Hramadskaja aktyvistka Taćciana Jełavaja (błohierka zmagarka), jakaja faktyčna kaardynuje ŭ internecie pracu pa raśledavańni abstavinaŭ pravakacyi 19 śniežnia, pahadziłasia adkazać na pytańni «Našaj Nivy».
«Naša Niva»: Vy praviali nasamreč tytaničnuju pracu pa pošuku pravakataraŭ, jakija bili škło ŭ dźviarach Doma ŭrada. Jakija mety Vy stavili pierad saboj hetym pošukam? Raspluščyć vočy hramadstvu, supraćstajać chłuśni, niejkim čynam dapamahčy aryštavanym ci štości jašče?
Taćciana Jełavaja: Ščyra kažučy, spačatku nijakaj kankretnaj mety, akramia jak žadańnia sistematyzavać i rastłumačyć padziei, jakija adbylisia 19 śniežnia ŭ Minsku, nie było.
Kali pošuk tolki pačynaŭsia, ja navat nie była ŭpeŭniena, što pravakacyja sapraŭdy isnavała, što heta nie supadzieńnie abstavinaŭ.Adnak ciapier, paśla analizu vialikaj kolkaści faktyčnaha materyjału, u tym liku atrymanych aŭdyjozapisaŭ pieramovaŭ siłavych strukturaŭ pa racyi, całkam vidavočna, što adbyłasia pravakacyja.
19 śniežnia ŭ centry Minsku ŭładami była praviedziena śpiecapieracyja, jakaja ŭklučała ŭ siabie elemient pravakacyi šturmu Doma ŭrada.Meta pravakacyi — dyskredytacyja mirnaj akcyi pratestu i lehitymacyja žorstkich represij suprać apazicyi. Biezumoŭna, naiŭna dumać, što ŭłady prysłuchajucca da našych dokazaŭ nievinavataści ludziej, jakim užo vystaŭlenyja abvinavačańni ŭ arhanizacyi masavych biesparadkaŭ, ale, prynamsi, heta moža niejkim čynam paspryjać vyzvaleńniu chacia b častki ź ich. Asabliva važnym u hetym kantekście robicca mižnarodny rozhałas akaličnaściaŭ spravy.
«NN»: Zvyčajna pra ludziej, zasłanych uładami na akcyi apazicyi, kažuć «ludzi ŭ štackim» ci «cichary». Ci ŭdałosia vyśvietlić, da jakoj struktury jany adnosiacca? I kolki pravakataraŭ naličyłasia ahułam?
TIE: Pakul naličana kala 9 čałaviek, ličby ŭdakładniajucca. Chaču padkreślić, što admysłova nie nazyvaju ich «cicharami», a mienavita pravakatarami. «Cichary» — ludzi, jakija tradycyjna prysutničajuć na ŭsich apazicyjnych akcyjach, źlivajucca z natoŭpam i pa zahadzie, jak praviła, zajmajucca zatrymańniem najbolš aktyŭnych udzielnikaŭ akcyi ci vyryvajuć z ruk demanstrantaŭ simvoliku. Jak pakazvaje praktyka, heta štatnyja supracoŭniki MUS albo, radziej, KDB. Ich niaciažka vyličyć pa vyhladzie — zvyčajna, čornaja vopratka, karotkija fryzury, typovyja vyrazy tvaru.
Što ž tyčycca pravakataraŭ, jakija pačali bić škło u Domie ŭrada, ja nie ŭpeŭniena, što heta tyja samyja viadomyja nam usim «cichary». Ich dziejańni, vyhlad, sposaby kaardynacyi, uzrovień prafiesijanalizmu adroźnivajucca.Z analizu atrymanych aŭdyjozapisaŭ pieramovaŭ pa racyi pakul niezrazumieła, da jakoj siłavoj struktury jany majuć dačynieńnie. Nie vyklučaju, što
heta mahli być najmity, a nie štatnyja supracoŭniki.Ale
«NN»: Ci byli situacyi, što niechta z nazvanych «pravakataraŭ» źviazvaŭsia z vami, raskazvaŭ, što jon nievinavaty i prasiŭ vydalić infarmacyju pra jaho?
