Aleś KUDRYCKI
Halloween i Dziady
Džek byŭ skvapnym čałaviekam i tamu nia zmoh trapić u raj. Adnak i ŭvachod u piekła byŭ dla jaho začynieny, bo Džek žartavaŭ z djabła. Jamu nakanavana bryści pa ziamli až da samaha Sudnaha Dnia, aśviatlajučy svoj šlach pustym kavunom z zapalenaj vaskoŭkaj unutry. Džek daŭno zabłukaŭ u nietrach irlandzkich lehiendaŭ, a voś jahonymi lichtarami siońnia poŭniacca ŭsie kramy ad San-Francyska da Londanu. Niavažna, što jany zroblenyja ź plastmasy, papiery ci z čaho jašče — jack-o'-lantern daŭno staŭ symbalem śviata Hiełoŭin.
Bolš za 2000 hadoŭ tamu kielcki novy hod pačynaŭsia 1 listapada. Nadychod chałodnych i ciomnych miesiacaŭ adznačaŭsia festam, pryśviečanym Semhienu — kielckamu bohu śmierci. U ICH stahodździ paśla Naradžeńnia Chrystovaha carkva pryznačyła na 1 listapada Dzień Usich Śviatych. Pahanskija dy chryścijanskija tradycyi źmiašalisia, dy ŭźnik Hiełoŭin, što ŭ pierakładzie aznačaje «viečar pierad imšoj Dnia Ŭsich Śviatych».
Što takoje Hiełoŭin siońnia? Dy što zaŭhodna — hałoŭnaje, kab było vuścišna. Dzieci apranajuć maski viadźmarak ci pačvaraŭ dy jduć pa susiedziach — atrymlivać pačastunki. Bahaciejšyja siemji tak «upryhožvajuć» svaje damy štučnymi škiletami dy inšymi azdobami, ad jakich tak chałonieje serca, što tam možna było b źniać adzin z tych filmaŭ žachaŭ, što abaviazkova jduć u kino dy televizii 31 kastryčnika.
U internecie možna znajści ŭsio, pačynajučy admysłovymi receptami śviatočnych stravaŭ kštałtu žele ŭ vyhladzie čałaviečych mazhoŭ pad bruśničnym soŭsam i kančajučy paradami, jak źbierahčy svaich dziaciej ad hvałtu dy niaščasnych vypadkaŭ pad čas Hiełoŭina.
Što nam da hetaha śviata? Jak ni dziŭna, z kožnym hodam Hiełoŭin pakrysie ŭvachozić u biełaruskaje žyćcio, tak, jak Dzień Śviatoha Valancina, jaki pacichu, ale ŭsio ž vyciaśniaje 8 sakavika dy 23 lutaha. I kali savieckija śviaty nam zaŭždy nieprychavana naviazvalisia, dyk zachodnija «prychodziać sami» — praz medyi, internet, škołu. U škołach z pahłyblenym vyvučeńniem anhielskaje movy śviatkavańnie Hiełoŭina ŭžo amal zrabiłasia tradycyjaj. Na klubnyja viečarynki «Helloween Party» ŭ «Alternatyvie» dy «Happy Halloween» u «4 apelsynach», jakija pravodzilisia 31 kastryčnika, pryjšoŭ śviet narodu.
Ci treba bajacca Hiełoŭina? Ci ŭsie hetyja «zachodnija» śviaty jość jašče adnym upłyvam, jaki ŭnosić dadatkovuju błytaninu ŭ biełaruskija hałovy? Stałyja ludzi, viadoma, svaich zaviadzionak nia źmieniać, a voś bolšaść moładzi budzie rabić vybar na karyść jaskravych i modnych śviataŭ. Modnym śviaty robić reklama, a reklamu robić biznes, jaki, u svaju čarhu, vymušany zadavalniać patreby spažyŭcoŭ.
Kali Hiełoŭin i pryjdzie ŭ Biełaruś, dyk zmoža mirna suisnavać ź Dziadami. Jak karnavał, jaki papiaredničaje postu.
Ciapier čytajuć
Jak razhuł pryrody viarnuŭ cieły Barbary Radzivił i vialikaha kniazia Alaksandra i čamu tajamnicu źniknieńnia ichnich rehalij zmahli raskryć tolki ciapier

Kamientary