Ukrainskija vajskoŭcy trenirujucca z rakietami «Javelin». Fota: Ukrinform.
17 studzienia hruzavyja samaloty brytanskich karaleŭskich VPS C-17 kursiravali tudy i nazad pamiž Vialikabrytanijaj i Ukrainaj. «My pryniali rašeńnie pastaŭlać Ukrainie lohkija sistemy supraćtankavaha abarončaha ŭzbrajeńnia», — abviaściŭ u toj ža dzień ministr abarony Vialikabrytanii Ben Uoles. Na fotazdymkach z Ukrainy bačnyja samaloty, napoŭnienyja lohkaj supraćtankavaj zbrojaj novaha pakaleńnia (NLAWs), anhła-šviedskaj supraćtankavaj kiravanaj rakietaj.
Pa słovach namieśnika Uolesa, Brytanija adpraviła tysiačy takich rakiet. Amieryka pačała adpraŭlać Ukrainie svaje ŭłasnyja supraćtankavyja kiravanyja rakiety Javelin u 2018 hodzie, a ŭ śniežni ŭchvaliła dadatkovy pakiet uzbrajeńniaŭ na 200 miljonaŭ dalaraŭ, u jaho taksama ŭklučanyja rakiety Javelin. Jak pracujuć supraćtankavyja rakiety i ci mohuć jany spynić rasijskaje ŭvarvańnie va Ukrainu?
Padčas Druhoj suśvietnaj vajny asnoŭnym srodkam spynieńnia tankaŭ była supraćtankavaja zbroja, jakaja stralała małakalibiernymi kulami i snaradami z doŭhaha stvała na vielmi vysokich chutkaściach. Ale pakolki ŭ paślavajenny pieryjad tanki stali bolš ciažkimi praz dadatkovuju braniu, piachotnym vojskam spatrebiłasia novaja zbroja, kab spynić ich. Spačatku źjavilisia naplečnyja rakietnyja ŭstanoŭki, takija jak kultavaja amierykanskaja «Bazuka» M1, jakuju treba było nakiroŭvać naŭprost na abjekt. Zatym źjavilisia supraćtankavyja kiravanyja rakiety, jakija mahli manieŭravać u palocie.
Jany byli roznych vidaŭ. U pieršaha pakaleńnia byŭ doŭhi provad, złučany z džojścikam, jaki vykarystoŭvaŭsia dla naviadzieńnia rakiety na tank. Jany dakazali svaju efiektyŭnaść u vajnie Sudnaha dnia 1973 hoda, kali jehipieckija vojski vykarystoŭvali savieckija rakiety z pravadnym naviadzieńniem, kab nanieści ŭdar pa izrailskich tankach. Druhoje pakaleńnie dazvalała apierataru nakiroŭvać rakietu, prosta trymajučy tank u poli zroku, spačatku z dapamohaj drotu, a zatym z dapamohaj radyjosihnału.
Apošnija rakiety naohuł nie patrabujuć «rulavoha» kiravańnia. Rakiety, raspracavanyja pa pryncypie «stralaj i zabudź», takija jak NLAW i Javelin, majuć nievialiki datčyk — naprykład, kamieru ci ciepłavizar, — jaki moža vyjavić tank. Nie mienš važna i toje, što mnohija ź ich źjaŭlajucca zbrojaj «ataki źvierchu». Rakieta apisvaje duhu ŭ niebie i apuskajecca źvierchu ŭniz, bo mienavita vierchniaja častka tanka zvyčajna najmienš abaronienaja. NLAW pralataje prykładna ŭ mietry nad tankam z bajavoj častkaj, nakiravanaj uniz. U lubym vypadku, sutnaść u tym, kab nanieści ŭdar tam, dzie brania samaja tonkaja.
Usio heta robić ich hroznaj zbrojaj. Naprykład, padčas hramadzianskaj vajny ŭ Siryi paŭstancy źniščyli bolš za 3000 adzinak siryjskaj braniatechniki, u asnoŭnym savieckaj, z vykarystańniem STKR z pravadnym naviadzieńniem, jakija ŭ asnoŭnym pastaŭlajucca arabskimi dziaržavami. STKR — heta zbroja dla zasad, kaža Amael Katłarski, redaktar časopisa Janes Infantry Weapons. Choć Javelin moža trapić u tank na adlehłaści bolš za dźvie mili (prykładna 3 km), NLAW patrabuje, kab apieratar znachodziŭsia na adlehłaści 800 mietraŭ abo kala taho. U lesie abo haradach jaho praściej vykarystoŭvać, čym na raŭninach.
Rakietu taksama možna padmanuć. Usie sučasnyja braniavanyja mašyny mohuć vypuskać dym dla maskiroŭki, časam jon utrymlivaje i haračy bieły fosfarny dym, jaki źbivaje z pantałyku ciepłavyja datčyki. U listapadzie na niekatorych rasijskich tankach blizu Ukrainy była zaŭvažanaja brania z płankami na vierchniaj častcy viežy, mahčyma, dla niapravilnaha nakiravańnia nievialikich vybuchovych snaradaŭ. Na inšych, zdajecca, byli prystasavańni na admysłovych trubkach, jakija dapamahajuć pierasiakać reki, dla vydzialeńnia ciapła, kab źbivać rakiety z trajektoryi, choć niekatoryja ź ich majuć dźvie bojehałoŭki, kab pieraškodzić takomu truku.
Dadatkovaj linijaj abarony źjaŭlajecca sistema aktyŭnaj abarony (APS), navamodny vid abarony, jaki vykarystoŭvaje radar dla vyjaŭleńnia nakiravanych na tanki snaradaŭ, a zatym zapuskaje snarady vonki, kab spynić ich. Śviedčańni z Hazy, dzie izrailskija tanki byli abstalavanyja trafiejnymi APS, pakazvajuć, što jany vielmi efiektyŭnyja pry adbivańni rakiet i hranat.
Tolki nievialikaja častka rasijskich tankaŭ ciapier maje takuju abaronu, kaža Ben Bary, były armiejski aficer, jaki ciapier pracuje ŭ Mižnarodnym instytucie stratehičnych daśledavańniaŭ, analityčnym centry ŭ Łondanie. Adnak jany, vierahodna, buduć u avanhardzie ataki — i heta prablema nie tolki dla ŭkrainskich vajskoŭcaŭ, ale i dla tych, chto ŭ NATA razvažaje pra toje, jak praduchilić luby budučy napad Rasii. Pa ironii losu, dla pieramohi nad APS moža spatrebicca viartańnie da bolš staroj formy supraćtankavaj vajny, kaža Bary: abstrelvać braniu minamiotnym i artyleryjskim ahniom u nadziei paškodzić radar.
Takim čynam, vialiki arsienał supraćtankavych kiravanych rakiet va Ukrainie byŭ by najbolš efiektyŭny ŭ haradskich abo lasnych rajonach, dzie abaroncy mahli b chavacca siarod budynkaŭ abo dreŭ i padabracca niezaŭvažna. Rasijskija kamandziry, adnak, pamiatajučy pra svaje haradskija bai ŭ Hroznym, stalicy Čačni, u 1990-ch hadach, zachočuć asłabić supraćtankavuju abaronu Ukrainy zadoŭha da taho, jak jany apynucca ŭ takoj niepasrednaj blizkaści.
«Praściej kažučy, ruski sposab viadzieńnia vajny zaklučajecca ŭ źniščeńni vorahaŭ masiravanym artyleryjskim ahniom i źniščeńni tych, chto vyžyŭ, piachotaj i braniatechnikaj», — kaža Amael Katłarski. — Ruskija spadziajucca źniščyć bolšaść supraćtankavaj zbroi z dapamohaj artyleryi zadoŭha da taho, jak ich tanki apynucca ŭ zonie dasiažnaści rakiet».
David i Halijaf: paraŭnoŭvajem siły rasijskaj i ŭkrainskaj armij
