Biełarusy raskazali, jak na miažy ich prymušali pryznacca ŭ danatach
Sprabujem prasačyć łohiku, kamu dazvalajuć adkupicca, a kamu nie i chto moža ličyć siabie abaronienym.
Čytačoŭ, jakija padzialilisia svaimi historyjami, pra danaty dapytvali na ŭjeździe ŭ Biełaruś. U siłavikoŭ nie było dokazaŭ ichniaj viny, tamu, imavierna, nastupstvaŭ nie było navat tady, kali čałaviek pryznaŭsia ŭ achviaravańniach.
«Na miažy supracoŭnik KDB skazaŭ, što treba pryznavacca samomu ŭ tym, što ja achviaravaŭ niekudy, inačaj, maŭlaŭ, budzie horš. Jon doŭha cisnuŭ, i ja, kab jon adčapiŭsia, skazaŭ, što, moža, i achviaravaŭ niešta ŭ «Bajsoł».
Ale ja pravieryŭ paśla, što nasamreč jany ničoha pra heta viedać nie mohuć — ja achviaravaŭ z zamiežnaj kartki. U vyniku ja ničoha nie płaciŭ, kali mianie vyklikali na hutarku, to ja skazaŭ, što nasamreč ničoha nie achviaravaŭ i što lapnuŭ heta praź cisk. U vyniku, ja dumaju, jany pahladzieli vypiski z banka dy adčapilisia», — raspavioŭ adzin z čytačoŭ.
U inšaha pry ŭjeździe ŭ Biełaruś niekalki tydniaŭ tamu taksama cikavilisia danatami.
«Pry ahladzie na miažy ich chvalavali padpiski, łajki, reposty, fotazdymki i achviaravańni ŭmoŭnym «ekstremistam», naprykład, «Bajsołu» ci «Bajchełpu». Ničoha z hetaha ŭ mianie niama. Ale ŭ mianie byli fota paštovak i pasyłak, jakija ja słaŭ palitviaźniam. Kadebisty zapytalisia, na jakija hrošy ja ich dasyłaju i ja ščyra adkazaŭ, što na ŭłasnyja. Bolš pytańniaŭ nie było».
Za što ciapier zmušajuć adkuplacca?
Pa našych źviestkach, ciapier prychodziać nie tolki pa tych, chto achviaravaŭ u «Bajsoł» i «Bajchełp». Taksama cikaviacca tymi, chto danaciŭ u Fond spartovaj salidarnaści. Viadoma, što časam ludziej zmušajuć adkuplacca za achviaravańni praz Facebook na biełaruskija inicyjatyvy, nie pryznanyja «ekstremisckimi».
Usie ludzi, jakich zmušali adkuplacca, achviaravali abo praz Stripe/PayPal, jakija adrazu pakazvajuć metu achviaravańnia, abo praz fejsbuk, abo bujnyja sumy kryptavalutami. Uładalnikaŭ kryptavalutnych kašalkoŭ taksama možna adsačyć, kali jany nie prymali mieraŭ pa ananimizacyi akaŭntaŭ.
Pakul nieviadomyja vypadki, kali da ludziej prychodzili praz achviaravańni praz Patreon, tamu my nastojliva raim zahadzia abaranić akaŭnt.
Jak zrazumieć, što da vas mohuć pryjści?
Pa vialikim rachunku, vami mohuć zacikavicca, kali vy achviaravali na pieraličanyja vyšej inicyjatyvy z ułasnaj biełaruskaj kartki naŭprost abo praź niejki servis nakštałt Facebook.
Taksama ŭ vypadku, kali vy achviaravali praz kryptavaluty i kašalok možna źviazać z vami. U pierśpiektyvie prablemaj taksama moža być, kali vy achviaravali z kartki inšaj krainy, ale vaša achviaravańnie adlustroŭvajecca ŭ adkrytym vyhladzie, naprykład, u fejsbuku, i vy z hetym ničoha nie zrabili raniej.
Prakuratura ŭ repartažy BT pryznała, što niavažna, ci była na momant achviaravańnia inicyjatyva ci arhanizacyja ekstremisckaj abo «terarystyčnaj». Heta adnaznačna piarečyć biełaruskamu zakanadaŭstvu, ale — jak jość tak jość.
Ci pracuje schiema z «adkupnym», kali ty ŭžo za kratami?
Składana skazać. Viadomyja vypadki, kali ludziam, užo zatrymanym, prapanoŭvali adkupicca, maŭlaŭ, heta paŭpłyvaje na prysud. Niekatoryja pahadzilisia i ŭsio adno apynulisia za kratami. Ale, mahčyma, heta pracuje na źmiakčeńnie prysudu.
Niekatorym prapanujuć adkupacca padčas adbyćcia pakarańnia. U hetaj hrupie vydzialajecca Alaksandr Zijazetdzinaŭ. Jon, jak ahučvała BT, achviaravaŭ bolš za 750 tysiač dalaraŭ na dabračynnaść i napisaŭ usie mahčymyja zajavy pra pamiłavańnie. Pakul jon za kratami, ci paŭpłyvaje heta na dalejšy los, nieviadoma.
Ci byvaje takoje, što čałaviek išoŭ adkuplacca, ale apynaŭsia za kratami?
Vielmi redka. Viadomyja adzinkavyja vypadki, kali ludzi spačatku płacili štraf ci mieli hutarku nakont achviaravańniaŭ, a paśla apynalisia za kratami — na sutkach ci pa kryminalnaj spravie. Ale nie za danat: zvyčajna heta tyja, u kaho znajšli niešta ŭ telefonie abo ŭ kaho byŭ da hetaha zafiksavany ŭdzieł u pratestach ci antyłukašenkaŭskija kamientary.
A kamu nie dazvalajuć adkupicca?
Tych, kaho ŭ vyniku asudzili za achviaravańni, možna ŭmoŭna padzialić na try hrupy. Pieršyja — heta tyja, chto achviaravaŭ davoli šmat. Havorka pra tysiačy dalaraŭ. U takim vypadku ludziej časta adrazu zatrymlivali.
Druhaja hrupa — ludzi, pra kaho śpiecsłužby dumali, što jany šmat achviaravali, ale heta nie paćvierdziłasia. Mahčyma, ich asudzili, bo raskručany machavik represij było ŭžo składana spynić.
Treciaja hrupa — heta tyja, chto achviaravaŭ z ułasnaj kartki arhanizacyjam, pryznanym terarystyčnymi, heta zvyčajna «Bajpoł» i «Kibierpartyzany», a taksama tyja, chto achviaravaŭ na Połk Kalinoŭskaha i na patreby abarony Ukrainy. Adkuplacca, nakolki viadoma, im nie dazvalajuć.
Jak abaranicca, kali ja achviaravaŭ praz kryptavaluty abo praz zamiežnuju kartku?
Kali vy achviaravali z zamiežnaj kartki i vy ciapier u Biełarusi abo źbirajeciesia tudy, to vydalicie rachunak i pačyścicie vašy braŭziery, vydaliŭšy keš. Kali rachunak byŭ virtualny, to zrabić heta prosta. Kali pryviazany da kartki, to daviadziecca źmianić kartku.
Takim čynam, śpiecsłužby nie zdolejuć dakazać, što achviaravali mienavita vy. Taksama lepš uvohule nie zachoŭvać prahramu zamiežnaha banka na vašym telefonie, paprasicie pra heta siabra, svajaka ci kalehu, jakim vy daviarajecie. Prasicie pra heta nie pa telefonie.
Kali vy achviaravali kryptavalutaj, to vydalicie akaŭnt, praź jaki vy achviaravali. Naprykład, tut jość davoli padrabiaznaja instrukcyja dla vydaleńnia akaŭnta ŭ Binance, ale takija jość i dla inšych. Kali vy stvarali kašalok praz Electrum ci inšy kašalok z adkrytym kodam, to pieraviadzicie ź jaho srodki i vydalicie fajł kašalka.
Nie zabudźciesia taksama vydalić usie mejły i fajły, źviazanyja z achviaravańniami i vyčyścić «Śmietnicu» paštovaha klijenta i vašaha kampjutara.
Kali vam važna toje, što robić «Naša Niva», to padtrymać nas možna praz Patreon pa spasyłcy nižej. Tady my zmožam bolš.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary