Dziesiać samych častych pamyłak u biełaruskaj movie 81

Kampanija «Praŭny pierakład» dniami skłała svaju viersiju top-10 samych častych pamyłak u biełaruskaj movie. Hety top my siońnia prapanujem vašaj uvazie i zaklikajem vykazać svaje zaŭvahi.

Ci zhodnyja Vy ź mierkavańniem aŭtaraŭ? U čym? A ŭ čym nie možacie pahadzicca? A jakija pamyłki asabista vy ličycie samymi častymi? A samymi hrubymi? Škodnymi? Śmiešnymi?

I jak, na vaš pohlad, možna palepšyć movu, dakładniej, naša maŭleńnie, jak vusnaje, tak i piśmovaje?

«Rečaŭ, jakija robiać biełaruskaje maŭleńnie abo piśmo „nienaturalnym“, nia tak i šmat. Kali nie kranać vybar pravapisu i leksyki, jość toje, što možna palepšyć za dzień — i zahavaryć miłahučniej, pa-biełarusku, pa-našamu», — ličać aŭtary daśledavańnia.

A voś i top-10 pamyłak ad  «Praŭnaha pierakładu» ŭ pravapisie aryhinału

1. Prynazoŭniki pa, pry i dla — jak zielle ŭ movie. Ad niepiśmiennaści jany vyrastajuć tam, dzie ich nia moža być, i vyciskajuć dobryja miascovyja «raśliny». Jany jak by spustašajuć havorku, robiać jaje prymityŭnaj, niapravilnaj. Užyvajcie hetyja prynazoŭniki tolki tam, dzie jany da miesca, i z pravilnym skłonam!

Prynazoŭnik «pa» ŭžyvajecca ź miesnym skłonam: pa + kim, čym iści pa praspekcie

SŁUŠNA: iści pa praspekcie, čempijanat pa futbole

NIASŁUŠNA: iści pa praspektu, čempijanat pa futbołu

Zamiest «pa»: pavodle, na, dziela, pad, na, z

SŁUŠNA: biełarus pavodle pašpartu, pavodle źviestak ahienctva (pavodle ahienctva), na zahad (pavodle zahadu) dyrektara, pavodle damovy (zhodna z damovaj), roŭnyja pamieram, biehčy lesam, zachady dziela ŭdaskanaleńnia (kab udaskanalić), sustrakacca paniadziełkami (u paniadziełki), viečarami šmat razmaŭlali, skazać pad sakretam, vybrać na svoj hust, z taje pryčyny, zrabić na ŭzor (pavodle ŭzoru).

NIASŁUŠNA: biełarus pa pašparcie, pa źviestkach ahienctva, pa zahadzie dyrektara, pa damovie, roŭnyja pa pamiery, biehčy pa lesie, zachady pa ŭdaskanaleńni, sustrakacca pa paniadziełkach, pa viečarach šmat razmaŭlali, skazać pa sakretu, vybrać pa svaim hustu, pa toj pryčynie, zrabić pa ŭzory

Zamiest «dla» (kab vyrazić pryznačeńnie): kab + pačatkovaja forma dziejasłova; prymietnik + nazoŭnik; na + nazoŭnik; + davalny skłon

SŁUŠNA: tekst na pierakład, zahad žaŭnieram, pracoŭnyja pryłady, vučnioŭski padručnik, našto / navošta?

NIASŁUŠNA: tekst dla pierakładu, zahad dla žaŭnieraŭ, pryłady dla pracy, padručnik dla vučniaŭ, dla čaho?

Zamiest «pry»: padčas (pad čas, u čas, u časie); dziejeprysłoŭje; za + nazoŭnik

SŁUŠNA: padčas (pad čas, u čas, u časie) nazirańnia / naviedvańnia, nazirajučy, naviedvajučy; aceńvajučy; za kiraŭnikom Davydovičam

NIASŁUŠNA: pry nazirańni / naviedvańni; pry acency; pry kiraŭniku Davydoviču

2. Sufiksy -ava-, -java- bolš ułaścivyja našaj movie (čym -irava-, -yrava-).

SŁUŠNA: kapijavać, prahnazavać, kadavać, kamentavać, prajektavać

NIASŁUŠNA: kapiravać, prahnaziravać, kadziravać, kamenciravać, prajekciravać

3. Dziejeprymietniki z sufiksami -uč- (-juč-), -ač- (-jač-), -jem-, -im- (-ym), -ŭš- nie charakternyja našaj movie. Vykarystoŭvajem sufiksy -ł-, -t-, -an-, -jen- (zredku -jon-) abo prymietniki, kanstrukcyi ź dziejasłovami, nazoŭniki

SŁUŠNA: usio isnaje, siońniašnija prablemy, aktualny stan, ciapierašnija ŭmovy, nastupny hod, hety etap, najaŭnyja abmiežavańni, siońniašni momant, ciapierašni kłopat, dziejnyja asoby, pracaŭnik, achvotnik

NIASŁUŠNA: usio isnujučaje, isnujučyja prablemy, isnujučy stan, isnujučyja ŭmovy, budučy hod, biahučy etap, biahučyja abmiežavańni, biahučy momant, biahučy kłopat, dziejučyja asoby, pracujučy, žadajučy

4. Čaściej užyvajcie «pra» (zamiest «ab»)

