«Čuješ krok zahonaŭ? Kročać milijony». Jak Karatkievič napisaŭ vierš na muzyku pałaneza Ahinskaha
Mała chto viedaje, što svoj vierš na muzyku pałaneza Ahinskaha napisaŭ i vialiki Uładzimir Karatkievič. Toj tekst amal zabyty, ale jaki ž jon aktualny! Piša Valancina Andrejeva.
Tekst na hetuju miełodyju zamoviŭ Karatkieviču chor horada Smarhoń da 200-hodździa z dnia naradžeńnia Michała Kleafasa Ahinskaha — heta značyć, u 1965 hodzie.
Cikavaść smarhoncaŭ mienavita da Ahinskaha tłumačyłasia vielmi prosta: jon byŭ ich ziemlakom, bo mieŭ radavuju siadzibu ŭ Zaleśsi ciapierašniaha Smarhonskaha rajona.
Toje, što vyrašana było źviarnucca mienavita da Karatkieviča, taksama było, vidać, nievypadkovym: usio ž taki histaryčnaja tematyka była «śpiecyjalitetam» lubimaha narodam aŭtara «Dzikaha palavańnia karala Stacha» i inšych papularnych tvoraŭ (vialiki artykuł Andreja Skurko pra Uładzimira Karatkieviča čytajcie ŭ №12/2019 «Našaj historyi»).
Pracavaŭ nad tekstam Karatkievič z charakternaj dla siabie zaŭziataściu.
Jon pastanaviŭ dla siabie pisać tekst, słuchajučy muzyku. A paŭstahodździa tamu heta było zusim nie tak prosta, jak ciapier, kali dosyć adkryć YouTube. Navat prajhravalnik dla płaścinak byŭ tady nie ŭ kožnym domie.
Kab najhravać sabie pałanez, Karatkievič jeździŭ da svajho siabra Jazepa Chaŭratoviča, što žyŭ kala ciapierašniaj płoščy Niezaležnaści, na Savieckaj.
Chaŭratovič viadomy jak historyk, jaki ŭ toj čas pracavaŭ u Instytucie historyi partyi pry CK KPB (tak zvanym Histparcie), a paśla amal 30 hadoŭ addaŭ pracy ŭ vydaviectvie «Biełaruskaja encykłapiedyja», staŭ adnym ź jahonych tvaraŭ. Z Karatkievičam jon paznajomiŭsia praz dobraha siabra apošniaha, mastaka Lavona Baraznu, jaki ŭ 1972 hodzie trahična zahinuŭ pry da siońnia nie vyśvietlenych abstavinach. Jość całkam vierahodnaja viersija, što da hetaha prykłali ruku supracoŭniki KHB, jakim Barazna mulaŭ vočy svajoj aktyŭnaj hramadskaj i nacyjanalnaj pazicyjaj. Ź Lavonam Jazep Chaŭratovič byŭ znajomy i siabravaŭ ź dziacinstva, bo jany byli ziemlakami i adnahodkami. A paśla pasiabravaŭ i ź jahonym siabram Vałodziem Karatkievičam.
U Chaŭratoviča była śpiecyjalnaja prystaŭka da televizara, što prajhravała płaścinki. Ale ž jak ty budzieš pisać, kali ŭ kvatery čužyja? Tamu piśmieńnik prychodziŭ na Savieckuju dom 14, kvatera 12, pakul Chaŭratovičy byli na pracy. Kluč haspadary admysłova pakidali pad kabiercam, tady ludzi masava tak rabili.
Paśla takich vizitaŭ haspadary znachodzili pobač z klučom zapiski nakštałt takoj:
«Pavažanyja Nina i Jazep!
Urešcie ta adarvaŭsia ad spraŭ i znajšoŭ čas pryjści i słuchać. Słuchaŭ sto razoŭ, i kali mnie spačatku zdavałasia, što ja niešta razumieju, to ŭ kancy druhoj hadziny ja zapeŭniŭsia, što ja varty žalu hrafaman z vucham, na jakoje jašče ŭ dziacinstvie nastupiŭ adzin z vučniaŭ Smarhonskaj akademii, toj samaj, dla jakoj patrebien pałanez. (Vo styl! Vo niamiecki skaz!) Adnak ničoha, słuchać bolš nie spatrebicca. Załaty klučyk zaharnu ŭ papieru (nibyta list) i zakinu ŭ paštovuju skrynku, bo, moža, jon vam patrebien. Začyniŭ by dźviery prosta, dy ŭ vas zamok nie taki. Ščyry dziakuj za ŭsio. Niejak užo ź Lavonam [Baraznoj] zojdziem da vas. Pajdu dachaty. Budu pisać smarhonski nacyjanalny himn.
Uvieś Vaš Uł. Karatkievič.
P. S. Jašče raz prabačcie za ŭvarvańnie».
Hety list i čarnaviki, dzie adlustravalisia muki tvorčaści kłasika, Jazep Chaŭratovič zachavaŭ. A vierš u Karatkieviča ŭ vyniku atrymaŭsia mahutny.
Navat čarnavyja varyjanty časam hučać praroča. Voś jak hety:
«Čuješ krok zahonaŭ?
Kročać milijony.
Pryjdziem my jašče zmahacca za ciabie, svaboda,
Jak Kastuś vialiki suprać ciomnych zhraj…
Proci ŭsich impieryj i karon
Narod pakliča voli zvon
I ŭ bitvie pieramoža jon…»
Kamientary