Što budzie z kursam paśla vybaraŭ? Ci ŭklučyć Nacbank «drukarski stanok»? I ci mahčymy kryzis maštabaŭ 2011 hoda? Ekanamisty dzielacca z «Našaj Nivaj» prahnozam.
Fota Nadziei Bužan
«Asobnyja papulisckija miery nie paśpieli adbicca na kursie»
Spačatku pra karotkaterminovuju pierśpiektyvu. U žniŭni ekśpierty rezkaha rostu kursu dalara nie prahnazujuć. A tyja vahańni, jakija bačym ciapier, źviazany z vahańniami rasijskaha rubla, bo my zaležym ad valutnaha rynku susiedniaj krainy.
Ekanamist Dźmitryj Kruk kaža, što, mahčyma, na kursie ŭžo pačynajuć adbivacca i ŭłasnabiełaruskija tendencyi — ulivańnie hrošaj u dziaržaŭnyja pradpryjemstvy, pierafarmatavańnie rublovych depazitaŭ u valutnyja. Ale kali hety składnik i jość, to jon nie daminuje.
U lipieni popyt i prapanova valuty byli dastatkova zbałansavanyja.
«Na dziva, navat asobnyja papulisckija miery napiaredadni vybaraŭ — rost piensij, abiacańni rostu zarobkaŭ — nie paśpieli adbicca i vyklikać abiasceńvańnie rubla, — zaŭvažaje staršy analityk «Alpary Jeŭrazija» Vadzim Josub. — U najbližejšy miesiac paśla vybaraŭ chvalavacca budzie jašče mienš padstaŭ, čym napiaredadni, bo nieabchodnaść u takich mierach dakładna adpadzie».
Praŭda, heta nie značyć, što z ekanomikaj budzie ŭsio dobra (pra heta raskažam nižej).
Ahułam na valutnym rynku nazirajecca cikavaja tendencyja — rost jeŭra ŭ adnosinach da dalara. Suadnosiny padnialisia da ŭzroŭniu maja 2018-ha. Vierahodna, tendencyja zachavajecca i ŭ žniŭni. Vadzim Josub tłumačyć mahčymyja pryčyny:
«Zvyčajna ŭstojlivy popyt na dalary stvarajuć zamiežnyja inviestary, jakim patrebny amierykanskija aktyvy — dziaržaŭnyja ablihacyi ci ipatečnyja papiery, naprykład. Dla taho, kab kupić ich, spačatku nieabchodny dalary. Što adbyvajecca ciapier? Amierykanski centrabank aktyŭna skuplaje praktyčna ŭsie bolš-mienš narmalnyja ablihacyi na svaim rynku ŭ ramkach amierykanskaj prahramy dapamohi ekanomicy.
U vyniku suśvietnym inviestaram ciapier prosta niama čaho rabić na tym rynku. Tamu jany vymušany źviartać uvahu na inšyja, i adpaviedna im patrebnyja inšyja valuty, kab nabyvać tam aktyvy. Tamu dalar źnižajecca da jeŭra i inšych valut».
«Biełaruski rubiel nie moža padać tak intensiŭna»
Ci čakać paśla hetych vybaraŭ takoha ž ekanamičnaha scenaru, jak u 2011 hodzie?
«Ja nie baču varyjantaŭ jaho paŭtoru ni pry jakich abstavinach. Heta nie značyć, što biełaruski rubiel nie moža padać — prosta nie moža padać tak intensiŭna.
Heta źviazana z kardynalnaj roźnicaj u kursaŭtvareńni, —miarkuje Vadzim Josub. — U pačatku 2011 hoda ŭ nas byŭ fiksavany kurs. I toje, što my bačyli, — vyniki taho, što rana ci pozna niepaźbiežna zdarajecca. Kali raście popyt nad prapanovaj, a valucie nie dajuć raści, to spačatku ŭźnikaje deficyt valuty, a potym usio adno davodzicca rezkim skačkom fiksavany kurs mianiać. Ciapier u nas kurs płavajučy, jaho nichto štučna nie strymlivaje. Jon budzie raści, ale nie razava na dziasiatki pracentaŭ».
Dźmitryj Kruk u niečym zhodny: ekanamičny miechanizm ciapier budzie inšy.
«Adnak faktyčnyja nastupstvy, kali ŭsie niehatyŭnyja tendencyi składucca ŭ adno i daduć niejki finansavy šok, dla ludziej mohuć stać bolš-mienš padobnymi. Takaja vierahodnaść, na žal, siońnia jość. Ja b nie skazaŭ, što jana niepaźbiežnaja, ale finansavyja ryzyki za apošnija niekalki miesiacaŭ istotna ŭzraśli», — kaža ekśpiert.
Asnoŭnych ryzyk čatyry. Samaja hałoŭnaja — jakaść pazyk. U nas kredyty vydajucca nie na raźvićcio, a na stratnyja zavody. Heta sistemnaja prablema, jakaja pačałasia ŭ 2015-2016 hodzie, ale znachodziłasia ŭ zamarožanym stanie. A ŭ apošnija try miesiacy na fonie karanakryzisu istotna pahoršyłasia.
«Ale što ŭrad robić? Jany sprabujuć hetyja prablemy asłabić, pieranakiroŭvajučy ŭ inšyja płyni. Naprykład, vielmi značnaja padtrymka była akazanaja pradpryjemstvam naŭprost ź biudžetu, i ciapier uźnikaje pytańnie, nakolki fiskalnaja palityka ŭ nas budzie pradkazalnaj i ŭstojlivaj», — apisvaje situacyju Dźmitryj Kruk.
Druhaja ryzyka — niastača ŭ biudžecie srodkaŭ na vykanańnie sacyjalnych abaviazkaŭ.
Treciaja — paharšeńnie jakaści bankaŭskich aktyvaŭ. Kali pradpryjemstvy nie mohuć vykonvać abaviazalnictvy pa svaich kredytych, banki niedaatrymlivajuć dachody. I čaćviortaja (jana moža stać balučaj u nastupnym hodzie) — niaŭstojlivaść dziaržaŭnaj pazyki. Kali dziaržava zaraz biare na siabie dadatkovyja abaviazalnictvy, jana pryciahvaje novyja pazyki.
«Čamu takija ryzyki ŭźnikajuć? Heta nastupstvy vielmi svojeasablivaha padychodu da karanakryzisu. U druhim kvartale ŭrad imknuŭsia nie dapuścić značnaha źnižeńnia VUP, i płataj za heta było pieraskiravańnie patencyjnych prablem u finansavaje rečyšča», — tłumačyć Dźmitryj Kruk.
«Ekanamičny kryzis u nas užo jość, my ŭ im žyviom», — ličyć Vadzim Josub.
«Sproby padšturchnuć Nacbank uklučyć «drukarski stanok» uźnikajuć»
Niadaŭna premjer-ministr Raman Hałoŭčanka zajaviŭ, što «drukarski stanok» u krainie nichto nie ŭklučaŭ i nie źbirajecca.
Ekanamist Dźmitryj Kruk kaža, što pakul hetaha nie adbyłosia. U dziaržaŭnyja pradpryjemstvy chutčej ukinuty zapasy biudžetnych srodkaŭ, stvoranyja za apošnija hady. Ułady taksama sprabujuć padšturchnuć banki bolš aktyŭna kredytyvać arhanizacyi — to bok vykarystoŭvajecca nazapašanaja za minułyja hady likvidnaść.
«Ale ž kali hety kirunak budzie praciahnuty, uklučeńnie «drukarskaha stanka» moža stać nastupnym krokam. Mahu paćvierdzić, što peŭnyja sproby padšturchnuć Nacyjanalny bank da bolš značnaha źmiakčeńnia palityki, jakoje možna acharakteryzavać hetym terminam, uźnikaje», — dzielicca ekśpiert.
Analityk Vadzim Josub adznačaje, što asobnyja elemienty pracy «drukarskaha stanka» ŭžo jość.
«Sapraŭdnaja emisija — heta vydača novych kredytaŭ. Samaje niebiaśpiečnaje adbyvajecca tady, kali kredyty vydajucca, ale nie viartajucca. Ekanomika nabryńvaje hrašyma.
Heta jakraz toje, što adbyvajecca ź ilhotnym kredytavańniem stratnych pradpryjemstvaŭ, kali jany nie mohuć addać pazyki i im robiać adterminoŭki i śpisańni.
Hety praces zaŭvažna ŭzmacniŭsia z pačatku biahučaha hoda. Ale pakul źjava nie nabyła vielmi pahroźlivyja formy», — kanstatuje ekśpiert.
Bondarava abrynułasia na muziej Janki Kupały i mastaka Sušu36
Kamientary