Źniešnie 21-hadovaja brastaŭčanka Hanna Šarevič nahadvaje madel. Hledziačy na jaje, ciažka skazać, što pierad taboj mižnarodny hrosmajstar pa šachmatach, majstar sportu mižnarodnaha kłasa, trochrazovaja čempijonka Biełarusi.
— Treba zabyć stereatyp — kali šachmatystka, dyk toŭstaja i abaviazkova ŭ akularach, — tłumačyć Ania. — Mnie sapraŭdy nie ŭsie vierać, kali daviedvajucca, što ja hrosmajstar. Adnak vielmi pryjemna zdziŭlać ludziej i razburać ich stereatypy.
— I ŭsio ž, kažuć, mužčyny paźbiahajuć razumnych žančyn...
— Mnie padajecca, što kožny z ich viedaje, jakaja mienavita žančyna jamu patrebna. Mnohija mužčyny ceniać sapraŭdnych asobaŭ, žančyn, jakija ŭžo niečaha dasiahnuli ŭ svaim žycci, a nie tolki za ich pryhažość.
Ź dziejučaj čempijonkaj krainy, studentkaj čaćviortaha kursa fakulteta fizvychavańnia Bresckaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta, ja sustrełasia napiaredadni pieršynstva Jeŭropy ŭ niamieckim Drezdenie (startuje 2 krasavika).
Apranuta Ania była ŭ biełaje, jak karaleva, dy i hulać joj padabajecca mienavita biełymi fihurami. Jakaja samaja lubimaja z ich? Fierź, bo jon samy mocny.
— Upieršyniu ty stała čempijonkaj krainy ŭ 16 hadoŭ. U takim uzroście, kali nie pamylajusia, nichto da ciabie siarod našych šachmatystak hetaha zvańnia nie zavajoŭvaŭ?
— Tak. Naohuł šachmaty vielmi «pamaładzieli», jak, peŭna, i niekatoryja inšyja vidy sportu. Raniej treba było mieć aporu ŭ žycci, atrymać adukacyju, a sučasnyja šachmaty — užo prafiesija. Jany mohuć prakarmić, choć i nie ŭsich.
— Jakaja z troch pieramoh na čempijanacie Biełarusi akazałasia samaj ciažkaj dla ciabie?
— Kožnaja pieramoha nie davałasia lohka, bo prosta tak pośpiech nie prychodzić. Sioleta, naprykład, było ciažka psichałahična, bo ŭ mianie na turniry byŭ samy vysoki rejtynh, i ja razumieła, što treba jaho paćvierdzić. Ja starałasia pakazać dobruju hulniu, nastrojvałasia na maksimum. Baraćba była žorstkaj. Ja prajhrała ŭ vośmym tury adnoj sa svaich hałoŭnych kankurentak, paśla čaho patrebna było vyjhravać va ŭsich astatnich partyjach, bo, pa maich padlikach, pry roŭnasci ačkoŭ, ja zaniała b tolki treciaje miesca. Vyrašyła: pastarajusia pieramahčy, a dalej — jak składziecca. Atrymałasia, što adna maja sapiernica zhulała ŭničyju, jašče adna — prajhrała, a ja stała pieršaj.
— Krychu bolš čym praz hod ty skončyš univiersitet. Zbiraješsia pracavać trenieram?
— Chaciełasia b pačynać trenierskuju dziejnaść pastupova — naprykład, 30 pracentaŭ času treniravać, a 70 pracentaŭ — hulać samoj. U dalejšym chutčej za ŭsio ja budu spałučać trenierskuju pracu i asabistaje vystupleńnie na turnirach.
— Viedaju, što ciabie treniruje tata...
— Mianie i abodvuch maich bratoŭ. Tata, kandydat u majstry sportu, urač, vučyć mianie hulać u šachmaty ź dziacinstva. Jon viedaje maje mocnyja i słabyja baki, rychtuje da sustrečy z peŭnymi sapiernikami.
— Pa-tvojmu, kab pieramahčy, patrebna mieć praktyčny vopyt ci dastatkova vyvučyć šerah kambinacyj?
— Šachmatnuju teoryju nielha adździalić ad praktyki. Usio, što ja rychtuju pierad turniram, pavinna prymianić na im. Suchaja teoryja biez hulni, nakatu peŭnych varyjantaŭ pazicyj, nie dapamoža, jak i praktyka biez tearetyčnych viedaŭ.
— Letaś Uładzimir Kramnik prajhraŭ kampjutaru. Jak stavišsia da projhryšu čałavieka mašynie? Mahčyma, u budučym budzie niemahčyma pieramahčy kampjutar?
— Na takich matčach zarablajucca vialikija hrošy. Dla čempijona śvietu heta biasprojhryšnaja łatareja, bo kali jon i ŭstupić, usio roŭna atrymaje peŭnuju sumu. Nakont taho, jak doŭha ludzi buduć utrymlivać lidarstva ŭ šachmatach... U nas inšy skład rozumu i mahčymasci nieabmiežavanyja, a kampjutar demanstruje tolki toje, što ŭ jaho zakładziena pry raspracoŭcy. Akramia taho, u nas ža isnujuć dźvie katehoryi šachmat — mužčynskija i žanočyja, pryčym apošniaja — nievyčerpnaja skarbnica. Nie stanu ŭtojvać, što ŭ mužčyn usio bolš vyvučana, u ich nie nastolki bieskampramisnaja hulnia ŭ čas partyi, jak u nas. Žančyny bolš nastrojeny na pieramohu, pracent ničyich tam vielmi mały.
Tak što kampjutar nam nie pahražaje, dy i sport u pieršuju čarhu — heta spabornictva čałavieka z čałaviekam, a nie z mašynaj. Naprykład, baksiory na rynhu z robatami nie bjucca, a futbalisty nie vychodziać na pole suprać kamandy kibarhaŭ. Kampjutar, naadvarot, ablahčaje žyćcio šachmatystaŭ, bo nie treba vazić z saboj vialikija sšytki, dzie zapisany chady sapiernikaŭ, usia infarmacyja — na noŭtbuku. Razvićcio technałohij tolki stymuluje čałavieka pracavać nad saboj i razvivacca.
— Ciabie časam paraŭnoŭvajuć ź viadomaj rasijskaj šachmatystkaj Alaksandraj Kaścianiuk (abiedźviuch hulać u šachmaty navučyli taty — Aŭt.), jakaja, akramia ŭsiaho inšaha, paziruje dla modnych časopisaŭ. Niadaŭna vice-čempijonka śvietu i čempijonka Jeŭropy ŭziała ŭdzieł u prahramie «Rozyhryš» adnaho z rasijskich telekanałaŭ, dzie dapamahła «abstavić» režysiora Stanisłava Havaruchina. Jak ličyš, pa jakoj pryčynie ŭ ciabie źjaviłasia mianuška biełaruskaja Alaksandra Kaścianiuk?
— Tak, mianie sapraŭdy časta paraŭnoŭvajuć ź joj, bo jana — lidar u Rasii, a ja — u Biełarusi. Dziakujučy Sašy, mnohija daviedalisia, što žanočyja šachmaty isnujuć. Jana robić vielmi šmat dla papularyzacyi hulni, tamu ja pavažaju hetu spartsmienku i taksama sprabuju dapamahać razvićciu šachmat u Biełarusi. Naprykład, u minułuju piatnicu ja ŭziała ŭdzieł u sieansie adnačasovaj hulni, što taksama pryciahvaje ŭvahu da šachmat. U šasci junakoŭ ja vyjhrała, a ź dziaŭčatami zhulała ŭničyju, kab u ich byŭ stymuł (u 11 hadoŭ Ania taksama brała ŭdzieł u padobnym sieansie ŭ Maskvie i zhulała ŭničuju z Anatolem Karpavym — Aŭt.).
— Davodziłasia kali-niebudź hulać suprać Sašy Kaścianiuk?
— U 1996 hodzie na čempijanacie Jeŭropy (da dvanaccaci hadoŭ). Tady ja joj prajhrała i bolš nie sustrakałasia z Sašaj.
— A sa svaimi bratami hulaješ časta?
— Zaraz siaredni brat Vadzim u armii, tamu my pakul nie hulajem u šachmaty, a voś małodšamu bratu ja mahu dać niekalki ŭrokaŭ pierad spabornictvami.
— Možaš nazvać siabie niazručnaj sapiernicaj?
— Heta indyvidualna dla kožnaha. Pravilniej budzie skazać, što jość ludzi, jakija nie vielmi lubiać sa mnoj hulać, bo maje lubimyja debiuty, pazicyi, moj styl hulni dla ich nieprymalnyja, tamu što jany nie mohuć akazać mnie supraciŭleńnie, asabliva kali hulaju svaimi lubimymi biełymi.
— Pamiataješ svaju samuju karotkuju partyju?
— Nie skažu dakładna. Kali maksimum — piać hadzin, to i dźvie narmalna (śmiajecca).
— Dla ciabie hałoŭnaje — vynik, ci maje značeńnie i pryhažość partyi?
— U sporcie, pa-mojmu, zaŭždy hałoŭnaje — vynik, ale, zrazumieła, chočacca, kab i jakaść hulni nie paciarpieła. Starajusia spałučać pryhažość i dobry vynik. Časam, kali paśla partyi analizuju jaje, nie razumieju, čamu vybrała inšy varyjant.
— Jakija krainy ličyš šachmatnymi?
— Vyłučajecca Rasija. Nazavu Hiermaniju, Armieniju, Ukrainu. Z Azii vielmi padpirajuć kitajanki.
— U Alaksandra Alochina, jakoha ličać pratatypam ramana Nabokava «Abarona Łužyna», byŭ kot-talisman Shiess. U ciabie jość svaje sakrety pieramohi?
— Oj, u mianie doma taksama jość kot Shiess (usmichajecca), piersidski. Jon nie toje što talisman, ale heta ŭžo treci ci čaćviorty Shiess u nas. Zaraz ja starajusia nie vieryć u prykmiety i zababony, a tolki ŭ siabie. Patrebna prosta nastrojvacca na dobraje, być upeŭnienaj.
— Ja tak razumieju, što šachmaty zajmajuć uvieś tvoj volny ad vučoby čas...
— Tak. Raniej zajmałasia tancami žyvata, chadziła na kursy vadžeńnia, atrymała pravy, a zaraz surjozna bolš ničym nie zachaplajusia, bo jezdžu na spabornictvy. Chaciełasia b pajsci na kursy niamieckaj movy, ja ž vučyła jaje jak druhuju zamiežnuju movu (pieršaja anhlijskaja), davodzicca ž vystupać u niamieckaj bundeslizie. Mnie naohuł padabajucca zamiežnyja movy. Navat chacieła paśla škoły pastupać u linhvistyčny ŭniviersitet u Minsku. Maru navučycca jezdzić konna. Adnak šachmaty — hałoŭnaje ŭ maim žycci.
— Ciabie nie pieramańvali ŭ stalicu?
— Było takoje, ale mnie padabajecca Brest i ja vielmi zadavolena, što žyvu tam i vučusia. Naohuł maru, kab u Breście byŭ svoj šachmatny kłub. Ambicyi jość, ale ja maładaja i mnohija nie ŭsprymajuć maje pažadanni i idei, ale, miarkuju, što ja svajho dasiahnu.
— Na takuju pryhožuju dziaŭčynu, biezumoŭna, pavinny źviartać uvahu mužčyny. Ci svabodnaje zaraz tvajo serca?
— Nie. U mianie ŭžo jość kachany. Jon umieje hulać u šachmaty, ale prafiesijna nie zajmajecca. Ja z zadavalnieńniem vuču jaho, hulajem suprać adno adnaho, i ja nikoli nie paddajusia.
— Heta minus ci plus, što tvoj małady čałaviek nie prafiesijny šachmatyst?
— Dla mianie hałoŭnaje, kab mužčyna byŭ mocnym, kab za im ja siabie adčuvała, jak za kamiennaju haroju.