TIE: Tak, na žal, było niekalki padobnych prykrych vypadkaŭ. Jašče raz prašu prabačeńnia ŭ ludziej za toje, što ich ahavaryli. Heta častkova možna patłumačyć praz atmaśfieru entrapii, jakuju my mieli ŭ pieršyja dni paśla razhonu akcyi, a taksama tym, što druhaja chvala pravakacyi ŭsio ž spracavała i demanstranty pačali łamać dźviery. Było ciažka adroźnić «našych» ad «vorahaŭ». Asabista ja imknusia nie vykarystoŭvać rezkich farmulovak, naprykład, pišu «padobny da pravakatara», «pravieryć infarmacyju» i h.d. Ja niekalki razoŭ źviartałasia da žurnalistaŭ niezaležnych vydańniaŭ, kab jany prybrali sa svaich sajtaŭ fotazdymki ludziej, jakija nie majuć dačynieńnia da pravakacyj, ale na emocyjach paddalisia na ich.
«NN»: Pradstaŭnikam KDB, milicyi ci prakuratary pavinny być cikavyja sabranyja vami źviestki. Nie prasili padzialicca materyjałami, kab znajści vinavatych?
TIE: Nie, da mianie z padobnaj prośbaj aficyjnyja asoby nie źviartalisia. Ale
nieadnarazova źviartalisia nieviadomyja ludzi, jakija, miakka kažučy, «prasili» prybrać hetyja materyjały i nie zajmacca padobnymi spravami ŭ dalejšym.Naturalna, što ich prośba nie budzie vykanana.
«NN»: Kali hara nie idzie da Muchamieda, Muchamied idzie da hary… Moža, varta chacia b dla pryliku aformić i prynieści sabranuju infarmacyju ŭ pravaachoŭnyja struktury?
TIE: Dumka aformić materyjały naležnym čynam i pieradać ich u milicyju i ŭ sud źjaviłasia daŭno. U hetych materyjałach taksama zacikaŭlenyja i advakaty našych siabroŭ, jakija ŭtrymlivajecca ciapier u śledčym izalatary KDB. Pakul
my z paplečnikami źbirajem faktyčnuju infarmacyju, praviarajem i ŭdakładniajem źviestki, pry hetym asobny akcent robim na analizie aŭdyjozapisaŭ pieramovaŭ siłavikoŭ (pazyŭnyja, kaardynacyja miž roznymi strukturami i h.d.) i supastaŭleńni ich z tymi padziejami, što adbyvalisia ŭ toj ci inšy momant na płoščy.Nasamreč, heta vielmi vialiki abjom pracy i košt pamyłki nadta vysoki, tamu nie dumaju, što varta śpiašacca z kateharyčnymi vysnovami. Jak tolki budziem mieć naležnym čynam padrychtavany materyjał, jon budzie pradstaŭleny hramadskaści. 12 studzienia ŭ Bruseli płanujecca praviadzieńnie śpiecyjalnaha słuchańnia pa Biełarusi. Biełaruskimi dziejačami budzie pradstaŭleny vialiki dakład nakont vynikaŭ praviadzieńnia vybarčaj kampanii, u tym liku adnosna padziejaŭ 19 śniežnia. Dumaju, častka materyjału ŭžo budzie padrychtavanaja da hetaj daty.
Hutaryŭ Vital Nieścieraŭ
Daviedka:
Taćciana Jełavaja — viadomaja biełaruskaja hramadskaja aktyvistka. U apazicyi z 2000. Była adnym z arhanizataraŭ namiotavaha haradka ŭ centry Mienska paśla prezidenckich vybaraŭ u sakaviku 2006 hoda. Viadzie papularny błoh — zmagarka.livejournal.com. Z pryčyny kryminalnaha pieraśledu pražyvaje ŭ Vilni (Litva). Maje fiłasofskuju adukacyju, navučajecca ŭ mahistratury EHU na prahramie «Publičnaja palityka». Redaktar resursu «Belintellectuals.eu: Intelektualnaja supolnaść Biełarusi».
