Nizkaja naša palityčnaja kultura
U Biełarusi ludzi praciahvajuć abmiarkoŭvać vyniki 6-ha źjezdu Biełaruskaha Narodnaha Frontu, jaki adbyŭsia na minułyja vychodnyja i vybraŭ novaha staršyniu BNF. Niechta miarkuje, što ŭ arhanizacyi adbyŭsia trahičny raskoł, chtości hladzić na adychod «paźniakoŭskaje» častki Frontu jak na naturalnuju źjavu, ačyščeńnie ad sastarełych padychodaŭ da pracy. Siońnia na staronkach «Našaje Nivy» acenku apošniamu źjezdu BNF dajuć viadomyja dziejačy biełaruskaj kultury.
Ryhor Baradulin, narodny paet Biełarusi:
«Faktyčna było dva źjezdy. I choć mnie nie padabajecca luby raskoł, jon byŭ niepaźbiežny, ale nia ŭ čas. Front maje być adziny, a jon raskołaty. Ja za adziny Front stajaŭ, ale jaho ŭžo nia skleiš. Heta na ruku ŭładam i KHB. I biez taho dziŭna, što Front 10 hadoŭ trymaŭsia, u tym časie, kali inšyja arhanizacyi zdrabnieli. Treba było adkinuć emocyi, ale Źjezd pakazaŭ, što ŭ nas niama palityčnaje kultury. Ludzi ž, jakija zajmajucca palitykaj, pavinny vałodać elementarnaj kulturaj pavodzinaŭ. A ŭ nas iznoŭ usio pieraŭtvaryłasia ŭ bałahan».
Aleś Puškin, mastak:
«Ja pryjechaŭ na 2-ju sesiju źjezdu ad Krupskaje supołki BNF. Ja pryjechaŭ addać svoj hołas za Vincuka Viačorku. Ja bačyŭ jahonuju pracu, ja bačyŭ akcyju 17-ha kastryčnika. Ja chaču prafesijanalizmu, kab być doma i mieć svaju palityčnuju frakcyju ŭ parlamencie. 17-ha kastryčnika ja bačyŭ toje, što chacieŭ zrabić sam. Reakcyi Zianona Paźniaka na Marš Svabody nie było, jon maŭčyć. Ja zastaŭsia ŭ zali, kali vyjšli “viačorkaŭcy”. Tam zastałosia čałaviek siemdziesiat. I pakul my budziem svarycca, nad nami budzie rasiejski bot. Kali a 18-j hadzinie ŭ zalu ŭvajšła delehacyja “viačorkaŭcaŭ”, ja skazaŭ babulkam-sektantkam: “Davajcie zastaniemsia, my pryjechali niešta rabić”. Ja nie škaduju, što addaŭ hołas za Vincuka Viačorku, ale sa śpisu jahonych namieśnikaŭ vykraśliŭ Anatola Fiodarava (bo jon byŭ złosny j vystupiŭ suprać Zianona Paźniaka, a čałaviek ź nianaviściu nie pavinien być u kiraŭnictvie) i Jurja Chadyku (jon pieršy prapanavaŭ syści delehatam z zali, kali tam zastalisia “paźniakoŭcy”). Ja žadaju Frontu plonnaje pracy. Ciapier my majem prava iści na bolš rašučyja dziejańni».
Vasil Siomucha, pierakładčyk:
«Ja aceńvaju vyniki źjezdu, jak stanoŭčyja — Front nie raskałoŭsia. Toje, što časam ź jaho vychodziać, dyk heta naturalnaja reč. Kali heta zdaryłasia z Paźniakom — škada. Tym nia mieniej, Front zastaŭsia — i heta hałoŭnaje. Ciešyć, što Front pamaładzieŭ. Ale ŭ budučyni taksama buduć bunty: maładyja znoŭ padrastuć i buduć vystaŭlać svaje pryncypy. Dyk i dobra. Moładź pajšła za Frontam — i heta druhoje hałoŭnaje».
Mikałaj Krukoŭski, mastak:
«U cełym niepryjemnaja reč, bo faktyčna heta raskoł. Abiedźvium pałovam treba było zachavać adzinstva dziela hałoŭnaje mety — adstajać niezaležnaść i suverenitet. Hałoŭnaje, kab hetaja meta nie padmianiałasia hryźnioj i šturchaninaj. Darečy, hetkaha kštałtu vypadki ŭžo byli ŭ historyi — balšaviki j mienšaviki. Tolki škuru niezabitaha miadźviedzia dzialić rana. Mianie trochi ździŭlaje vyrazna prahladanaja meta prybrać Paźniaka. A kamu jon pieraškadžaje? Ale tut mohuć pajści abvinavačańni, i tamu nam treba ich paźbiahać. Nizkaja našaja palityčnaja kultura. Treba ŭličvać nia tolki taktyku, ale j stratehiju. Hałoŭnaje — niezaležnaść. Inšyja mety — demakratyja, dziaržaŭny ład — zadańnie druharadnaje».
Jury Chaščavacki, kinarežyser:
«Ja aceńvaju vyniki źjezdu BNF, ščyra kažučy, stanoŭča. Mnie padajecca, kožny nacyjanalny ruch padzialajecca na liberalnuju j radykalnuju častki. Napeŭna, liberalnaja častka bolš perspektyŭnaja ŭ planie asiahnieńnia svaich pramiežkavych palityčnych metaŭ. My nia kažam, chto maje racyju, a chto nie. BNF šmat straciŭ, kali prapuściŭ prapahandysckija ŭdary Zamiatalina, skiravanyja na šerah ustanovak Frontu, i ź im možna častkova zhadzicca. Palityka — heta nia tolki stratehija, ale j taktyka. Z taktykaj BNF nia spraviŭsia. Usie skardziacca, što ciažka razmaŭlać pra kaalicyju z BNF, bo nikoli nia viedaješ, što čakać. Možna damovicca, a zaŭtra ŭsio źmienicca — niama harantyi. Patrebnaja kaalicyja, bo biaz hetaha niama frontu supolnaha supraćstajańnia kamarylli Łukašenki, a ź imi treba zmahacca. Ź liberalnaju častkaju BNF lahčej razmaŭlać, i partnery ŭ kaalicyi buduć pačuvacca ŭpeŭniena. Škada, što hetkaja siła, jak BNF, padzialiłasia; ź inšaha boku — budzie bolš akreślenaja pazycyja i ŭ adnoj, i ŭ druhoj častki, tady budzie praściej damaŭlacca i z tymi, i z hetymi. Treba ŭsim uvajści ŭ kaalicyju — inšaj alternatyvy niama».
Valancin Akudovič, filozaf:
«Z taho, što ja viedaju, vyniki źjezdu ja aceńvaju stanoŭča. Sam raskoł — heta drenna, ale inšych varyjantaŭ nie było. Viačorka abrany bolšaściu, a toje, što najbolš intelektualnaja, žyvaja j sučasnaja płyń BNF narešcie zhurtavanaja — heta śviedčyć na karyść Frontu j kaža pra jahonuju žyćciovaść. Vidavočna, što prablema Frontu — heta prablema kožnaha z nas, bo ŭsio — pačynajučy ad bieł-čyrvona-biełaha ściaha da biełaruskaje movy — skancentravana na Froncie. Tamu raskałoŭsia, ci dakładniej rearhanizavaŭsia, nia Front, a kožny z nas u sabie ŭsiaredzinie pieramianiŭsia. Stała try Fronty: stary, małady j novy. Napieradzie novy Front musić, jak toje było na Maršy Svabody, nieści ściah Eŭrapiejskaha Źviazu, a za im bieł-čyrvona-bieły. Heta symbalizavała b viartańnie nie Biełarusi ŭ Eŭropu, a Eŭropy ŭ Biełaruś. Stary Front patanuŭ u nacyjanalščynie. Ciapier ža bolš istotnaja prablema ekanomiki j palityčnaha ładu. Z novym Frontam ja źviazvaju peŭnyja spadziavańni. Novy Front budzie evalucyjanavać — pastavić prablemu viartańnia Eŭropy ŭ Biełaruś. Druhaja prablema — ułasna biełaruščyna j niezaležnictva. A stary chaj pracuje na raźviazańnie staroje prablemy».
Uładzimier Kołas, dyrektar Biełaruskaha humanitarnaha liceju:
«U pryncypie adbyłosia toje, što doŭha naśpiavała j musiła adbycca. Štučnaja adnahałosnaść na heta pakazvała, ale možna było adšukać cyvilizavanaje vyjście. Praca daŭno išła nieefektyŭna. Nieabchodnyja byli pieramohi j źmieny. Ich nie było, jak nie było samakrytyčnaści, i panavała niežadańnie pryznavać svaje pamyłki. Na hetym źjeździe precedent samakrytyki adbyŭsia, ale nia ŭsie na heta pajšli, i adbyŭsia raskoł. Była peŭnaja častka histeryčnych ludziej, jakija nia mieli adkaznaści, i ichnaja dziejnaść viała da vyradžeńnia arhanizacyi. Jak dalej budzie — ciažka skazać. Ciapier my majem klasyčnuju sytuacyju — dva narodnyja fronty. Chočacca, kab Zianon Stanisłavavič zaniaŭsia analizam pamyłak i pralikaŭ dy adnaviŭ partnerskija dačynieńni».
Mikoła Kupava, mastak:
«Ničoha taja j hetaja častki nie atrymali. Taja častka, što na čale z Paźniakom, imknułasia zachavać adzinstva, ale heta nie patrebna było hrupie, skiravanaj na raskoł — jany nia čuli inšych. Ja nie čakaŭ hetkich kampramisaŭ ad Zianona Stanisłavaviča. Atrymaŭsia chutčej nie raskoł, a padzieł. Heta naturalna, i my z časam zvykniemsia, što budzie niekalki centraŭ i lideraŭ. Symptamatyčna, što hrupu Viačorki pachvaliŭ niezaležny palitolah Fiaduta, jaki skazaŭ, što hrupa Paźniaka budzie zaniepadać i tamu musić dałučycca da “bolšaści”. Razam z tym ničoha trahičnaha nie adbyłosia».
Kasia Kamockaja, śpiavačka:
«Pa-pieršaje, ja nikoli nie była siabram BNF, tamu nie mahu ničoha na hety kont kamentavać. Ale jak z boku hledziačy, dyk daŭno tre było padzialicca j admiežavacca ad zamiežnaha lidera. Jon nia toje kab psuje reputacyju, heta prosta amaralna. U vyniku apošniaha Źjezdu pieramahło maładoje pakaleńnie».
Nił Hilevič davać nam interviju admoviŭsia.
Apytvaŭ Viktar Muchin
