hadovaj mamy praviarać zaplečnik. Heta niejak dziŭna.

«NN»: Praviarać vybaračna, jak u mietro?

AM: Jak u Kitai. Tam ahramadny trafik u mietro, jość skaniery, ale pry hetym nie ŭtvarajecca čerhaŭ. Usie kładuć sumki na pravierku, a praz 10 siekund zabirajuć, nijakaj zatrymki. Niama takoha durdoma, jak u Minsku. Pry hetym tam 100%-aja pravierka. Jaki sens ad našaj pravierki, ja nie razumieju.

Adnym čałaviekam šmat hadoŭ tamu było skazana: «My pojdziem svaim šlacham». I heta było ŭspryniata litaralna. Zamiest taho, kab kapijavać udałyja rašeńni, my prydumlajem ułasnyja rovary. Heta ž tyčycca apłaty transpartu ŭ aŭtobusach i tralejbusach. Dy kupicie vy kitajskuju sistemu, adaptujcie pad Biełaruś! Heta ž našmat tańniej, čym raspracoŭvać ułasnuju sistemu.

«NN»: Trošku vierniemsia da turyzmu…

AM: Ja sam chacieŭ dahavaryć. Voś pahladzicie, kolki ludziej stała pryjazdžać u Vilniu, kali tudy stali lotać łaŭkosty. Kali admianić vizy, to łaŭkosty sapraŭdy zacikaviacca lotać siudy. Biełaruś robić pakul usio, kab turystaŭ tut nie było. Treba ŭśmichacca, adpaviadać čakańniam jeŭrapiejcaŭ, razmaŭlać pa-anhlijsku. A to bačyš, jak pytajucca na miažy pa-rusku: «Viza tvaja hdzie? Ja sprašyvaju, hdzie viza?» I takuju historyju ja čuju kožnyja paŭhoda.

Kali ja byŭ na Bali, dzie jość plažy, palmy, chramy, to supracoŭnik miažy pytajecca ŭ mianie z uśmieškaj: na kolki ty da nas pryjazdžaješ? Na tydzień. A čamu tak mała? Ja zvyksia, što ja ź Biełarusi i mianie padazrajuć u tym, što ja chaču dzieści zastacca. Pamiežnik ža kaža: «Pryjazdžaj na bolšy termin, tut kłasna». Na zvarotnaj darozie sustrakaju taho ž pamiežnika, jaki raspytvaje mianie, što spadabałasia, raić, kudy źjeździć nastupny raz. A hruziny na ŭjeździe ŭ krainu dajuć tabie butelku vina. Hruzija za 11 hadoŭ zrabiła kałasalnyja kroki ŭ turyźmie, tam kamfortna padarožničać, tam šykoŭnyja turystyčnyja centry. A viedaješ, dzie turystyčny centr u Minsku?

Pavialičyć

«NN»: Dzieści ŭ Vierchnim horadzie. Dzie dakładna — nie skažu.

AM: U dvarach ci to na Revalucyjnaj, ci to Interncyjanalnaj. Pryčym, kali ja nie pamylajusia, jon pracuje z paniadziełka pa piatnicu, a subota i niadziela vychadnyja. Hetak ža našy muziei pracujuć ad 7 ranicy da 5 viečara. Chłopcy, vy surjozna? Jaki turyst pajedzie ŭ siadzibu Krasny Bierah pad Žłobinam a 7-j ranicy?

«NN»: Ty časta zhadvaješ Kitaj u jakaści prykładu. Nam sapraŭdy jość čamu vučycca ŭ Kitaja?

AM: Užo tak. Ad viadzieńnia biznesu i navat da svabody słova. Kali ja prylacieŭ pieršy raz u Kitaj, to čakaŭ pabačyć zakrytuju krainu, dzie nie pracuje internet. A nasamreč Kitaj hadoŭ na 10 abahnaŭ Jeŭropu, a Biełaruś uvohule zastałasia ŭ minułym stahodździ. Letaś ja znoŭ byŭ u Kitai, i jany znoŭ mocna vyrvalisia napierad. Banalny prykład internet-kramy Aliexpress, jakoj usie karystajucca. Transpartnaja sistema tam cudoŭnaja i prostaja. U Kitai vielmi raźvity ŭnutrany turyzm. U nas heta navat nie razhladajecca nikim. Niejak my pryjechali ŭ Miory na bałota Jelnia — šalona pryhožaje miesca. Mnie zdajecca, što heta załataja žyła dla turystaŭ ź Biełarusi, Łatvii i Litvy, ale dzie pieranačavać? U rajonnaj haścinicy ŭzrovień nižej za plintus. I ŭkazalnika niama, jak dabracca da bałota, da toj ściežki, dzie prahulacca. 95% biełarusaŭ navat pra hetaje miesca nikoli nie čuli.

Čamu našy čynoŭniki tak nieachvotna ŭsio robiać? U ich vializnyja piensii. A inicyjatyva pakaranaja, usie bajacca za svaju zadnicu, lubyja novaŭviadzieńni vyklikajuć strach. Voś da nas pryjšło taksi Uber. Zdavałasia b, kłas! Usie padumali: vaŭ, taksi stanie tańniejšym i zručniejšym. Akazvajecca, u nas jość zakanadaŭstva, jakoje zaminaje, kab u nas źjaviŭsia Uber X. Tamu ŭ nas jość tolki Uber Black dla bahatych ludziej. Pa idei, Ministerstva transpartu pavinna pamianiać zakanadaŭstva. I dzie heta? Nidzie!

«NN»: Ty zaklikaŭ uładalnikaŭ kaviarniaŭ i restaranaŭ arhanizavać prahlad lekcyi Śviatłany Aleksijevič. Mnohija adhuknulisia?

AM: Šmat u kaho banalna niama televizaraŭ. Nichto nie skazaŭ nie. Heta važna. Mnie zdajecca, što niamała adhuknułasia, jany padziakavali za prapanovu. Ja liču heta stanoŭčym dośviedam. Reakcyja ŭładalnikaŭ restaranaŭ mnie spadabałasia. Moj kasiak, viadoma, byŭ, što ja nie prapanavaŭ heta KFC ci «Burhier Kinhu».

«NN»: Jak tabie reakcyi na prysudžeńnia Aleksijevič Nobiela?

AM: Heta tryndziec! Naša dziaržava zaniała pazicyju ihnaravańnia, niepryhožy ihnor. Možna było b banalna aśviatlać u ŚMI. Soram! Hetyja viadučyja paśla takoha pavinny syści z žurnalistyki. Aleksijevič zrabiła dla Biełarusi bolš, čym Ministerstva kultury za 24 hady. Vasil Bykaŭ zrabiŭ bolš. Aleksijevič — heta cudoŭnaja mahčymaść zaklikać siudy turystaŭ, palepšyć imidž krainy. Što rabiła ŭłada? Ihnaravała! Ihnaravała! Ihnaravała! I hnabiła.

A toje, što było abmierkavańnie jaje vystupu, knih, to heta zdorava. Byŭ dyjałoh, jakoha nam tak nie chapała. Ihnaravać možna było raniej, kali nie było internetu — ciapier tak dziejničać nielha.

«NN»: Apošniaja tvaja prapanova tyčyłasia zakryćcia hranicy z Rasijaj, zrabić hetuju miažu sapraŭdnaj.

AM: Ja daŭno pra heta kažu. Ad pačatku vajny va Ukrainie. Ja chaču, kab hetaje pytańnie zadali Łukašenku na pres-kanfierencyi. Hetaje pytańnie da jaho treba danieści z boku baraćby z narkamanijaj, jakuju jon viadzie. Kali havaryć pra kantrol tavaraŭ, to moža być uspryniata inakš. A svabodny dostup da narkotykaŭ idzie jakraz z Rasii. Tema narkotykaŭ adnaznačnaja.

«NN»: Minsk, Biełaruś usio ž stanoviacca jeŭrapiejskimi?

AM: Stanoviacca niahledziačy ni na što. Bo Biełaruś — heta Jeŭropa.

• 0
• 0
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0