Prajekt pabudovy HES na Niomanie pa‑raniejšamu vyklikaje pytańni ŭ praciŭnikaŭ hetaj idei.
Budučaja Haradzienskaja HES budzie mahutnaściu 17 mehavataŭ i zdolnaja vypracoŭvać za hod kala 90 młn Kv/h enerhii. Miarkujecca, što pabudova HES zabiaśpiečyć elektraenerhijaj najbujniejšaje haradzienskaje pradpryjemstva «Hrodna Azot». Budučaja stancyja zmoža taksama zabiaśpiečyć elektryčnaściu abłasny centar. Admysłoŭcy zaznačajuć, što enerhija vady ŭdvaja tańniejšaja ad vyrablenaj na ciepłaelektrastancyjach. U planach pabudova kaskadaŭ ź niekalkich HES na Niomanie, pieršaj ź jakich pavinna stać Haradzienskaja. Prajektam zacikavilisia irancy, jakija ŭ lutym zavitali ŭ Horadniu dy Viciebsk
Na hetym tydni ŭ hazecie «Źviazda» było źmieščanaje interviju z namieśnikam hałoŭnaha inžynera RUP «Horadniaenerha» Viktaram Mikuličam. U im sp. Mikulič vykazaŭ dumku, što prajekt nie naniasie škody ekalohii rehijonu. Taksama jon paviedamiŭ pra toje, što z padrabiaznaściami prajektu zmohuć aznajomicca ŭsie zacikaŭlenyja.
Haradzienskaja žurnalistka Nina Pałuckaja, jakaja prymaje aktyŭny ŭdzieł u ekalahičnym ruchu rehijonu, maje svaje arhumenty suprać pabudovy HES.
U listapadzie 2005 h. u Miensku HA «Ekadom» ładziła kruhły stoł z udziełam ekspertaŭ, pradstaŭnikoŭ Biełenerha, siarod jakich byŭ i Viktar Mikulič, pradstaŭnikoŭ hramadzkaści i žurnalistaŭ. Tady ž navukoŭcy dy ekalahičnyja aktyvisty pradstavili svaje dovady, jakija śviedčać pra niebiaśpieku prajektu:
Vadaschovišča Haradzienskaj HES ciažka zrabić rečyščavym, jak toje abiacajuć aŭtary prajektu. Papiarednija raźliki zroblenyja biez uliku historyi farmavańnia rečyšča. Isnuje vialikaja vierahodnaść taho, što bierahi raki zaznajuć eroziju, i spynić hetyja pracesy budzie praktyčna niemahčyma. U hetych miaścinach miakkija piasčana‑hlinistyja hrunty.
(Kovienskaje vadaschovišča ŭ vierchniaj jahonaj častcy badaj sumny prykład. Tam zaŭsiody źjadajecca bierah, zahlejvajucca bierahi, staić mocny pach hnijeńnia).
Vialikaja vierahodnaść utvareńnia šmatrukaŭnych delt u vuściach Kotry dy Śvisłačy. Pra heta ŭvohule ni słova ŭ prajekcie.
Niama mierapryjemstvaŭ na baraćbu z zabałočvańniem.
Niama ŭzhodnienych z pryrodaachoŭnymi orhanami prahramaŭ ekalahičnaha manitorynhu ŭ peryjad budaŭnictva HES (takich prahramaŭ musić być nia mienš za 9).
Nie raźličvalisia straty rybnym zapasam z ulikam žycharstva abjektaŭ Čyrvonaj knihi Biełarusi ŭ rajonie ŭździejańnia HES. (Miž tym suma strataŭ pry budaŭnictvie tolki adnoj zaprudy i pry minimalnaj płoščy ŭździejańnia na rečyšč pakinie nia mienš jak 20 młn rub.).
Niama raźliku strataŭ raślinnaści. Nie praduhledžanyja kampensacyjnyja mierapryjemstvy.
Niama acenki ŭździejańnia na supolstvy ptušak, što žyvuć na terytoryi budučaha vadaschovišča.
Režym pavodak na Niomanie nie prapracavany daskanała. Miž tym nia varta zabyvacca, što zaprudu źbirajucca budavać usiaho za 8 km vyšej Horadni.
Usie hetyja dovady vykładzienyja ekolahami da Minpryrody. Adnak, na dumku Niny Pałuckaj, enerhietyčnaje viedamstva źjaŭlajecca aktyŭnym łabistam svaich intaresaŭ. A ichnym intaresam jość investycyi. Prajektny kaštarys kaliści dasiahaŭ 25 młn dalaraŭ, ale pavodle nieaficyjnaj infarmacyi nibyta pavialičyŭsia da 70 młn dalaraŭ. Pavodle asabistaha pierakanańnia haradzienskaj žurnalistki ekanamičnaja vyhada 17‑mehavatavaj HES sumnieŭnaja. Kali tolki nia mieć naŭviecie, što jejnuju pradukcyju planujuć pieradusim pradavać za miažu, kab atrymlivać ćviorduju valutu. Nasamspravie Biełarusi i tak maje lišak elektryčnaści, jaki pradajecca za miažu i ciapier. Tak što chutčej Nioman prymusiać pracavać na biudžet.
Varta adznačyć, što ŭ Litvie miascovyja enerhietyčnyja kampanii taksama vykazvali žyvuju zacikaŭlenaść da padobnych prajektaŭ. Adnak pad ciskam hramadzkaści, jakaja mieła absalutny dostup da nieabchodnaj infarmacyi, vymušanyja byli adstupić. Ciapier u Litvie na zakanadaŭčym uzroŭni takija prajekty zabaronienyja. U Biełarusi takoha niama.
❏
Nina Pałuckaja naradziłasia ŭ 1953 h., skončyła Kalininhradzki instytut rybnaj pramysłovaści pa specyjalnaści ichtyjolah, žurfak BDU. Pracavała ŭ hazecie «BDH», «Birža informacii», była kaardynataram pa Biełarusi biełaruska‑rasiejska‑litoŭskaj ekalahičnaj arhanizacyi SSV. Źjaŭlajecca stvaralnikam i aŭtaram sajtu, pryśviečanamu prablematycy Niomanu neman environment.