SŁUŠNA: pra kampaniju, pra spabornictva, pra papieru, pra heta, pra abjekt

NIASŁUŠNA: ab kampanii, ab spabornictvie, ab papiery, ab hetym, abjekcie

5. Našaj movie bolš charakternyja poŭnyja formy prymietnikaŭ i dziejeprymietnikaŭ. (Karotkija ŭžyvajucca abmiežavana)

SŁUŠNA: naviny ahučanyja, rysy charakternyja, Biełaruś zacikaŭlenaja

NIASŁUŠNA: naviny ahučany, rysy charakterny, Biełaruś zacikaŭlena

6. Pamiatajcie pra najvyšejšuju stupień paraŭnańnia prymietnikaŭ — nie padmianiajcie jaje vyšejšaj

SŁUŠNA: najcikaviejšy (samy cikavy) u śviecie, najbujniejšy (samy bujny) ŭ Biełarusi, najlepšyja dasiahnieńni, najcikaviejšy (samy cikavy) u śviecie

NIASŁUŠNA: cikaviejšy ŭ śviecie, samy najcikaviejšy, samy najcikavy ŭ śviecie; bujniejšy, samy najbujniešy, samy najbujny ŭ Biełarusi; lepšyja dasiahnieńni, samyja najlepšyja dasiahnieńni; cikaviejšy ŭ śviecie, samy najcikaviejšy, samy najcikavy ŭ śviecie

7. Niama patreby ŭskładniać razumieńnie — jak havorym, tak i pišam.

Čaściej užyvajem:

dziejasłovy niezaležnaha stanu (zamiest pasyvu),

adnasłoŭnyja dziejasłovy, a nie hruvastkija kanstrukcyi (dziejasłoŭnyja nazoŭniki, inšyja kancylarskija vyrazy).

Biełaruskaja mova, jak i mnohija inšyja eŭrapiejskija, raźvivałasia jak mova narodnaja: jak havorać, tak i pišuć. Movy narodaŭ z bolš aŭtarytarnaj historyjaj (Rasieja, Kitaj) adroźnivajucca składanaściu piśma, jakoje adarvałasia ad vusnaj havorki i dyktuje ludziam taki styl maŭleńnia, jaki zvyčajny čałaviek u štodzionnym žyćci nie ŭžyvaje.

Biełaruskaj movie ŭłaścivaja karotkaść. Zališniaje «raściahvańnie» prostych słovaŭ sufiksami i prystaŭkami — heta ŭpłyŭ kancylaryzmaŭ rasiejskaj movy.

SŁUŠNA: jany zajavili, budzie pryznačanaja kiraŭnikom, rehuluje, kiruje, raźvivaje, jeści, davać (pasłuhi, hrošy), dapamahać, skazać, paviedamić, pazyčyć, uprava, zajava, źmieny, abaviazki

NIASŁUŠNA: imi była zroblenaja zajava, kiraŭnik pryznačyć, ažyćciaŭlaje rehulavańnie, zabiaśpiečvaje kiravańnie, ažyćciaŭlaje zabieśpiačeńnie raźvićcia, vykarystoŭvać u jakaści charčavańnia, pradastaŭlać, akazvać, praduhledžvać (pasłuhi, finansavańnie), ažyćciaŭlać dapamohu, davieści da viedama, dać u karystańnie, upraŭleńnie, zajaŭleńnie, źmianieńni, abaviazacielstvy

8. Prynazoŭnik z-za ŭ našaj movie varta ŭžyvać tolki ŭ dačynieńni da prastory: sonca ŭźniałosia z-za lesu, vylez z-za stała. Pakazvajučy, što jość pryčynaj čaho-niebudź.

Zamiest z-za ŭžyvajem: praz, dziela, ad, z pryčyny dy inš.

SŁUŠNA: nie pryjšoŭ praz chvarobu, spaźniŭsia praz kalehu, mieŭ dziela hetaha vialiki kłopat, hołas zadryžeŭ ad chvalavańnia, nie pracavaŭ z pryčyny avaryi

NIASŁUŠNA: nie pryjšoŭ z-za chvaroby, spaźniŭsia z-za kalehi, mieŭ z-za hetaha vialiki kłopat, hołas zadryžeŭ z-za chvalavańnia, nie pracavaŭ z-za avaryi

9. Nazoŭniki z sufiksami -ciel-, -ščyk- nie samyja charakternyja dla biełaruskaj movy. Šukajem našyja adpaviedniki.

SŁUŠNA: zamoŭca, daradca, mściŭca, pomśnik, prybiralnica, myślar

NIASŁUŠNA: zakazčyk, daradčyk, mściciel, prybiralščyca, myśliciel

10. Nia błytajem vyšejšuju stupień paraŭnańnia prymietnikaŭ (možna pastavić pytańnie jaki, jakaja, jakija?) z vyšejšaj stupieńniu paraŭnańnia prysłoŭjaŭ (možna pastavić pytańnie jak?, zvyčajna ŭžyvajecca ź dziejasłovam).

SŁUŠNA: delfiny razumniejšyja za inšych žyviołaŭ, maja siastra maładziejšaja za mianie

NIASŁUŠNA: delfiny razumniej za inšych žyviołaŭ, maja siastra maładziej za mianie

Praŭny pierakład

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH