Historyja z navinoj pra S-300, jakoj nie było, šmat tłumačyć u prablemach biełaruskich adnosinaŭ z Tehieranam. Piša Siarhiej Bohdan.
Iran, pobač z KNR i Venesuełaj, źjaŭlajecca adnym z asnoŭnych palityčnych chaŭruśnikaŭ Biełarusi. Mizer dasiažnaj infarmacyi nie dazvalaje dakładna padrachavać vyniki supracy z Tehieranam. Ale skandały i kurjozy, z tym źviazanyja, dazvalajuć pastavić niekatoryja pytańni.
Dzie našy rakiety?
Zahadka ź niaisnymi biełaruskimi S-300 moža mieć vielmi prostuju razhadku. Paviedamleńnie iranskaje navinovaje ahiencyi «Fars» pra nibyta kuplu Iranam u Biełarusi rakietnych kompleksaŭ naahuł padobnaje prosta da čarhovaha chodu ŭ baraćbie iranskich palityčnych hrupovak mižsobku.
Blizkaje da iranskaha prezydenta ahienctva jość važnym instrumentam u baraćbie Achmadzinežada za ŭpłyŭ u iranskaj palitycy paśla taho, jak jon nastroiŭ suprać siabie značnuju častku palityčnaha isteblišmentu kraju. Jon davodzić, što nie ŭskładniaje stanovišča krainy ŭ śviecie dy rujnuje davier da ŭradu ŭnutry krainy, jak śćviardžajuć apanenty, a macuje biaśpieku dy rolu Irana ŭ śviecie – u tym liku praz S-300. To bok, navinu hetuju varta razhladać u kantekście iranskaj unutranaj palityčnaj baraćby roznych płyniaŭ i hrupovak.
Aryhinalnaja navina nieaficyjnaj ahiencyi «Fars», litaralny pierakład jakoj źmiaściła NN, nie ŭtrymlivaje naŭprostych ćvierdžańniaŭ pra najaŭnaść u Tehierana S-300, a vielmi błytana apisvaje paviedamleńni nakont hetaha libanskaha telekanała «Manar» i nienazvanych mižnarodnych ŚMI. Adnak navinu pa-persidzku pračytać zmahli niašmat ludziej pa-za Iranam, tamu, chacia całkam skažonaje irancam-karespandentam «Asašyejted pres» pieratłumačeńnie było mała źviazanaje z aryhinałam, nichto taho i nie zaŭvažyŭ.
Historyja z navinoj, jakoj nie było, šmat tłumačyć u prablemach zachodnich i biełaruskich adnosinaŭ z Tehieranam. Dziva što nieparazumieńni zajmajuć bolšuju častku kamunikacyi ŭ hetych stasunkach. Aniahož, ekspertaŭ pa krainie mała, u tym liku i na Zachadzie. Vučyć čužuju movu dy palityku z kulturaj dobra i pryjemna, kali heta eŭrapiejskaja kraina, jakaja i sama siabie vyvučaje i inšaziemcaŭ da taho zaachvočvaje. Inšaja sprava – Iran, dzie kali intaresy eŭrapiejskaha daślednika pierachodziać miežy klasyčnaj paezii CHIII stahodździa, jaho pačynajuć pacichu padazravać ŭ špijanažy navat paspalityja ludzi, a adpaviednyja orhany – brać «za ziabry».
U vyniku
daśledavańni i analiz iranskaj palityki čaściakom apynajucca na Zachadzie manapolijaj akademičnaj i analityčnaj «etničnaj mafii»-- iranskich uciekačoŭ z fanatyčnaj nianaviściu da ŭsiaho, što adbyłosia paśla revalucyi, abo małapadrychtavanych eŭrapiejskich navukoŭcaŭ, jakija cytujuć Chajama, ale nia mohuć vyłučyć asnoŭnyja palityčnyja arhanizacyi Irana.
Toje samaje datyčycca i arabskich daśledavańniaŭ – najbolš vyrazna heta prademanstravali skandały vakoł amerykanskich vyvieddadzienych i stratehii datyčna vajny ŭ Iraku.
U Biełarusi hetaja sytuacyja vyhladaje jašče bolš hrateskna z-za ahulnych prablemaŭ biełaruskaj adukacyi i navuki, stanovišča ratuje tolki ścipłaść našych zadač. Voś, BDU niadaŭna adčyniŭ Centar iranistyki, nia majučy anivodnaha specyjalista mienavita pa Iranie (pra astatnija iranamoŭnyja krainy maŭču) chacia b na ŭzroŭni kandydata navuk. Abyšlisia «nośbitami movy», jak raniej abychodzilisia biehłymi iranskimi kamunistami– niezaležna ad kvalifikacyi.
Vykładańnie arabskaj movy ŭ VNU, darečy, taksama było na niejki čas trapiŭšy ŭ ruki sprytnaj pary byvałych marakanskich padpolščykaŭ, jakija schavalisia ad karaleŭskaj defenzyvy pry dapamozie KDB SSSR u našaj siniavokaj respublicy.
Uzrovień padrychtoŭki kadraŭ adpaviadaje padychodu. Jak adpaviadajuć i vyniki supracy. Paŭtarusia, prablema nia tolki biełaruskaja, ale ŭ Biełarusi jana abvostranaja. Viadoma, z časam jana palapšajecca i ciapier užo nie zdarajucca sytuacyi jak u 1990-ch hadoch, kali pierakładać pieramovy z katarskaj delehacyjaj niejak byli zaprasili byłoha iranskaha kamunista. Ale ŭmovy zakrytaści nikoli nie spryjajuć efektyŭnaści anivodnaj spravy, aprača chiba kryminalnaj.
Skazać, što biełaruskija ŭstanovy admysłova chavajuć infarmacyju nielha, bo pa absalutnaj bolšaści biełaruska-iranskich prajektaŭ chavać niama čaho – zvyčajnyja sproby pradać štości ŭ Treci śviet.Infarmacyja adsutničaje, bo biełaruskaja dziaržava prosta nia ličyć patrebnym i karysnym jaje abnarodavańnie, pahatoŭ, što hetym niechta musić zajmacca ŭ kožnaj dziaržstruktury – a heta dadatkovyja vydatki.
Dzie naša iranskaja nafta?
Voś i žyvie hramadztva bieź infarmacyi – ad «farsu» da skandału. Mutnyja vody biełaruska-iranskaha supracoŭnictva nie dazvalajuć ani naładzić hetaha supracoŭnictva, ani jaho acanić. A pytańniaŭ da jaho šmat. U pryvatnaści, čamu Biełaruś atrymała naftu z Venesueły, ale dahetul nie zmahła atrymać nafty ź Irana, choć iranski varyjant prapracoŭvajecca nibyta ź siaredziny 1990-ch i Iran bližejšy za Venesuełu.
Adkazvać na jaho biełaruskija ŚMI dy analityki nie sprabujuć, a mo i nia mohuć. Miž tym, adkaz, praŭdapadobna, prosty.
Aproč prablemaŭ, ułaścivych lubym pijanerskim prajektom (nakštałt adsutnaści ekspertnaj bazy i dośviedu), biełarusam daviałosia sutyknucca ŭ Iranie z mnostvam biurakratyčnych pieraškodaŭ.Pryčym mnohija ź ich byli stvoranyja naŭmysna ŭ pracesie ŭsio toj ža mižfrakcyjnaj baraćby iranskaj palityki.
Aniahož, kali Čaves moh svaim prezydenckim administracyjnym pracisnuć biełaruskija prajekty i pasłać u Miensk naftu, dyk Achmadzinežad moža abiacać załatyja hory, ale pracisnuć prajekty jamu budzie nadta niaprosta. Bo treba budzie pieraadoleć supraciŭ astatnich hrupovak, jak prosta kankurentnych, tak i palityčna varožych u dačynieńni da jaho. I biełaruskija prajekty takoj kryvi i potu prosta dla jaho nia vartyja.
Takija samyja prablemy z-za mižfrakcyjnaj iranskaj kałatniečy spaścihajuć i inšyja prajekty biełaruska-iranskaha supracoŭnictva.Aficyjnyja ŚMI Biełarusi i Irana nie pryznajuć ani prablemy, ani zadumvajucca nad jaje pryčynami, ale cikava, što biełaruskim i iranskim aficyjnym asobam čamuści davodzicca pastajanna zaklikać adzin adnaho da vykanańnia damoŭlenaściaŭ. Navinaŭ na hety kont poŭna navat na toj ža stužcy ahiencyi «Fars».
Voś, naprykład, biełaruski ambasadar u Tehieranie Viktar Rybak u kastryčniku zaklikaŭ Iran vykanać pahadnieńnie ab mytnym supracoŭnictvie, padpisanaje šče ŭ 2004 hodzie. A ŭsie biełaruskija ŭradoŭcy ŭ Tehieranie jak mantru ćvierdziać u aficyjnych zajavach, što ich-to bok namierany vykanać usie pahadnieńni... ale našto heta paŭtarać, kali jany, pavodle paviedamleńniaŭ dziaržaŭnych ŚMI, i tak vykonvajucca?
Dzie našy staryja siabry?
Cikava, jak dziaržaŭnyja ŚMI pramaŭčali i nakont abłomu, jaki adbyŭsia z našaj supracaj u Iranie paśla prychodu Achmadzinežada ŭ siaredzinie 2000-ch hadoŭ. Bo datul, ad samaha pačatku biełaruska-iranskich adnosinaŭ – za Kiebiča, u 1993 hodzie – Miensk mieŭ spravu pieravažna ź ludźmi Rafsandžani-Chatami (vialikaj roźnicy pamiž imi niama). A z prychodam Achmadzinežada jany ŭsie rezka akazalisia pa-za spravami, što nie mahło nie adbicca na pahadnieńniach. Bolš za toje, paśla vybaraŭ 2009 hodu i pratestaŭ suprać ich falšavańnia mnohija staryja «siabry Biełarusi» apynulisia za kratami (jak Machsen Amini), a inšyja balansujuć na miažy taho, bo abvieščanyja pravadyrami «antyŭradavaha buntu» (jak to vialiki pryjaciel biełaruskich parlamentaroŭ Mahdzi Kiarubi ci sam Chatami).
Zvažajučy na takija prablemy biełaruskaj vonkavaj palityki, jakuju peryjadyčna źnianacku spaścihajuć małapryjemnyja niespadziavanki, dapuskać mahčymaść praviadzieńnia biełaruskim bokam bolš składanych mižnarodnych aperacyjaŭ pa piera/prodažy stratehična važnaje zbroi amal nie vypadaje.Bo heta šmat składaniej, čym usio, što rabiłasia dahetul – Samandy, nafta, budaŭnictva.
