u POšukach EldaradA
Vierš «Eldarada» byŭ napisany j apublikavany ŭ 1849 h., to bok u apošni hod žyćcia aŭtara, Edhara Ałana Po. Voś ža, siońniašniaja publikacyja tvoru maje padvojna symbaličny sens: tekst drukujecca ŭ sto piacidziasiatyja ŭhodki jak śmierci paeta, tak i svajho źjaŭleńnia ŭ śviet.
A roŭna piaćdziasiat hadoŭ tamu, u 1949 h., i taksama nie biaz suviazi z uhodkami śmierci paeta, u 14-m numary miunchienskaj hazety «Baćkaŭščyna» byŭ nadrukavany napaŭananimny biełaruski pierakład vieršu ź nie zusim zvykłaju, jak na majo vucha, nazvaju «Eldareda». (Kab słova pachodziła z anhielskaje movy, dyk pierakładčyka navat možna było b pachvalić za imknieńnie da dakładnaści.) Aŭtar biełaruskaj versii tekstu paličyŭ patrebnym schavacca za podpisam «Ač.», i my možam adno mierkavać pra jahonuju asobu. Najchutčej «Ač.» — heta pieršaja j apošniaja litary proźvišča. Anton Adamovič? Całkam mahčyma. U kožnym razie ŭšanujma j piacidziasiatyja ŭhodki hetaha pierakładu.
Słova «Eldarada» aktyŭna ŭvajšło ŭ movu amerykancaŭ akurat u 1849 hodzie, u suviazi z «załatoj lichamankaju». Pieršapačatkova jano aznačała niejkaje lehiendarnaje, niečuvana bahataje zołatam karaleŭstva ŭ Paŭdniovaj Amerycy, što było nazvanaje ŭ honar svajho vaładara El Darada. Paśla słova nabyło abahulnieny sens — «kazačna bahaty kraj».
Vierš napisany z vonkavaj nahody «załatoje lichamanki». E.Po, jaki kidaŭ dakory ŭsim, što padchapili hetuju «pošaść», śćviardžaje svaim tvoram pryncypova inšuju systemu vartaściaŭ. Eldarada tut — heta nie bahaćcie dy ščaście ŭ jaho sucelna ziamnym razumieńni, a chutčej vysokaja niedasiažnaja mara, narodžanaja buntoŭnym čałaviečym ducham. Sproby krytykaŭ kankretyzavać metu pošukaŭ hieroja nia mieli pośpiechu: zahadkavy vieršnik šukaje adno jamu viedamaje Eldarada.
A.Ch.
Eldareda
U zyrki stroj
Prybraŭsia voj
I sonca j ścieniu źviedaŭ —
Skroź jeździŭ jon
Pad pieśni zvon,
Šukaŭ skroź Eldareda.
Tak žyŭ viek svoj
Toj mužny voj,
Až serca ścień naviedaŭ…
Bo i šmatka
Nie napatkaŭ
Ziamli, jak Eldareda.
Kali ž zusim
Pazbyŭsia sił,
Spatkaŭ jon ścień pradziedaŭ.
«O ścień, — dryvić, —
Dzie b moh jon być,
Toj kraj, kraj Eldareda?»
«Za miesiacovych
Hor kalco,
Dalinaj ścieniaŭ bledych
Jedź, śmieła jedź, —
Ścień padajeć, —
Jak prahnieš Eldareda!»
Eldarada
Mužny vajar
Cieraz huščar
Źlivaŭ, daždžoŭ i hradu
Ŭ zyrkaj brani
Mčaŭ na kani
Ŭ pošukach Eldarada.
Jechaŭ štodzień,
Jechaŭ, až cień
Loh na dušu, jak zdrada, —
Bo nie znajšoŭ
Ŭ śviecie krajoŭ
Pieknych, jak Eldarada.
Čujučy schił
Kolišnich sił,
Rycar i zdani rady:
«Zdań, adkažy,
Dzie rubiažy
Ščasnaha Eldarada?»
«Cieniaŭ dalinaju,
Jak na ziamli
Inšaj nia stanie rady,
Mčy, voju, mčy,
Kab dasiahčy
Lubaha Eldarada!»
Pierakłaŭ z anhielskaj Andrej Chadanovič
