Vykładańnie relihijnaj kultury ŭ škołach: jak heta robicca ŭ inšych krainach?
Uroki relihijnaj kultury ŭ škole musiać stać abaviazkovym pradmietam z vynikovym ekzamienam, miarkuje načalnik Centra mižnarodnych suviaziaŭ i raźvićcia teałahičnaj adukacyi Instytuta teałohii BDU Ryhor Daŭhiała.
Zhodna ź jaho zadumaj, vučniaŭ treba dzialić: pravasłaŭnym čytać kurs pravasłaŭnaj kultury, katalikam — «z akcentam na katalickija kaštoŭnaści», judejam i musulmanam — adpaviedna. Navat ateisty zmohuć addać dzicia na kursy «śvieckaj etyki».
Chto ž budzie vučyć dziaciej duchoŭnaści? Štohod Instytut teałohii vypuskaje śpiecyjalistaŭ. Usiaho śpiecyjalistaŭ užo navypuskana 300–400 čałaviek. Niekatoryja navat pracujuć u škołach: nastaŭnikami fakultatyvaŭ, historyi.
Teałahizacyja nie musić adbyvacca imhnienna. Spačatku treba vybrać paru ekśpierymientalnych škoł, kaža R.Daŭhiała. I, viadoma, nijakaj manapolii Instytuta teałohii na vykładańnie nie moža być. «Chaj vykładajuć pradstaŭniki usich aficyjna dazvolenych u Biełarusi relihij. Ci jość kaniešnie u ich śpiecyjalisty, heta da ich pytańnie. A my hatovy ŭ škoły iści choć zaŭtra», — padsumoŭvaje jon.
R.Daŭhiała spasyłajecca na toje, što relihijnaja adukacyja jość u mnohich jeŭrapiejskich krainach. Što ž kaža nam ich dośvied?
Vialikabrytanija
Pavodle zakona hetaj dziaržavy,
usie školnyja prahramy pavinny ŭtrymlivać relihijny kampanient.Zakon ab adukacyi 1996 h. kaža: «Kožnaja pryniataja školnaja prahrama pavinna adlustroŭvać toj fakt, što relihijnyja tradycyi ŭ Vialikabrytanii ŭ cełym chryścijanskija, prymajučy pad uvahu vučeńni i praktyku inšych asnoŭnych relihij, pradstaŭlenych u krainie». Pa ŭzhadnieńni sa školnymi ŭładami dzicia maje mahčymaść admovicca ad urokaŭ relihii i ad abaviazkovaj kalektyŭnaj chryścijanskaj malitvy. Ale vitajecca zamiena, a nie poŭnaja admova. Taksama, pa ŭzhadnieńni, možna źmianić i samu malitvu. U krainie dziejničajuć taksama relihijnyja škoły, naprykład isłamskija, jakija taksama mohuć atrymlivać finansavańnie ad dziaržavy.
Hiermanija
Pavodle bierlinskaha miascovaha zakona, adroznaha ad zakanadaŭstvaŭ inšych ziemlaŭ, praviadzieńnie relihijnych zaniatkaŭ źjaŭlajecca spravaj tych ci inšych Cerkvaŭ ci relihijnych hramadaŭ. Školniki mohuć dobraachvotna brać u ich udzieł, prytym
vyniki paśpiachovaści pa ich nie ŭličvajucca padčas pieravodu vučnia ŭ nastupny kłas.Adkaznaść za dziejańni Cerkvaŭ u dačynieńni školnikaŭ uskładajecca na ziamielnyja orhany ŭłady.
Ispanija
U adpaviednaści z zakanadaŭstvam, «
relihijnym arhanizacyjam, ź jakimi ispanskaja dziaržava zaklučyła pahadnieńnie ab supracoŭnictvie, harantujecca pradastaŭleńnie mahčymaści vieści relihijnaje adukacyju ŭ dziaržaŭnych i pryvatnych škołachpry najaŭnaści adpaviednaha žadańnia z boku vučniaŭ i ich baćkoŭ». Relihijnaja adukacyja źjaŭlajecca fakultatyŭnaj, ale ažyciaŭlajecca na roznych uzroŭniach — ad dziciačaha sada da univiersiteta. U jakaści alternatyvy pradmietu možna vyvučać nierelihijnyja etyčnyja pradmiety.
Polšča
U Polščy
zakon Božy ŭ škole taki ž abaviazkovy pradmiet, jak polskaja movaci matematyka. Vykładańnie ažyćciaŭlajecca na alternatyŭnaj asnovie. Sistema nahadvaje ispanskuju. Z tym adroźnieńniem, što ŭ Ispanii ŭ škole vykładajucca asnovy tych relihij, supołki jakich dasiahnuli pahadnieńnia ź dziaržavaj. A ŭ Polščy ŭsio zaležyć ad kolkaści vučniaŭ toj ci inšaj kanfiesii. Pavodle polskich zakonaŭ, kab vyvučać asnovy svajoj relihii, u kłasie maje być nie mienš za try
Finlandyja
Dzieci pačynajuć vyvučać relihiju ź pieršaha kłasa. Bolšaść siemjaŭ adnosiacca da luteranskich prychodaŭ, i 94% dziaciej vyvučajuć asnovy mienavita hetaj relihii. Adnak jość mahčymaść vyvučać pravasłaŭje (jamu addaŭ pieravahu 1% vučniaŭ), katalicyzm, isłam — pa žadańni,
a škoła musić dać kvalifikavanaha nastaŭnika.Kali ž baćki — ateisty, dzicia moža vyvučać alternatyŭny pradmiet «etyku».
Francyja
Pieršaja jeŭrapiejskaja kraina, dzie
parłamient pryniaŭ zakon, što zabaraniaje nasić ŭ dziaržaŭnych navučalnych ustanovach «simvały abo adzieńnie, jakija vidavočna pakazvajuć na relihijnuju prynaležnaść». U pieršuju čarhu havorka idzie pra žanočuju musulmanskuju chustku — chidžab, judejskuju šapačku — kipu i chryścijanski kryž vialikich pamieraŭ. Francuzskija ŭłady nie sastupili navat paśla mnostva pratestaŭ, bo novy zakon, na ich dumku, abaraniaje adnu z hałoŭnych kaštoŭnaściaŭ Respubliki — śviecki charaktar adukacyi. U Francyi katalicyzm zastajecca asnoŭnaj relihijaj, ale na druhija pazicyi vychodzić isłam. Zaraz u krainie žyvie kala 6,5 młn musulmanaŭ. Dziakujučy vialikamu prytoku vychadcaŭ ź isłamskich krain i vysokamu ŭzroŭniu naradžalnaści ŭ hetym asiarodku, ich dola niaŭchilna raście.
Kamientary