«Nie było nijakich čakańniaŭ»
7 kastryčnika 2022 hoda stała viadoma, što palitźniavoleny kiraŭnik pravaabarončaha centra «Viasna» Aleś Bialacki, ukrainski «Centr hramadzianskich svabod» i rasijskaja pravaabarončaja arhanizacyja «Miemaryjał» stali łaŭreatami Nobieleŭskaj premii miru. Natalla kaža, što ciapier heta było absalutna niečakana, bo pravaabaroncu vyłučali na premiju ŭžo piać razoŭ:
«Heta była ašałamlalnaja navina, ale pry ŭsich supiarečlivych pačućciach — pryjemnaja i radasnaja. Ciapier, u adroźnieńnie ad papiarednich razoŭ vyłučeńnia Alesia na premiju ŭ raniejšyja hady, nie było nijakich čakańniaŭ, bo pra jahonaje naminavańnie nichto nie viedaŭ i nie havaryŭ.
Kali piapiaredni raz Aleś byŭ u źniavoleńni [2011-2014 hady], to da jaho i inšych palitviaźniaŭ taho času była pilnaja ŭvaha ŭ śviecie, ale ciapier takoj uvahi nie adčuvałasia. Ja tłumačyła heta tym, što za kratami ciapier utrymlivajecca nieźličonaja kolkaść ludziej, i ŭvahu treba raźmiarkoŭvać pamiž imi ŭsimi. I hetaje zacišša sfarmiravała ŭ mianie dumku, što na Alesia naohuł zabylisia, a ab premii takoha ŭzroŭniu navat i dumak nie było. My ciapier žyviom u zmročnyja časy, u jakich ludzi zakinutyja ŭ turmy i musiać vyžyvać, jak mohuć, tamu i raźličvać na niešta bolšaje nie prychodziłasia».
«Heta ŭznaharoda dla tych biełarusaŭ, jakija majuć spadziavańni na svabodu i volu»
Natalla pierakananaja, što rašeńnie Nobieleŭskaha kamiteta stała padtrymkaj dla mnohich biełarusaŭ i biełarusak, jakija praciahvajuć baraćbu za svabodu:
«Ja liču, što heta ŭznaharoda dla tych biełarusaŭ, jakija pakazali siabie sapraŭdnymi hramadzianami svajoj krainy, jakija majuć spadziavańni na svabodu i volu. Heta premija — aryjencir dla ich. Ja dumaju, što biełarusy ŭspryniali hetuju navinu radasna i sa spadzievami».
«Za adno-dva «lišnija» słovy list moža być prosta vykinuty cenzaram u śmietnicu»
Paśla naviny pra atrymańnie premii za dva miesiacy ź SIZA-1 prychodzili listy ad Alesia, ale siarod ich nie było nivodnaha, dzie jon niejak by vykazvaŭsia ab premii:
«Na spatkańni bačna było, što dla jaho heta taksama była vielmi niečakanaja, ale radasnaja navina, i jon dahetul nie moža pryjści ŭ siabie. Jon mocna ŭražany hetaj navinoj».
Padrabiaznaj infarmacyi pra toje, u jakich umovach utrymlivajecca Aleś Bialacki, taksama niama. Naprykancy žniŭnia pravaabaroncam stała viadoma, što staršyniu pravaabarončaha centra ŭtrymlivajuć u tak zvanym «śpieckalidory» — paŭpadvalnym pamiaškańni z drennymi ŭmovami.
«Viadoma tolki, što jon ciapier utrymlivajecca tam ža, dzie i raniej. Bolš ničoha nieviadoma. Nakolki ja zrazumieła za hety čas, jamu naohuł zabaraniajuć raspaviadać pra ŭmovy ŭtrymańnia, pra toje, jak idzie śledstva, vykazvacca pra sučasnuju palityčnuju situacyju i inšaje. Ad inšych palitviaźniaŭ pra heta časam možna daviedacca. Jaho ž listy vyčyščanyja ad usiaho, bo ŭmoŭna, za adno-dva «lišnija» słovy list moža być prosta vykinuty cenzaram u śmietnicu. Ale navat i pry hetym nie ŭsie listy vypuskajuć na volu. Takoje ŭražańnie, što prosta vykidajuć ci cotnyja, ci niacotnyja».
«Umovy ŭtrymańnia ŭ našych turmach pryvodziać da paharšeńnia zdaroŭja ŭsich, chto tam znachodzicca»
Natalla adznačaje, što Aleś vyhladaje spakojnym, ale ŭsio roŭna vyklikaje zakłapočanaść i chvalavańni za jaho zdaroŭje:
«Jon trymajecca, ale, ale ŭsio roŭna bačna, što zdaroŭje paharšajecca. Heta vialikaja prablema nie tolki dla Alesia, ale i dla ŭsich źniavolenych. Davodzicca kanstatavać, što ŭmovy ŭtrymańnia ŭ našych turmach pryvodziać da paharšeńnia zdaroŭja ŭsich, chto tam znachodzicca. Ci vyvodziać źniavolenych na śviežaje pavietra, ci adbyvajecca heta rehularna, skazać ciažka. Ja tolki adzin raz za ŭvieś čas pra heta pračytała ŭ jahonym liście.
Aleś redka pakazvaje, što niešta adbyvajecca drennaje. Tamu jaho raspovied pra siabie davoli ścisły i nie zaŭsiody kankretny. I mnie lubuju infarmacyju davodziłasia dastavać praz uskosnyja pytańni da jaho. Heta było pieršaje spatkańnie za paŭtara hoda. Ja rada była jaho bačyć, my radyja byli bačyć adno adnaho».
«Heta pavinna davać nadzieju tym, chto ŭtrymlivajecca ŭ turmach»
28 listapada stała viadoma, što Hienieralnaja prakuratura nakiravała ŭ sud kryminalnuju spravu suprać Alesia Bialackaha, jaho namieśnika Valancina Stefanoviča i kaardynatara kampanii «Pravaabaroncy za svabodnyja vybary» Uładzimira Łabkoviča. Heta stała viadoma z pres-reliza Hienieralnaj prakuratury. Na žal, takija pres-relizy jość adzinaj krynicaj infarmacyi pra chod «spravy Viasny» dla rodnych i kaleh źniavolenych pravaabaroncaŭ. Data suda pakul nieviadomaja.
«Ciažka skazać, ci budzie adkryty, ci zakryty hety sud. Bo situacyja niepradkazalnaja, jak pakazvaje dośvied inšych palitviaźniaŭ».
Pavodle Natalli, kali prysudžeńnie premii napramuju nie źmienić situacyju Alesia Bialackaha i inšych palitźniavolenych pravaabaroncaŭ, to jana budzie vialikaj nadziejaj i padtrymkaj dla ŭsich palityčnych źniavolenych Biełarusi:
«Ci paŭpłyvaje niejkim čynam prysudžeńnie premii na situacyju z Alesiem, skazać ciažka. Jak bačycie, zaviaršeńnie spravy adbyłosia ŭžo paśla ŭsich hetych padziej. Ułady dajuć znak, što ničoha nie mianiajecca. Spadziavacca na niešta stanoŭčaje nie prychodzicca. Adzinaje, što važna ŭ hetaj premii, što Biełaruś hučyć. Hetaja premija — znak taho, što pra biełarusaŭ nie zabylisia, i heta istotna važna. Heta pavinna ŭ niejkaj stupieni davać nadzieju tym, chto ŭtrymlivajecca ŭ turmach».
