Maksim Harecki ŭ savieckaj turmie. Miensk, 1930 h.
Haŭryła Harecki. Mienskaja turma, 1930 h.
Biełarusami nie naradžajucca, biełarusami stanoviacca. Jak viadoma ŭ XX stahodździ heta zdarałasia časta. Ale redka, kali toje adbyvałasia z cełymi siemjami. Tamu ŭzor — Hareckija. Svoječasovaje pračytańnie «Našaj Nivy» ŭ miežach adnoj chaty mieła vynik — prysutnaść u adnoj siamji kłasika biełaruskaj litaratury, aŭtara «Miełancholii» i «Na impieryjalistyčnaj vajnie», Maksima Hareckaha, i navukoŭca-hieołaha z suśvietnym imiem, akademika i hramadskaha dziejača Haŭryły Hareckaha.
Novaja kniha akademika Radzima Hareckaha «Braty Hareckija» jašče raz nahadvaje, što biełaruskaja sprava ad svajho pačatku apynułasia pamiž Scyłaju dy Charybdaju, ci bolš pradmietna, miž rasiejskim mołatam i polskim kavadłam.
Cytata: «Tolki ŭ kancy lipienia 1922 hoda vypuścili z turmy Vilni (tady polski horad - zaŭv. kar.) Maksima Hareckaha, jak u Maskvie aryštavali Haŭryłu». Potym aryšty ŭ žyćci bratoŭ buduć čarhavacca z tvorčymi i navukovymi ŭźlotami. Turma-kniha-turma abo turma-navukovaje adkryćcio-turma. Pieršy, Maksim, na ŭźlocie tvorčych siłaŭ, rasstralany ŭ 1938 hodzie NKVD, druhi, Haŭryła — usio ž ščaśliva paźbiehnuŭšy śmiarotnaha pakarańnia, zdoleŭ viarnucca na Biełaruś adno praz 20 hadoŭ.
Kniha, bolšaja častka jakoj pryśviečanaja biełaruskamu savieckamu akademiku Haŭryłu Hareckamu, tolki padkreślivaje niastaču ŭ sučasnaj Biełarusi centrysckich, kampramisnych postaciaŭ, što za savieckimi časami mahli damaŭlacca z namienkłaturaj i aficyjnymi kołami, ale razam z tym byŭ zdolny pastajać za ideały; jakija byli vymušanyja demanstravać łajalnaść, ale ŭvadnačaśsie zdoleŭ praciahvać biełaruskuju spravu. Takich, jak paet Hienadź Buraŭkin, što na pačatku 80-ch zajmaŭ pasadu kiraŭnika biełaruskaha savieckaha telebačańnia i amal całkam źbiełarusiŭ efir. Takich, narešcie, jak aŭtar knihi, Radzim, syn Haŭryły, akademik i eks-prezident Zhurtavańnia biełarusaŭ śvietu «Baćkaŭščyna».
Radzim Harecki. Braty Hareckija. (Sieryja «Biblijateka «Baćkaŭščyny» »). Minsk: «Miedysont», 2009. 340 s., 500 as.
Maksim Harecki — kłasik. Zabyli? Dyk pieračytvajem apaviadańnie Hareckaha «Ruski», adnu ź viaršyniaŭ karotkaj prozy.
