Fakt pieršy
U kastryčniku 2017 hoda Lidski rajvykankam abviaściŭ konkurs na najlepšy eskiz skulptury «Zasnavalnik zamka — kniaź Hiedymin». Udzielničali 28 rabot. U lutym 2018-ha paśla padliku hałasoŭ pieramoh eskiz skulptaraŭ Volhi Niačaj i Siarhieja Ahanava.
Volha Niačaj — mastačka, skulptarka, dyzajnierka, mahistarka mastactvaznaŭstva. Pracuje ŭ halinie manumientalnaj skulptury, animalistyki, drobnaj płastyki, dekaratyŭnaha mastactva, žyvapisu i dyzajnu. U svajoj tvorčaści apiavaje pryhažość koniej. Naradziłasia ŭ Minsku ŭ 1985 hodzie.
Siarhiej Ahanaŭ — mastak, skulptar. Pracuje ŭ žanry tradycyjnaj skulptury z vykarystańniem kieramiki, bronzy, kamienia, dreva. Naradziŭsia ŭ Lidzie ŭ 1974 hodzie. Siarod jaho samych viadomych rabot — skulptura «Vojt» u Minsku, pryśviečanaja atrymańniu horadam mahdeburhskaha prava, skulptura kniahini Anastasii Słuckaj u Słucku, pomnik Davydu Haradzienskamu ŭ Hrodnie.
Fakt druhi
Pomnik pakazvaje kniazia Hiedymina ŭ daskanałych rycarskich daśpiechach, ale biez šlema. Kniaź u raskošnych šatach z doŭhim šlejfam jedzie na kani — vidavočna, heta ŭračysty ŭvachod vaładara ŭ svoj zamak. Na hałavie kniazia karona: Hiedymin, jak i Mindoŭh, nazyvaŭ siabie karalom.
Siarhiej Ahanaŭ zapeŭnivaje, što pry ŭsioj mastackaj abahulnienaści vobraza Hiedymina ŭ dadzienaj traktoŭcy jahonaje abličča adpaviadaje histaryčnaj praŭdzie. Hetamu paspryjali šmatlikija kansultacyi.
Aŭtary ŭličyli parady śpiecyjalistaŭ pa palityčnaj historyi Vialikaha kniastva, materyjalnaj kultury i mastactvie taho času. Nie abyšli ŭvahaj navat parodu kania, na jakim siadzić kniaź. Byli sprečki i pa tym, jak pravilna pisać jaho imia. Adpaviedna, materyjały, jakija zaćviardžała kiraŭnictva Lidčyny, stała vynikam sumiesnaj pracy mastakoŭ, architektara, navukoŭcaŭ.
Fakt treci
U lipieni 2018-ha eskiz pomnika kniaziu Hiedyminu prajšoŭ usie etapy ŭzhadnieńniaŭ: i ŭ Administracyi prezidenta, i na pasiadžeńni Respublikanskaj mastacka-manumientalnaj rady.
Fakt čaćviorty
U vieraśni 2018-ha Siarhiej Ahanaŭ i Volha Niačaj pačali vyrab detalovaj rabočaj madeli pomnika ŭ maštabie 1:4. Na asnovie hetaj madeli skulpturny kambinat adlivaŭ bronzavy pomnik.
Paralelna viałasia praca pa napisańni prajektna-kaštarysnaj dakumientacyi pa padrychtoŭcy placoŭki, dzie niepasredna płanavałasia pastavić pomnik, pradumvałasia śvietłavoje rašeńnie.
Pastamient dla pomnika raspracavaŭ znakamity biełaruski architektar Siarhiej Bahłasaŭ, a kansultantam pa histaryčnaj dakładnaści i adpaviednaści ŭsich elemientaŭ pomnika staŭ Mikałaj Płavinski.
Fakt piaty
Pomnik stvaraŭsia za košt pazabiudžetnych i sponsarskich srodkaŭ. Asnoŭnym sponsaram stała pradpryjemstva z zamiežnym kapitałam «Biełteks Optyk», jakoje pracuje ŭ Lidzie.
Ruchavikami pracesu stvareńnia i ŭstaloŭki pomnika Hiedyminu stali Lidski rajvykankam, architektar Siarhiej Bahłasaŭ, skulptary Siarhiej Ahanaŭ i Volha Niačaj, historyk Mikałaj Płavinski.
Fakt šosty
Ahulnaje rašeńnie navukoŭcaŭ, skulptaraŭ i kiraŭnictva Lidy — što padrabiazna raśpisvać tytuł kniazia na pomniku nie maje sensu. Hiedymin — užo samo pa sabie brend biełaruskaj historyi. Byli sprečki pa napisańni: Hiedzimin ci Hiedymin.
Respublikanskaja mastacka-manumientalnaja rada zaćvierdziła na pomniku nadpis «Hiedymin», zvykły dla bolšaści biełarusaŭ.
Fakt siomy
Akramia imia kniazia na pomniku źmieščanyja «Kalumny» — staražytny hierb usiaho rodu Hiedyminavičaŭ, adzin z hałoŭnych simvałaŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. U čyrvonym poli try biełyja słupy, złučanyja ŭnizie. Padobny hierb sustrakaŭsia na manietach VKŁ, a taksama z hetym simvałam na ściahach litoŭskija charuhvy zmahalisia pad Hrunvaldam.
Cikava, što ŭ sioleta ŭ lutym u Hrodnie na raskopkach u Starym zamku archieołahi znajšli cahlinu z «Kalumnami». Cahlina datujecca kancom 14 stahodździa — časam, kali zamak u Hrodnie pierabudoŭvaŭ Vitaŭt.
Fakt vośmy
Vosieńniu 2018 hoda dyzajnier Maks Piakarski namalavaŭ dla Symbal.by aŭtarski prynt «Vialiki Hiedymin».
Na sajcie Symbal.by i ŭ kramie na pr-cie Mašerava, 18 možna nabyć hetuju cišotku dy novuju sieryju suvienirnaj pradukcyi z vyjavami elemientaŭ skulpturnaj kampazicyi ŭ Lidzie.
Mierč Hiedymina budzie pradstaŭleny na kirmašy ramieśnikaŭ na fiestyvali Lidbeer-2019 7 vieraśnia. Akramia hetaha ŭ miežach festu Symbal.by płanuje arhanizavać fotazonu, pryśviečanuju Hiedyminu, i aŭtohraf-siesiju z aŭtarami pomnika Volhaj Niačaj i Siarhiejem Ahanavym, dzie vy zmožacie atrymać adkazy na ŭsie pytańni da viadomych skulptaraŭ.
Šeryja i čornyja cišotki «Hiedymin»
Tekstylnyja torby «Hiedymin»
Draŭlanyja mahnity «Hiedymin» siniaha i piasčanaha koleraŭ
Kubki «Hiedymin»
Kruhłyja znački i mahnity «Hiedymin»
Fakt dziaviaty
U 2017 hodzie ŭ Lidzie na budynku, raźmieščanym niedaloka ad zamka, źjaviłasia hrafici z vyjavaj kniazia Hiedymina. Jaho aŭtar — miascovy mastak Siarhiej Rusak.
Murał znachodzicca na ścianie šmatfunkcyjanalnaha handlovaha kompleksa na bulvary Hiedymina.
Fakt dziasiaty
Pomnik Hiedyminu ŭstalavali ŭ skviery na skryžavańni vulic Hrunvaldskaj i Zamkavaj kala paŭnočnaj ściany Lidskaha zamka 12 žniŭnia 2019 hoda. Zamkavy mur za plačami kniazia nadaje jaho postaci jašče bolšuju značnaść.
Z 30 žniŭnia ŭ Lidskim historyka-mastackim muziei (vuł. Pieramohi, 37a) pracuje vystava skulptur Volhi Niačaj i Siarhieja Ahanava «Spadarožniki».
