Hałasuj nie hałasuj. Spoviedź byłych deputataŭ pra toje, jak Łukašenka pryznačaŭ ich u parłamient
Kali ŭ vas jašče zastajecca kropla nadziei, što deputataŭ u Biełarusi vybirajuć, a nie pryznačajuć, to nazaŭsiody vykińcie z hałavy hetu iluziju. Ad vybarcaŭ nie zaležyć absalutna ničoha, za ich usiu pracu zrabiła łukašenkaŭskaja viertykal. Jak adbyvajecca praces adboru patrebnych asobaŭ, «Našaj Nivie» raskazali dva byłyja deputaty Pałaty pradstaŭnikoŭ. Adzin ź ich ciapier žyvie za miažoj, ale nie choča raskryvać svaju asobu. Nazaviem ich A. i M. Ich raspovied — žachlivaje śviedčańnie taho, jak dyktatura paralizuje hramadstva.
«Spačatku rajvykankamy vybirajuć kandydataŭ na svaje akruhi — ja trapiŭ mienavita tak. Staršynia rajvykankama sychodzić z prostaj łohiki. Albo treba kahości prasunuć, kab jon potym pra ciabie ŭspomniŭ. Albo naadvarot, ad kahości treba pazbavicca, kab nie rabić kanfliktaŭ u rajonie, kali nie składvajucca adnosiny. I tamu ŭźnikaje prapanova: ja ciabie ruchaju tudy, a ty mnie tut nie zaminaj. Na hetym razychodzimsia», — raskazvaje były deputat A.
Adnačasova z hetym padajecca i kandydatura asnoŭnaha kankurenta. Ale ŭsie viedajuć, što jon nikudy nie projdzie — jaho taksama adbiraje rajvykankam.
Navošta ŭdzieł u hetym cyrku tamu kandydatu, chto ŭsio adno prajhraje?
«Choć jon i sparynh-partnior bieź pierśpiektyvy, dla jaho heta ŭsio roŭna dobra — jon ža prajšoŭ usie pravierki. Jaho pravieryli KDB, KDK, inšyja orhany — biez hetaha nie trapiš navat u sparynh-partniory, asabliva ciapier, jak ja razumieju, kali praviarajuć navat žonak dziaciej, nie kažučy pra samich dziaciej. I heta aznačaje, što čałaviek paŭsiul łajalny i čysty. Paśla roli na vybarach jon usio roŭna niedzie atrymaje pramocyju pa rabocie, jon takim čynam traplaje ŭ lihu vyšejšuju, čym u jakoj byŭ da taho», — dzielicca infarmacyjaj eks-deputat A.
Paśla startavaha adboru śpisy padajucca ŭ abłasny vykankam na ŭzhadnieńnie da hubiernatara. Na hetym etapie mahčymyja karekciroŭki.
«Tamu što zaŭsiody jość hubiernatar, a jość pamočnik Łukašenki pa vobłaści. Jon taksama moža ŭnosić svaje kandydatury ŭ śpis, praź jaho taksama mohuć sprabavać u hety śpis trapić. Naprykład, tyja, u kaho ź im adnosiny, jahonyja kadry. Kali takija jość, to pamočnik Łukašenki i hubiernatar, jak praviła, damaŭlajucca pamiž saboj, kab nie svarycca. Kab byŭ parytet kandydatur. Adny pa linii pamočnika — ale ich zaŭždy mienš, — a druhija pa linii abłvykankama», — dadaje eks-deputat M., jaki vyjechaŭ ź Biełarusi.
Jak i ŭ luboj biurakratyčnaj situacyi, byvajuć vyklučeńni. Naprykład, kali niejki upłyvovy čałaviek vyrašaje abyści pracedury i paprasicca ŭ deputaty naŭprost u Łukašenki.
«Heta zusim ekstravahantnyja vypadki, jakija psujuć usie karty, ale zdarajecca i takoje. Čałaviek piša Łukašenku: prašu akazać mnie davier, dazvolić. I toj pahadžajecca ź listom. I tady hety čałaviek prynosić rašeńnie Łukašenki, i davodzicca pieraihryvać ŭsio, pra što damovilisia hubiernatar z pamočnikam. Ale takoje byvaje, jak ja viedaju, niačasta», — kaža eks-deputat A.
Nastupnaja stadyja — pravierka śpisaŭ u Administracyi Łukašenki. Za jaje adkazvaje namieśnik kiraŭnika Administracyi. Jon uzhadniaje usio, što pryjšło z abłaściej, ale pavinien uličyć i kvoty siłavych viedamstvaŭ.
«U majoj kadencyi było pa try čałavieki ad KDB i ad MUS. Zvyčajna ŭ Pałatu adpraŭlali hienierałaŭ i pałkoŭnikaŭ, jakija ŭžo syšli z dystancyi, ale jakim ministr ličyŭ patrebnym zrabić pryjemnaje. Tamu što kali jon nie stanie zapaŭniać kvotu, to zapoŭniać inšyja viedamstvy. Kali havorka pra zachod na druhi termin u pałacie, to prapanovy ŭnosić kiraŭnik parłamienta. U jaho taksama svaja kvota. Ciapier, ja dumaju, i Kačanava całkam moža prapanavać svaich», — raskazvaje eks-deputat M.
Finalny etap — zaćviardžeńnie śpisaŭ budučych deputataŭ niepasredna Łukašenkam. Našy surazmoŭcy ličać, što jon praviaraje dakumienty davoli farmalna. Jany nie čuli, kab niekaha zavaročvali paśla hetaj pracedury.
«Łukašenka vyrašaje pryncypovyja dla siabie rečy: chto budzie kiraŭnikom parłamienta, chto budzie kiraŭnikami kamisij, chto budzie namieśnikami kiraŭnikoŭ kamisij. Voś heta vyznačaje jon. My ŭsie viedali, što na kiraŭnikoŭ kamisij i namieśnikaŭ padavacca nielha. Ale voś chto ŭ jakoj kamisii budzie — heta ŭžo chto kudy choča, u hetym zastajecca adzinaja prastora dla vybaru», — śmiajecca eks-deputat A.
Kali Łukašenka rasstaviŭ kirujučyja kadry, to hety śpis viartajecca nazad u Administracyju, i pa im pačynajecca ŭsia arhanizacyjnaja rabota. Pryčym adbyvajecca heta ŭsio minimum za hod da niepasredna samich vybaraŭ.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary