Pieravarot u razumieńni sučasnaj navukaj funkcyjanavańnia hałaŭnoha mozha zrabili amierykanskija vučonyja, kali adkryli, što z hadami jaho intelektualnaja mahutnaść uzrastaje.Pra heta paviedamlaje łondanskaja hazieta «Dejli miejł» sa spasyłkaj na najnoŭšuju rabotu viadomaj daśledčycy Barbary Stoŭč. Pry hetym pik mazhavoj aktyŭnaści prypadaje na 50–70 hadoŭ.
Tradycyjny pohlad składaŭsia z taho, što z uzrostam razumovaja dziejnaść čałavieka źnižajecca ŭ suviazi z prahresujučaj hibiellu (da 30%) kletak hałaŭnoha mozha — niejronaŭ. Adnak najnoŭšyja pahłyblenyja daśledavańni mozha abvierhli hety punkt hledžańnia.
Jak akazałasia, niejrony nie pamirajuć z hadami, choć suviazi, jakija pamiž imi jość, mohuć być stračanyja ŭ vypadku, kali čałaviek imi nie karystajecca. Z uzrostam u hałaŭnym mozhu pavialičvajecca kolkaść asablivaha rečyva — mijelinu. Jano sadziejničaje bolš chutkamu prachodžańniu sihnałaŭ pamiž niejronami, što pavyšaje ahulnuju intelektualnuju mahutnaść mozha da 3000% u paraŭnańni ź siarednim pakazčykam. Pry hetym pik u aktyŭnaści vytvorčaści mijelinu prypadaje na
Vučonyja ŭstanavili i jašče adzin nadzvyčajny fakt: z uzrostam čałaviek atrymlivaje zdolnaść adnačasova vykarystoŭvać abodva paŭšarji hałaŭnoha mozha, rašajučy składanyja zadačy. Da
Pry hetym z hadami mozh stanovicca i bolš «hłybokim» — jon mienš padvierhnuty razhublenaści ŭ vyniku atrymańnia niezvyčajnaj ci zališnie emacyjnaj infarmacyi.
Što datyčycca zabyŭlivaści, to, na dumku vučonych, jana vyklikana vialikimi viedami i nazapašanym vopytam darosłaha čałavieka, kali jaho apieratyŭnaja pamiać napoŭniena šmatlikimi faktami. U vyniku chutka «vyvudzić» ich ź vializnych infarmacyjnych abjomaŭ — nie takaja prostaja zadača ŭ paraŭnańni ź junakom, jaki mała što viedaje i razumieje, adznačajuć niejrachirurhi.
