Da takoj vysnovy pryjšli ŭdzielniki ekałahičnaha letnika «Čystaja Dźvina – čystaja Bałtyka». Jany štohod znachodziać u prydźvinskich navakollach składy praterminavanych piestycydaŭ.
Ekałohija Biełarusi chvaluje žycharoŭ Rasii, Ukrainy, Niamieččyny i Hrecyi
Moładzievy letnik «Čystaja Dźvina – čystaja Bałtyka» pracuje ŭžo try hady. U im biaruć udzieł pradstaŭniki jak biełaruskich, tak i zamiežnych amatarskich ekałahičnych supołak. Hałoŭnaja prablema, jakuju raspracoŭvajuć maładyja ekołahi – zachavańnie i ŭtylizacyja niaŭličanych piestycydaŭ u navakollach rečyšča Zachodniaj Dźviny.
Piestycydami (ad łacinskich słovaŭ pestis – zaraza i caedo – zabivaju) nazyvajuć chimičnyja rečyvy, jakija vykarystoŭvajuć dla baraćby z pustaziellem, z uzbudžalnikami chvarobaŭ raślin, sa škodnikami ziernia, draŭniny, z ekaparazitami svojskaje žyvioły. Adnym słovam, heta vielmi nieabchodnyja ŭ sielskaj haspadarcy chimikaty, ale karyść ad ich byvaje tolki pry ŭmovie pravilnaha vykarystańnia i zachavańnia.
Praterminavanyja piestycydy niasuć užo nie karyść, a pahrozu – i pryrodzie, i čałaviečamu žyćciu. Čaściakom ich zabyvajuć na padvorkach, abo navat uzboč kałhasnych paletkaŭ, i z kožnym daždžom atruta praciakaje ŭ ziamlu abo ŭ vodnuju sistemu. Kali ž chimikaty trapiać u arhanizm čałavieka, da prykładu, ź pitnoj vadoj z kałodzieža, to nia vyklučanyja samyja surjoznyja chvaroby: paražeńnie nyrak, piačonki i navat niervovaj sistemy.
«Jak vyśvietliłasia, ludzi navat nie viedać, ź jakoj niebiaśpiekaj jany žyvuć pobač»
Hetak kaža adzin z kaardynataraŭ prajektu «Čystaja Dźvina – čystaja Bałtyka», arhanizatar ekałahičnaha letnika Jaŭhien Łabanaŭ. I, pavodle jahonaha mierkavańnia, pradstaŭniki dziaržaŭnych struktur zusim nie imknucca praśviatlać ludziej nakont taho, na jakoj minie zamrudžanaha dziejańnia tyja žyvuć. I «raźminiravańniem» taksama nichto nia choča zajmacca.
– Na dadzieny momant niama arhanizacyi, jakaja adkazvaje za zachavańnie piestycydaŭ. Nie isnuje płanaŭ utylizacyi praterminavanych jadachmikataŭ, jak niama i pierśpiektyvaŭ rekultyvacyi terytoryj, na jakich doŭhi čas zachoŭvali piestycydy, – kaža Ja.Łabanaŭ.
Pavodle roznych krynic, na Biełarusi siońnia zachoŭvajecca kala 6560 ton niezapatrabavanych praterminavanych piestycydaŭ. U aficyjnych papierach paznačanyja 7 miescaŭ, admysłova pryznačanych dla zachavańnia chimikataŭ. Ale aprača ich isnujuć dziesiatki nieabstalavanych składoŭ i zvałak, jakija niasuć realnuju niebiaśpieku, pryčym nia tolki ŭ maštabach Biełarusi, ale j za jaje miežami.
Chimičnaja pahroza sychodzić Navapołacku, Vierchniadźvinsku i Rasonaŭ
Pieršy letnik «Čystaja Dźvina–čystaja Bałtyka» pracavaŭ u 2004-m hodzie pad Navapołackam: maładyja ekołahi pasprabavali pryciahnuć uvahu hramadskaści da prablemy zabrudžvańnia Zachodniaj Dźviny pramysłovymi stokami z pradpryjemstvaŭ «Naftan» i «Palimir».
U 2005-m hodzie letnik byŭ abstalavany ŭ Vierchniadźvinskim rajonie: tut znachodzicca adzin z aficyjnych mahilnikaŭ praterminavanych piestycydaŭ. Ekśpiedycyja znajšła hetaje miesca, dzie na terytoryi 0,5 ha składzieny 450 ton piestycydaŭ 47-mi roznych vidaŭ, u tym liku j samych niebiaśpiečnych dla čałavieka chłorarhaničnych spałučeńniaŭ. Ekołahi skłali aficyjny zvarot ŭ ministerstva pryrodnych resursaŭ pra toje, što hetaje schovišča nie maje naležnaha vodaadvodu, i tamu daždžavyja ručai niasuć atrutu spačatku ŭ rečki Sarjanka i Turja, a potym i ŭ Zachodniuju Dźvinu.
Sioleta ekołahi skiravalisia na Rasonščynu, i ŭ 15-ci nasielenych punktach rehijonu zaŭvažyli adrazu niekalki nieaficyjnych miescaŭ zachavańnia niaŭličanych piestycydaŭ. Tolki ŭ adnoj vioscy Hałubova ŭdzielniki letniku znajšli kala tony roznych chimikataŭ, jakija rabotniki tutejšaje haspadarki hadami ssypali ŭ adno miesca!
Jak i ŭ minułyja hady, usie znojdzienyja abjekty chimičnaje niebiaśpieki byli apisanyja, a infarmacyja pra ich užo pieradadzienaja ŭ miascovyja i respublikanskija orhany ŭłady. Udzielniki letnika zaklikajuć na samym vysokim dziaržaŭnym uzroŭni stvaryć rabočuju hrupu dla vyrašeńnia prablemy zachavańnia niebiaśpiečnych rečyvaŭ. Adnak dahetul ichnych zaklikaŭ uviersie nie pačuli.
Alona Štral, Prydźvińnie, bulletinonline.org
