Karykatura Siarhieja Jołkina
Adkul uziałasia ekanamičnaja i psichałahičnaja zaležnaść Biełarusi ad uschodniaha susieda
Hetaje pierakanańnie ŭbivali ŭ biełaruskija hałovy jašče z savieckich časoŭ, i jano nastolki hłyboka zasieła, što mnohija sapraŭdy pavieryli ŭ «biez Rasii my ništo, biez Rasii my pamrom». Bo tam vializny rynak, a tamu intehracyi ź joj niama alternatyvy. Mienavita tamu treba tudy «paŭźci na kaleniach». I pry hetym biełarusam paŭtarajuć, jak mantru, što «nas nidzie nie čakajuć». Heta fejk, i heta vam skaža luby Biełstat.
Na dolu Rasii sapraŭdy prychodzicca šmat biełaruskaha ekspartu, ale navat nie pałova. U minułym hodzie heta byŭ 41%, to bok 59% biełaruskaj pradukcyi pastaŭlajecca nie ŭ Rasiju, a ŭ inšyja krainy śvietu.
Tady čamu biełarusaŭ pryvučajuć da taho, što pamierci jany mohuć tolki biez Rasii, a nie, naprykład, Jeŭraźviazu abo Ukrainy, — zadajecca pytańniem Hurnievič.
Abo jašče adna mantra pra «Biełaruś pamre biez rasijskaj nafty i hazu».
— Atrymlivajecca, što niedzie da 1963-ha i 1975-ha biełarusy i nie žyli ŭvohule, bo mienavita tady ŭ BSSR byli pabudavanyja Mazyrski i Navapołacki naftapierapracoŭčyja zavody i ŭ hety ž čas pačałasia hazifikacyja Biełarusi, — tłumačyć žurnalist.
Dyk niaŭžo ž biełarusy da hetaha času siadzieli na drevach?
Ale heta tak, histaryčny niuans, jaki śviedčyć ab tym, što ŭ Biełarusi nie było masavaha hoładu biez rasijskich enierharesursaŭ. Dy što kazać? Heta byli załatyja časy naradžalnaści biełarusaŭ.
Tak, za haz i naftu biełarusy płaciać u siarednim tańniej, čym inšyja dziaržavy ŭ śviecie. Dyk a jakaja cana pavinna być pry takim uzroŭni łajalnaści ŭłady Biełarusi da Kramla? Rasija ž choča mieć sajuźnika, choča mieć u Biełarusi svaje vajskovyja abjekty. Heta kaštuje miljardy. Mienšaja, čym dla inšych, cana, — heta źnižka za supierłajalnaść.
Było b dziŭna, kali b biełarusy pry hetym płacili za paliva, jak palaki, jakich Maskva nazyvaje rusafobami numar adzin. Ale jašče niuans. Navat pry vyšejšych cenach dla Polščy, tam nichto ad hetaha nie pamior. Polšča kudy bahaciejšaja za Biełaruś.
Inšaja sprava, što samoj Biełarusi stolki rasijskaj nafty ci hazu nie treba ŭvohule. Biełaruś pasadzili na rasijskuju ihołku, prymusiŭšy pavieryć, što heta jaje los.
«A što, kali Rasija adklučyć Biełarusi haz i naftu?» — heta čarhovy płač. Biełarusy, maŭlaŭ, zamierznuć, biełaruskaja pramysłovaść spynicca.
— Pa-pieršaje, a navošta adklučać, kali za ich spraŭna płacicca? — zadajecca pytańniem Hurnievič. — A kali adklučajuć prosta tak, kab napałochać, to kamu patrebny taki biznes-partnior?
Paśla anieksii Kryma čornuju budučyniu malavali i ŭkraincam «Ukrainie kaniec, Maskva jaje pakaraje, jana zamierźnie i pamre z hoładu». Ale navat va ŭmovach vajny ŭkrainskaja ekanomika praciahvała rost i dalej kuplała rasijskaje paliva, prosta inakš, čym raniej.
A vy čuli, što navat napaŭšy na Ukrainu, Rasija praciahvaje pastaŭki hazu na zachad praź jaje terytoryju, płaciačy za tranzit? Ažno 30% rasijskaha hazu na Zachad idzie siońnia praz Ukrainu, jakuju bambiać rasijskija rakiety.
Pry hetym Rasija daŭno nie hałoŭny handlovy partnior Ukrainy. Jaje miesca zaniaŭ Kitaj.
— Toje, pra što maryć Łukašenka, va Ukrainie — realnaść, — adznačaje žurnalist.
Ale vierniemsia da hazu i nafty.
Usio vielmi prosta. Nie tolki Zachadu i Biełarusi patrebnyja rasijskija enierharesursy, ale jašče bolš ad ich prodažu zaležyć sama Rasija. Bo mienavita paliva — mahutnaja krynica papaŭnieńnia rasijskaha biudžetu.
Rasija sama znachodzicca na naftahazavaj ihołcy. Źviarnicie ŭvahu, Zachad uvioŭ rekordnyja za ŭsiu historyju čałaviectva sankcyi, a ci adkazała Rasija tym, što całkam spyniła pastaŭki hazu abo nafty ŭ Jeŭraźviaz? Viadoma ž, nie. Bo jana viedaje, čym heta dla jaje skončycca — halečaj.
Va ŭsim Eŭraźviazie daŭno idzie praces pierachodu na alternatyŭnyja krynicy enierhii, bo haz i nafta nie viečnyja, u tym liku ŭ Rasii.
Jašče adzin ulubiony arhumient amataraŭ pamierci biez Rasii — toje, što heta nie kraina, a tablica Miendzialejeva. Maŭlaŭ, tam jość usie karysnyja vykapni i tamu treba trymacca za jaje.
— Za 26 hod budaŭnictva tak zvanaj sajuznaj dziaržavy vy šmat čuli, kab biełarusam dali raspracoŭvać niejkija radoviščy ŭ Rasii? Niahledziačy na toje, što Rasija sapraŭdy bahataja na karysnyja vykapni, jaje zaležnaść ad impartu kałasalnaja, — adznačaje Dźmitryj Hurnievič.
Vy čuli, jak Matvijenka kazała, što ŭ ich navat ćviki impartnyja?
Ale ćviki — heta nie elemient tablicy Miendzialejeva, a voś lityj — tak. Paru tydniaŭ tamu Čyli i Arhiencina zajavili, što spyniajuć pastaŭki ŭ Rasiju lityja, treciaha elemienta tablicy. U vyniku čaho ŭ Rasii prahnazujucca ciažkaści ŭ vytvorčaści akumulataraŭ.
I jašče pra vykapni. Jak vynikaje z dakładu enierhietyčnaha centra Skołkava, u budučyni zdabyča karysnych vykapniaŭ u Rasii ŭ suviazi z sankcyjami istotna źnizicca, pakolki technałohii tam vykarystoŭvajucca mienavita zachodnija. A ŭ vyniki straty biudžetu Rasii buduć raści.
— Dyk chto ŭkładaje hrošy ŭ ekanomiku Biełarusi? U 2021 hodzie pramych inviestycyj z Rasii ŭ Biełaruś było 2,2 miljardy dołaraŭ, a ź Jeŭraźviazu na 40 miljonaŭ bolš — 2,24 miljardy.
Rost ekspartu Biełarusi ŭ JEZ, jaki nibyta viadzie ekanamičnuju vajnu ź Biełaruśsiu, jak kaža Łukašenka, vyras za hod ažno na 74%. A z Rasijaj, jakaja abiacała pamahčy Biełarusi kampiensavać straty, — na 24%.
Heta pakazvaje, nakolki tendencyja moža mianiacca, a ŭ vyniku i situacyja, było b žadańnie.
Tak, biassprečna, Rasija siońnia — važny rynak dla biełaruskaj pradukcyi, ale tolki tamu, što ŭłady Biełarusi tak zachacieli. Ale ź inšaha boku, čamu Rasija pavinna kudyści źniknuć, a Biełaruś u vyniku pamierci?
Nu, dobra, ujavim na imhnieńnie, što Rasija sapraŭdy kudyści źnikła, a na jaje miescy ŭtvaryŭsia novy akijan. Vy sapraŭdy ličycie, što biełarusy, daznaŭšysia pra heta, pamruć? Źnik kaliści Saviecki Sajuz. Niejkaja dziaržava ad hetaha pamierła?
I čuli vy, kab štości takoje kazali lidary Kazachstana, Finlandyi, Hruzii, jakija taksama miažujuć z Rasijaj i handlujuć ź joj?
Navat kali ŭjavić, što Rasija jak dziaržava raspadziecca, a na jaje miescy ŭźniknuć dziasiatki inšych dziaržaŭ, abo jana jašče niejak transfarmujecca, ludzi tam zastanucca i im dalej buduć patrebnyja traktary, małočka i trykataž ź Biełarusi, — kaža Hurnievič.
Nu i pra traktary.
— Letaś Biełaruś pradała ŭ Rasiju 13,5 tysiač traktaroŭ, a va Ukrainu — 6 tysiač. Ale nasielnictva ŭ Rasii ŭ 3,5 razy bolšaje, a pra terytoryju, jakuju treba ŭzarać, ja ŭvohule maŭču.
U ideale treba dbać pra jakaść pradukcyi i prazrystyja schiemy handlu, a nie vykarystoŭvać fejkavyja kliše pra śmierć biez Rasii, kab imi apraŭdvać svaju maryjanietkavaść u palitycy.
Siońnia Biełaruś sapraŭdy ŭ mnohim zaležyć ad Rasii. I tolki tamu, što 30 hod paŭzie tudy na kaleniach.
Biełaruś pryviazvajuć da Rasii, kab potym zajavić, što biez Rasii jana pamre.
Dastatkova prosta nie paŭźci na kaleniach, a ŭstać.
Nijakaj śmierciu heta nie pahražaje. Naadvarot. Kaleni pierastanuć baleć.
