Miłyja-miłyja našaniŭcy, a taksama ŭsie, chto spryčyniŭsia da «ARCHE»,
prymicie maje samyja ščyryja vinšavańni z navahodnimi śviatami.
Žadaju, kab kožnaha hodu na śviatočnych torcikach vašych vydańniaŭ zapalvałasia jašče pa adnoj śviečcy i hučała praśpiavanaje z dobrym oksfardzkim akcentam «Happy Birthday To You!» I kab heta praciahvałasia biaskonca, z hodu ŭ hod.
A jašče «treba być hatovym da ŭsiaho! Voś čamu ŭ majho kania na nahach branzalety. — A heta navošta? — pacikaviłasia Alisa. — Kab akuły nie ŭkusili, — adkazaŭ Bieły Rycar».
Trymajciesia, kali łasačka, z usiaje siły, dy chaj vam ščaścić i ŭsim razam, i kožnamu paasobku.
Śniehapadu vam taksama — pa-biełarusku.
Lida Kuratava,
Družny Mienskaj vobł.
Pavažany spadar Redaktar!
Napiaredadni Novaha hodu chacieŭ by vykazać svaje pažadańni, mierkavańni, prapanovy i idei z metaj uzbahačeńnia i ŭdaskanaleńnia «Našaj Nivy». Adrazu prašu prabačeńnia, kali niešta budzie naiŭnym i nieprafesijnym. Usio ad ščyraha serca.
Pieršaje, našamu hramadztvu patrebny Redaktar. Asoba, jakaja budzie padtrymlivać ahieńčyk siarod ciemry, čužych viatroŭ, varožych upłyvaŭ. Redaktar, jaki znojdzie tych redkich ludziej, u jakich majecca talent ci prosta zdolnaść zajmacca stvareńniem.
Redaktar upeŭnieny, niepachisny, navat fanatyčny, Redaktar jak Los. Jak ščaślivaja vypadkovaść dla tych, chto moža udzielničać u stvareńni budučyni.
Redaktar, jaki voźmie zdolnaha čałavieka — patryjota i zapatrabuje: daj artykuł, apovied, pierarabi, pierapišy, papracuj, papaciej, zakreśli i napišy znoŭ.
Siońnia samaja važnaja naša zadača — stvaryć svaju znakavuju systemu, ahučyć i zaćvierdzić tyja syhnały paniaćciaŭ, značeńniaŭ, jakija vyznačajuć sapraŭdnuju isnaść žyćcia.
Kali nia budzie znakavaj systemy — zvyčajny prosty čałaviek, dyj navat intelihient, u lepšym vypadku, zrazumieje maleńkuju praŭdu, drobnuju iścinu, ale nia stvoryć systemny śvietapohlad. Zvyčajny, siaredni čałaviek usio roŭna budzie isnavać u toj systemie, jakuju siońnia stvarajuć «jany» — pradažnyja buržua.
1. Interviju. Chacia b raz na miesiac — u viadomych palitykaŭ, hramadzkich dziejačoŭ, viadomych ludziej: Šuškievič, Brazaŭskas, Kraŭčuk, Harbačoŭ, Jakaŭleŭ, Jaŭlinski, Paźniak, Chadyka, Čyhir, Zamiatalin, Łužkoŭ, Łukašenka, Sakrat Janovič, Vasil Bykaŭ, Nił Hilevič, Sałžanicyn i h.d.
Dziesiać pytańniaŭ kožnamu pra minułaje, pra sučasnaść, pra budučyniu. Pra svabodu, pra niezaležnaść («Umacuje Rasieju źniščeńnie niezaležnaści Biełarusi ci, naadvarot, asłabić?» «Što Rasiei bolš patrebna: sajuźniki ci terytoryi?»)
Niachaj nia ŭsie daduć hetaje interviju, ale tym horš dla hetych ludziej.
2. Padvodzić vyniki za hod. Lepšy artykuł, lepšy apovied, lepšy vierš, lepšy debiut. Heta tak nieabchodna maładym talentam. (Laŭreat hazety «Naša Niva» za 1998 hod — za lepšy publicystyčny tvor ci lepšy apovied). Nieabchodnaje «recha» dla našych talentaŭ.
3. Źviarnucca da čytačoŭ z prośbaj šukać słovy. Siońnia ja pakutuju ad taho, što nie mahu znajści zamienu słovam «pahon», «łampasy», «ekran», «kamfortny», «videakaseta», «mundzir», «knopka», «braniravany». Mianie zamučyła słova «kastriula» — ja nie mahu znajści jamu adpaviednaje biełaruskaje słova.
4. Drukavać uryŭki dakumentalnych knižak ab historyi Druhoj suśvietnaj vajny: pra žyćcio Alaksandra Berha (cikava ab łend-lizu, pra Stalinhradzkuju bitvu, pra Stalina). Ci ŭspaminy maršała Hałavanava — taksama cikava pra vajnu, pra Stalina.
5. U toj ža čas možna było b pasprabavać zazirnuć u bližejšuju budučyniu: «Uspaminy zmahara» (pra baraćbu Vyzvolnaha Ruchu suprać rasiejskaj akupacyi 1999-2005 hadoŭ).
6. Zrazumieła, što rana ci pozna «Naša Niva» budzie zabaronienaja, albo jany pastarajucca pastavić u «NN» svaich ludziej. Siońnia hazeta — adzinaje niebiaśpiečnaje dla režymu i Rasiejskaj imperyi vydańnie. Tamu treba było b rychtavać vydańnie za miežami krainy, lepš za ŭsio ŭ Vilni. U Biełastoku było b taksama vielmi dobra, ale dumaju, što tam zanadta šmat ahientaŭ FSB i KHB.
7. Sapraŭdnaja baraćba tolki pačynajecca.
Z Novym hodam pavažanaje spadarstva!
K.Travień,
Miensk
Pra viečnaje žyćcio*
Navošta nam žyć viečna? Adkazvajučy na heta, mnohija ŭdzielniki apytańnia sychodzili z taho, što viečnaść pryŭniasie ŭ naša budzionnaje žyćcio element toj samaj «apatyi», pieratvoryć čałavieka ŭ raślinu. Maŭlaŭ, asoba, jakaja budzie isnavać zaŭždy, hublaje sens žyćcia. Adnak nia ŭsio tak vidavočna... Ja pamiataju ŭ piaci-siamihadovym vieku: dla mianie nie jsnavaŭ taki fenomen jak abmiežavańnie časam. Śviata vieračy ŭ toje, što kali j nia ŭsie ludzi, dyk prynamsi ja budu jsnavać ZAŬŽDY, ja nia viedaŭ niecikavych rečaŭ, ja chacieŭ viedać usio i mnie ŭvieś čas nie stavała času na hulni, bo zaŭtra treba było viartać u biblateku čarhovuju knihu, vydadzienuju tavarystvam «Viedy». Upeŭnieny, što toje samaje moža raspavieści pra siabie kožny čytač. Ale... Prachodzić čas i ŭsio źmianiajecca. My asensoŭvajem, što takoje «deadline», my, jak u toj zadačcy pa lohicy, pačynajem VYBIRAĆ pamiž roznymi varyjantami, pamiž bolšaj ci mienšaj vyhadaj. My pačynajem hladzieć na hetaje žyćcio z hledzišča POŚPIECHU — karjery... Nas pierastajuć cikavić Viedy, nas cikaviać —Navuki. My pierastajem być ludźmi i pieratvarajemsia ŭ Home-guided Missiles, adzinaja meta jsnavańnia jakich —patrapić saboju ŭ niejkuju Cel. Asobnyja z nas usprymajuć hetuju metafaru litaralna i pačynajuć chadzić pa trupach, vieračy tolki ŭ adnu iścinu — Winner Takes It All. Ja nie kažu, što viečnaje žyćcio pieratvaryła b čałaviečuju cyvilizacyju ŭ Platonava carstva filozafaŭ, ale jano mahło b źmianić čałaviečuju naturu ŭ lepšy bok. Ci chočacie vy žyć viečna?.. Tak, ja chacieŭ by žyć viečna.
Jaŭhien Matusievič
*22 numar «NN» letaś (23 listapada) byŭ pryśviečany hetaj temie.
