Pra «Hołuju pijanierku» 5

Trapiłasia na vočy vybitnaja kniha pra Druhuju suśvietnuju vajnu: «Hołaja pionierka» Michaiła Konanava, rasijski bestseler pačatku 2000-ch.

Kniha raspaviadaje pra piatnaccacihadovuju dziaŭčynu-kulamiotčycu Maryju Muchinu pa mianušcy Mucha, jakaja zhubiła rozum paśla taho, jak vajna zabrała jaje blizkich, i paśla pieražyvańnia vajennych žachaŭ, vychadu z akružeńnia i nazirańnia rasstrełu svaimi ž kožnaha treciaha akruženca. Mucha trapiła ŭ połk i zrabiłasia prastytutkaj dla aficeraŭ, što prachodziać praź jaje i hinuć na vajnie.

Tolki ŭ svaich snach Mucha vyzvalajecca ad nieŭśviadomlenych jaje chvorym rozumam realij vajennaha žyćcia, pa-dziciačym lotaje i vykonvaje zadańnie hałoŭnakamandujučaha hienierała Zukava, zmahajecca suprać voraha ŭ načnym niebie svajho rodnaha błakadnaha Leninhrada. Stalin, jaki siadzić unutry čyrvonaj kramloŭskaj zorki, Boh na matacykle, pamierłaja mama i pakinuty chatni pacuk u pustoj kvatery. Łozunhi prapahandy, jakimi z nami havoryć zvarjaciełaje dzicia i ź jakimi padśviadoma pahadziacca i sučasnyja sumujučyja pa SSSR stalinisty.

Trahičnaja da śloz kniha pra Druhuju suśvietnuju vajnu, pra zvarjaciełaje čałaviečaje hora, pra dziaržaŭnuju prapahandu, pra čystaje niavinnaje kachańnie cnatlivaj błutnicy. Žyćcio dziciaci, razadranaje, raścierzanaje, źniavažanaje vajnoj, usio heta z sarokinskaj siurrealistyčnaj naiŭnaj makabiernaściu apisana prostymi dziciačymi słovami.

Nijakaha patasu pra «vialikuju aciečastviennuju», nijakaha chanžanstva, ale i nijakaj parnahrafii i bruda. Mocnaja kniha dla ŭ poŭnym sensie słova darosłych ludziej, jakija nie bajacca ani siužeta, ani zredčas mocnaha słova, ani postmadernisckaj ščyraści, ani niepryjemnych, chacia i daŭno ahulnaviadomych detalaŭ Druhoj suśvietnaj.

Pa knizie byŭ pastaŭleny śpiektakl z Čułpan Chamatavaj u hałoŭnaj roli. Tekst dastupny ŭ internecie, vielmi raju.

«

Valtier Ivanovič priedostieriehał v svoje vriemia: «Letiš, Muchina, sama nie znaješ, kuda!» — nie słušała, mimo ušiej propuskała, a tiepieŕ i posovietovaťsia na etot priedmiet nie s kiem, luboj vied́ srazu dołožit komu połožieno, kakije u tiebia v hołovie myśli vraždiebno-poražienčieskije, s javnoj priedatielskoj podoplekoj i vołčjim jedinoličnym nutrom.

Chorošo jeŝie, čto choť haziety leninhradskije inohda v ruki popadajut, tolko ottuda pravdu o žiźni v horodie i uznaješ. Vied́ haziety nam dannyj vopros ośvieŝajut kak? Prosto, jasno, dochodčivo. Horod, moł, hieroičieski truditsia, niesmotria na śnižienije norm prodovolstvija i pitanija, a takžie jedy. Płan oboronnoj produkcii luboj zavod i dažie samaja pośledniaja, samaja zaniuchannaja fabrička vypołniajut čuť nie na trista procientov, a to i vyšie. Pričiem v avanhardie, kak vsiehda, komsomolcy. A nie trupy tam kakije-nibud́ distrofičieskije, o nich-to i razhovoru nikakoho niet, o trupach, da i byť nie možiet v soznatielnoj sovietskoj hazietie, potomu čto paniki nikakoj v Leninhradie niet i v pominie, ni dažie otdielnych słučajev niesoznatielnoho sabotaža, — vsie kak odin spłotiliś vokruh partijnoho jadra aktivistov i podchodiat soznatielno, kak połahajetsia, to jesť kak Pavka Korhačin na ich by miestie ili druhije normalnyje skromnyje sovietskije hieroi.

Na fotośnimki v hazietie posmotriš — lica kak lica. Nie skazať, čto śliškom už razžirievši, no i nie dochodiahi už kakije-nibud́ sabotažnyje, nie skielety, ni na čto nie sposobnyje i nie hodnyje užie, kak hovoritsia, ni v šachnu, ni v Krasnuju Armiju, — pardon-madam, koniečno, ja iźviniajuś, eto, mieždu pročim, po-francuzski.

Kak žie tut, jeśli ty nie špion-podkułačnik, povieriš svoim hłazam, kohda v poletie nad horodom nabludaješ trupy otoŝavšich distrofikov priamo na ulicach da v kvartirach obyknoviennych nierazbomblennych domov? Počti srazu žie dohadałaś, zabiespokoiłaś: tut kakaja-to ošibka, javno.

»

Aleś Čajčyc

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH