Čałaviek hoda Kaciaryna Siniuk, jakaja pakazała, nakolki mnoha mohuć zrabić ludzi biez dapamohi dziaržavy — hutarka
Čałaviekam 2016 hoda «Naša Niva» nazvała Kaciarynu Siniuk — stvaralnicu internet-partała Imenamag, na jakim źbirajuć hrošy dla ludziej u patrebie, invalidaŭ, dziaciej-sirot.
Kaciaryna i jaje partał raskryli kałasalny patencyjał salidarnaści i spahady ŭ biełaruskim hramadstvie.
Dziakujučy joj — i jaje ŭmieńniu vykarystoŭvać novyja kampjutarnyja technałohii — dziasiatki tysiač ludziej pabačyli, jak šmat vakoł DOBRYCH LUDZIEJ. Jana pakazała, što być dobrym — pa-raniejšamu prestyžna. Dapamahać słabym — modna. A ŭdałosia joj toje zrabić, bo jana prapanavała ludziam sposab, jak LOHKA I CHUTKA dapamahčy.
Ale ŭ vypadku Siniuk važna i inšaje. Jana nie prosta dapamahaje kankretnym ludziam. Jana dapamahaje tym, chto, u svaju čarhu, dapamahaje paśla dziasiatkam inšych. Naprykład, jana sabrała hrošaj dla invalida, jaki navučaje inšych invalidaŭ pracavać na kampjutary — i nie prosta pracavać, a zarablać na kampjutary.
Siniuk taksama pakazvaje, jak mnoha mohuć zrabić ludzi biez dapamohi dziaržavy, sami, dla siabie i dla inšych.
«Imiony» bačać siabie paŭnavartasnym hramadskim ŚMI. Kamandzie ŭdałosia sabrać bolš za 40 tysiač rubloŭ na paŭhadavuju dziejnaść redakcyi i bolš za 128 tysiač rubloŭ — na dapamohu 11 prajektam.
Naprykład, niadaŭna časopis pakazaŭ dziaciej-invalidaŭ z asablivaściami psichafizičnaha raźvićcia minskaha doma-internata.
Praź niapravilnaje charčavańnie jany važyli nienaturalna mała: 13-hadovy Vadzim — 13,8 kiłahrama, 19-hadovy Mikita — 13,8 kiłahrama, 27-hadovy Arciom — 17,5 kiłahrama. Prykładna 50 dziaciej internata mieli patrebu ŭ śpiecyjalnym enteralnym charčavańni, dziakujučy jakomu jany b mahli nabrać vahu. «Imiony» aktyvizavali zbor srodkaŭ i patrebnuju sumu, 62 960 rubloŭ, sabrali ŭ rekordna karotkija terminy.
* * *
Čytajcie taksama. Asoby hoda 2016: Siniuk, Daškievič, Kisły, Davydźka…
* * *
Časopis biarecca za samyja roznyja sacyjalnyja prablemy, voś tolki niekatoryja zahałoŭki: «18 hadoŭ na zavodzie, zarobak — 62 rubli. Historyja nieviduščaha mužčyny, jaki niasie ludziam śviatło», «Tajnaje žyćcio Anisy. Jak supracoŭnica banka ź Minska lečyć biazdomnych žyvioł na zakinutym zavodzie», «Jak chłopiec z paralizavanymi rukami i nahami zarablaje na žyćcio»…
Daloka nie ŭ kožnaj historyi jość opcyja nacisnuć knopku i pieravieści hrošy. Mnohija raspoviedy pakazvajuć balučyja miescy našaha hramadstva, a čytač sam vyrašaje, što jamu rabić z hetym viedańniem.
Hierojami materyjałaŭ časopisa stanoviacca ludzi ź niaprostymi losami, jakija nie zdajucca i kožny dzień zmahajucca za svajo ščaście. Imi možna natchniacca, u ich možna vučycca mužnaści i čałaviečnaści.
«NN»: Raspaviadzicie pra vaša dziacinstva. Adkul uziałasia voś hetaja bajavaja Kaciaryna Siniuk, jakaja zvaročvaje hory?
Kaciaryna Siniuk: Ja naradziłasia ŭ Breście. Žurnalistyka mianie pryciahvała jašče ŭ toj čas, kali siadzieła na haršku. Hladzieła naviny i ŭsio sprabavała zrazumieć, jak ludzi traplajuć u televizar. U vośmym ci dziaviatym kłasie ŭ nas źjaviŭsia hurtok žurnalistyki. Jaho viała nastaŭnica ruskaj movy Alaksandra Tkačenka, jana i zacikaviła hetaj prafiesijaj. Ź dziaviataha kłasa ja ŭžo pačała publikavacca ŭ bujnych ŚMI.
«NN»: I adrazu ŭzialisia za prablemnuju temu — skinchiedaŭ.
KS: Nastaŭnica kaliści skazała, što žurnalist — heta čałaviek, jaki zadaje šmat pytańniaŭ. I hałoŭnaje pytańnie, jakoje jon pavinien zadavać, — «čamu?». Ja heta zapomniła.
Chutka paśla taho, jak ja pajšła ŭ hurtok, chłopčyka z našaj škoły źbili skinchiedy za aranžavyja matuzki na krasoŭkach. Jaho siamja źviarnułasia ŭ milicyju, ale im nie dapamahli. Pryčym akazałasia, što ŭ nas mnohich školnikaŭ źbivajuć za matuzki ŭ roznych rajonach horada, a milicyja nie pryznaje hetaj prablemy. Moj artykuł u «Bresckim kurjery», dzie ja tady pracavała pazaštatna, vyklikaŭ vialiki rezanans, i ŭłady za prablemu ŭsio ž uzialisia. Napružanaść sa skinchiedami sapraŭdy pačała spadać. Mnohija baćki, čyje dzieci paciarpieli, dziakavali mnie, dziciaci, za toje, što ja ŭźniała hetuju temu. Tady ja ŭpieršyniu adčuła, što słova štości značyć. Što možna vyrašać prablemu, navat kali niechta nie choča jaje pryznavać.
«NN»: Skinchiedy — daloka nie adzinaja vostraja tema, za jakuju vy bralisia. Va ŭniviersitecie paśla šerahu prablemnych artykułaŭ u vas byli prablemy z kiraŭnictvam VNU i KDB. Było i takoje, što vy atrymlivali ananimnyja pahrozy žyćciu. Jak baćki stavilisia da vašaj dziejnaści? Ci adčuvali padtrymku z boku hramadstva?
KS: Raniej ja čakała niejkaj udziačnaści za vostryja materyjały, a ciapier nie čakaju. Mnie heta nie treba. Žurnalist pavinien rabić svaju pracu sumlenna, niahledziačy na toje, jak jaho aceńvajuć. U prajekcie «Imiony» ja, badaj, upieršyniu baču, što žurnalisty atrymlivajuć našmat bolš padtrymki, čym krytyki. I toje, što čytačy adpraŭlajuć na zarobak žurnalistam svaje hrošy, — taksama pakazčyk. Dobruju žurnalistyku i dobryja spravy ludzi padtrymlivajuć.
Baćki taksama mianie zaŭsiody padtrymlivali. Navat kali adnojčy maminu kalehu ledź nie zvolnili paśla adnaho majho artykuła. Maci pieražyvała, kazała, kab ja prybrała svoj materyjał. A ja adkazvała, što kali ŭsio napisana praŭdziva i, bolš za toje, jašče i prablema vyrašanaja, to niama čaho pieražyvać.
Kali ŭletku my zapuskali kraŭdfandynhavuju kampaniju na pracu časopisa, babula, mama i brat byli pieršymi, chto pieravioŭ pa 30 rubloŭ.
Niejkaha mocnaha cisku na siabie ad kaho b to ni było ja nikoli nie adčuvała. I dla mianie heta pakazčyk: značyć, ja svaju rabotu vykanała pravilna.
«NN»: Hetaje žadańnie — pieramahčy sistemu, adkul jano ŭ vas?
KS: U prajekcie «Imiony» my nie chočam pieramahać sistemu, spračacca ź joj ci niešta dakazvać. My pakazvajem isnujučyja prablemy i chočam stvaryć svaju sistemu, u jakoj ludzi samastojna arhanizoŭvajucca dla ich vyrašeńnia. Dziaržava svaju rabotu vykonvaje, a my — svaju.
Kali ja pracavała na Tut.by (ad 2011 da 2015 hoda Kaciaryna pracavała žurnalistam-redaktarkaj partała — NN), u mianie była zvyčka čytać forumy. Ja nie mahła zrazumieć, čamu ludzi stolki pišuć, adkul u ich čas na heta. U peŭny momant mnie stała cikava, ci mohuć ludzi nie tolki pisać, ale i stvarać.
«NN»: Čamu syšli z Tut.by?
KS: Mnie zachaciełasia raźvivacca dalej. Bolš času addavać nie navinam, a kantaktavać ź ludźmi i pakazvać hierojaŭ. I kali zrazumieła, što kraŭdfandynh u Biełarusi pačynaje raźvivacca, supali dva maje žadańni — zajmacca historyjami i dapamahać. Tut.by ja ŭdziačnaja za dobruju škołu žurnalistyki.
«NN»: Kožnaja historyja «Imion» prachodzić praz vas. Što vy pry hetym adčuvajecie?
KS: Usie našy hieroi sutykajucca ź ciažkaściami. Čytać pra heta, moža być, nie prosta, spracoŭvaje psichałahičnaja abarona. Ale zaŭsiody znachodziacca hieroi, jakija vyrašajuć hetuju situacyju. Časta my ŭ redakcyi ździŭlajemsia ich mužnaści i pačynajem bačyć prablemu krychu pa-inšamu. Prablemy — heta narmalna. Ich prosta treba vyrašać.
«NN»: Jak hramadstvu treba stavicca da ludziej ź invalidnaściu?
KS: U nas jość adzin hieroj, jaki ŭžo ŭvajšoŭ u majo žyćcio i ŭ žyćcio redakcyi, — Saša Makarčuk. Jon kiruje kampjutaram pry dapamozie hołasu, tamu što ŭžo šeść hadoŭ jaho cieła paralizavana. Kali my kamunikujem, zabyvaju, što ź im niešta nie tak. Kali mnie chočacca pažalicca na stomlenaść, ja telefanuju Sašu, i mnie ni na što bolš žalicca nie chočacca. Mienavita jon dla mianie Čałaviek hoda. I nie tolki tamu, što jon sam pieraadoleŭ ułasnyja strachi i depresiju.
Saša pačaŭ zajmacca dabračynnaściu. Źviarnuŭsia niejak da mianie i kaža: «Kacia, paśla taho, jak vy pra mianie napisali, da mianie stali źviartacca svajaki mnohich invalidaŭ. Kažuć, što paralizavanyja hod za hodam lažać na łožkach i dumajuć, što žyćcio skončana. Prosiać, kab ja navučyŭ ich taksama karystacca kampjutaram. Ja b zapuściŭ niejkuju anłajn-škołu pa dystancyjnym navučańni invalidaŭ, ale niama hrošaj».
«Imiony» abviaścili zbor srodkaŭ na zapusk Sašavaj škoły i sabrali za tydzień amal 5500 rubloŭ. Naleta škoła pačnie pracavać.
Našy hieroi ad nas ničym nie adroźnivajucca, jany mnohamu nas vučać, matyvujuć. Ja baču, nakolki pazityŭna ich usprymajuć. Dla mianie pakazčyk, što ludziam cikavyja najpierš čałaviečyja jakaści tych, z kim jany žyvuć u adnoj krainie.
Jość vałanciory, jakija dapamahajuć sa škadavańnia, ale heta niapravilna, bo nie moža vyrašyć prablemu. Mnie padajecca, što zdarovaje hramadstva toje, dzie ź ludźmi z abmiežavanymi mahčymaściami razam, na roŭnych vyrašajuć prablemy.
«NN»: U vašych materyjałach čytajecca vialikaja luboŭ i da žyvioł.
KS: Da prajektaŭ dapamohi žyviołam ja staŭlusia hetak ža, jak da inšych. Mianie vielmi kryŭdzić, kali pad zboram srodkaŭ dla žyvioł źjaŭlajucca kamientary kštałtu: «Dapamažycie lepš ludziam, čaho vy kotkam dapamahajecie». Heta nie prablema adnaho čałavieka, heta prablema našaha hramadstva, jakoje ličyć, što hetym treba dapamahać, a hetym — nie treba. Biazdomnyja žyvioły — vialikaja prablema, tamu što niama zakona, jaki b ich abaraniaŭ, niama nijakaj dziaržaŭnaj prahramy pa ich sterylizacyi, niama bujnych — i dziaržaŭnych, i pryvatnych — prytułkaŭ. I tut biez uładaŭ naŭrad ci štości ŭdasca vyrašyć. Chacia… My b znajšli prahramu, jakaja b zajmałasia sterylizacyjaj žyvioł na sistemnym uzroŭni, i dapamahli joj zboram srodkaŭ na heta. A ŭłady — zakanadaŭčymi mierami.
«NN»: Što dla vas najhałoŭnaje ŭ žyćci?
KS: Luboŭ. Kachańnie ŭ asabistym žyćci, luboŭ u pracy. Heta toje pačućcio, jakoje, mnie padajecca, ruchaje ŭsio.
«NN»: A ŭ ludziach?
KS: Humanizm, sistemnaje myśleńnie i racyjanalny padychod.
«NN»: I što b vy nazvali najhałoŭnym u vašaj pracy?
KS: Toje, što vialikaja kolkaść nieznajomych ludziej vučycca z nula stvarać štości samastojna ŭ sacyjalnaj śfiery. Pracavać samim, a nie kazać pra toje, što tolki dziaržava i ŭłada pavinny niešta rabić.
Adzin z našych paśpiachovych prajektaŭ źviazany ź finansavańniem sacyjalnych nianiaŭ na Hrodzienščynie. Paru miesiacaŭ tamu my raskazali pra toje, jak u špitali Hrodna lažać u zakrytych boksach chvoryja dzieci, u jakich niama baćkoŭ. U miedpiersanału niama času dla taho, kab pastajanna znachodzicca ź imi, a dzieciam patrebny nie tolki miedyki, ale i niani, jakich u biełaruskich špitalach niama jak štatnych adzinak. Pry hetym u susiednich boksach lažali takija ž dzieci, ź jakimi pobač zaŭsiody byli mamy.
Adzinaja takaja niania ŭ Biełarusi ŭ jakaści ekśpierymientu jakraz i pryjšła pracavać u hety špital. Jaje pracu apłačvaŭ Čyrvony Kryž, ale hrošy skončylisia. My abviaścili zbor srodkaŭ na hadavy zarobak nie adnoj, a dźvium nianiam. Za dva tydni čytačy sabrali hrošaj na apłatu cełaha hoda raboty… siami nianiaŭ! Ciapier jany pracujuć nie tolki ŭ špitalach Hrodna, ale jašče ŭ Navahradku, Lidzie, Słonimie i Vaŭkavysku. Ludzi sami płaciać im zarobak. My razam z hramadstvam faktyčna z nula stvaryli instytut nianiaŭ. Naleta chočam dapamahčy Čyrvonamu Kryžu raspaŭsiudzić hety dośvied pa ŭsioj Biełarusi.
Ciapier, naprykład, źbirajem srodki na toje, kab adziny u Biełarusi fond («Hienom»), jaki dapamahaje dzieciam z redkimi hienietyčnymi zachvorvańniami, mieŭ stałaje finansavańnie na najbližejšy hod. Kali budzie hety fond, to dzieci ź nievylečnymi zachvorvańniami buduć žyć lepš. My raskazvajem čytačam pra toje, jak u našaj krainie žyvuć takija siemji i jak šmat zaležyć ad hetaha fondu, i ludzi dapamahajuć. Ci jašče prykład. Źbirajem na pracu samaj vialikaj u Minsku arhanizacyi — kłubnamu domu «Adkrytaja duša», jaki zajmajecca sacyjalizacyjaj ludziej, jakija vyjšli ź psichijatryčnych špitaloŭ. Ciapier arhanizacyja zastałasia bieź finansavańnia. Čamu važny hety prajekt? Tamu što ludzi, pa jakich by pryčynach jany ni trapili ŭ psichbalnicu, vyjduć i buduć viedać, jak im z nula budavać žyćcio.
«NN»: Chto byŭ siarod pačynalnikaŭ «Imion»? Jak vyhladaje vaša kamanda siońnia?
KS: Pobač sa mnoju byli žurnalisty-adnadumcy, ale, ułasna kažučy, pačynała adna. U rabocie z prajektami dapamahaje kraŭd-płatforma Talaka.by, servisam dla zboru srodkaŭ jakoj my karystajemsia. Darečy, my nadzvyčaj udziačynia jaho kiraŭniku Jaŭhienu Kliševiču.
Užo potym pačali prychodzić pazaštatnyja aŭtary. Va ŭsich jość asnoŭnaja praca. Siońnia kaściak kamandy — dva čałavieki. Ja i Słava Korsak. Ciaham hetych vaśmi miesiacaŭ nam dystancyjna dapamahała Natalla Pryhodzič z Homiela.
«NN»: Jak bačycie budučyniu prajekta?
KS: Taja madel, jakuju my prapanoŭvajem ludziam, akazałasia navat bolš zapatrabavanaj, čym my mierkavali. Treba rabić «Imiony» jašče bolš efiektyŭnymi. My chočam pašyrać kamandu da piaci čałaviek i, adpaviedna, pavialičyć biudžet. Druhoje — nam patrebny fond, jaki b zajmaŭsia sistemnym pošukam prajektaŭ pa krainie, aŭdytam niekamiercyjnych arhanizacyj, mahčyma, zboram srodkaŭ. «Tałaka» — heta ŭsio ž taki vitryna.
Ciapier, bližej da Novaha hoda, prychodzić šmat listoŭ ad kampanij, dzie jany pišuć, što chočuć pieradać padarunki, rečy dla kaho-niebudź. I jany pytajucca, ci možam my ich pieradać. Im chočacca, kab była struktura, jakaja dakładna viedaje, kamu patrebnaja dapamoha. Ale pakul što my tolki časopis, dzie z historyjami pracujuć žurnalisty.
«NN»: Chto tyja ludzi, što dapamahajuć «Imionam» i hierojam, pra jakich vy pišacie?
KS: My šmat kantaktujem z našymi čytačami. U mianie takoje ŭražańnie, što pałova tych, chto pieravodzić hrošy, — prahramisty. A tak — samyja roznyja ludzi. Invalid, jaki amal nie ruchajecca, taksama adpraŭlaje nam hrošy. Biudžetniki, bankiry, biznesmieny, siłaviki, sami žurnalisty i šmat inšych. Usie pieravody robiać fizičnyja asoby.
* * *
Kab dapamahčy «Imionam», vy možacie pieraličyć hrošy:
— Z dapamohaj sistemy ARIP (Sistema «Raźlik» (ARIP) > Achviaravańni, dabračynnaść > ImienaMiedia > Uvieści proźvišča, imia i imia pa baćku > Uvieści adras dla dalejšaj suviazi z vami);
— Na dabračynny rachunak u banku. Ustanova «ImienaMiedia», 3135050052013 (933), Pryjorbank, kod 749, h. Minsk, CBP 102, UNP 192683195 (Naznačeńnie płaciažu: «Achviaravańnie na funkcyjanavańnie ŭstanovy» — ukazvać abaviazkova).
***
Na što jašče źbirali hrošy praz «Tałaku»
Muzyka
«Partmane» trya — sabrana 10 140 rubloŭ
Horad i infrastruktura
Stvareńnie parku minijaciur VKŁ — sabrana 8 590 rub.
Knihi
Vydańnie dziońnika Andrusia Horvata «Radziva Prudok» — sabrana 5 290 rub.
Vydańnie «Chronik Narnii» pa-biełarusku — sabrana 9 485 rub.
Sport
Zbor hrošaj na pajezdku Vitala Hurkova na čempijanat u Šviecyju — sabrana 4 535 rub.
Filmy i multy
Pierakład multfilmaŭ «Śvinka Pepa» na biełaruskuju — sabrana 5 570 rub.
«Budzie zdymać maštabnyja prajekty z saboj u hałoŭnaj roli». Što dumajuć pra novaha ministra kultury Čarnieckaha jaho kalehi?1
Kamientary