skandały ŭ katalickim kaściole
Raspusta šturchaje da novaj reformy
Uvieś katalicki śviet uzrušany skandałam, źviazanym z amerykanskimi biskupami. Jak vyśvietliłasia, tyja doŭhi čas pakryvali ksiandzoŭ-pedafiłaŭ. Chvala vykryćciaŭ prakaciłasia pa ŭsich Złučanych Štatach. Hazety zapoŭnilisia raspoviedami pra ksiandzoŭ, jakija schilali da seksualnaha žyćcia niepaŭnaletnich chłapcoŭ i dziaŭčatak. U Łos-Andželesie, Majami, Bostanie, Chjustanie, Ńju-Jorku i inšych haradoch Ameryki prakuratura raśśleduje takija vypadki.
U skandale akazaŭsia zamiašany navat kardynał Bernard Łoŭ, adzin ź vierahodnych kandydataŭ na papskuju tyjaru. Jak vyśvietliłasia, jon šmat hadoŭ trymaŭ u svajoj parafii ksiandza-pedafiła.
Padobny skandał uźnikaje nie ŭpieršyniu. Pavodle niepravieranych źviestak, za apošnija 20 hadoŭ katalicki kaścioł u ZŠA ciškom zapłaciŭ achviaram hvałtu i pieraśledu z boku ksiandzoŭ bolš za 400 młn. dalaraŭ “kampensacyi” — kab maŭčali. U 1990-ch carkva ŭ Atlancie zapłaciła 500 tys. dalaraŭ vaśmi asobam, kab paźbiehnuć sudovych pracesaŭ pa vypadkach pedafilii.
Tamu ŭ siońniašnich skandałach vinavatyja tolki kaścielnyja ŭłady, jakija hetulki hadoŭ chavali hrešnych ksiandzoŭ ad prakuratury j viernikaŭ. Zamoŭčvańnie j biespakaranaść množyli haniebnyja učynki. Tak, u Brydžporcie (štat Kanektykut) biskup Edvard Ihan (ciapier — kardynał i kiraŭnik kaściołu ŭ Ńju-Jorku), pieravodziŭ ksiandza-pedafiła z parafii ŭ parafiju ciaham 20 hadoŭ. Viernikam nie paviedamlali pra minułaje śviatara, a toj na kožnym novym miescy stvaraŭ “kluby” dla padletkaŭ…
Jakoje ž vyjście z hetaj sytuacyi bačyć katalickaja carkva? Ekspert kananičnaha prava pry nuncyjatury Vatykanu ŭ ZŠA Tomas Dojl ličyć, što ksiandzoŭ, jakija padazrajucca ŭ pedafilii, treba adłučać ad śviatarskaje pracy, a zaśpietych na hetym złačynstvie — vydavać śvieckim uładam. Ale amerykanskija biskupy j kardynały z apošnim nie pahadzilisia: maŭlaŭ, vypadki pedafilii — heta vyniatki j uvohule ŭnutryrelihijnaja sprava, i paviedamlać pra ich prakuratury nia varta. “Katalicki kaścioł zaŭsiody byŭ zakrytaj instytucyjaj, dzie rašeńni prymalisia patajemna i biez tłumačeńnia, — zaznačaje časopis “Time”. — Niezdarma kardynały padčas cyrymonii atrymańnia tytułu prysiahajuć papu, što nikoli nia zrobiać viadomym aničoha, što mahło b zaškodzić Kaściołu”.
A palepšyć papsavanuju reputacyju katalikam budzie ciažka. Pavodle vynikaŭ apytańniaŭ, 60% z 63 młn. amerykanskich viernikaŭ ličać, što kaścielnyja ŭłady ŭvohule nia zdolejuć dać hetamu rady. Spadziavańni ŭskładalisia chiba na papu, jaki tydzień tamu sustrakaŭsia z amerykanskimi kardynałami. Razam jany musili znajści vyjście z skandalnaj sytuacyi.
Pra ksiandzoŭ-pedafiłaŭ Jan Pavał II vykazaŭsia kateharyčna: “Hetym ludziam nia miesca ŭ Kaściole”. Adnak rašeńnie paśla narady z kardynałami jon pryniaŭ pałavinistaje: pazbaŭlać sanu buduć tolki nieadnarazova złoŭlenych na pedafilii ajcoŭ. Bo inačaj biskupy mohuć skarystoŭvać hetaje abvinavačańnie, kab pazbaŭlacca ad “niazručnych” śviataroŭ. Zaśpietych na seksualnych damahańniach upieršyniu buduć nakiroŭvać u kaścielnuju psychijatryčnuju lakarniu na abśledavańnie i lekavańnie. Choć niekatoryja kardynały nastojvajuć na bolš žorstkich mierach, nia bačačy roźnicy pamiž “seryjnymi” j “nieseryjnymi” pedafiłami.
Tyja, chto ich chavaŭ, taksama musiać atrymać svajo, ličać katalickija śviatary. Tamu častka kardynałaŭ budzie vymušanaja, vidać, padać u adstaŭku. Kančatkovaje rašeńnie pa ŭsich hetych pytańniach budzie pryniataje na sustrečy biskupaŭ sioleta ŭ červieni ŭ ZŠA.
Pryvid raskołu
Skandały padmyli aŭtarytet amerykanskaha Kaściołu nastolki, što pierad im paŭstała realnaja pahroza raskołu. Biskupy ličać, što ŭ najbližejšy čas ad jaho mohuć adździalicca niekalki sotniaŭ parafijaŭ. Raskoły zdaralisia j raniej. Asobnyja parafii adłučalisia ad Kaściołu, nie pahadžajučysia z daktrynami Vatykanu — u pryvatnaści, ź jahonym nieprymańniem homaseksualizmu. Tak, arcybiskup Džordž Stolinhz, jaki doŭhi čas zmahaŭsia za toje, kab homaseksualisty byli pryznanyja paŭnavartasnymi prychadžanami jahonaj parafii, zrazumieŭ marnaść svaich namahańniaŭ i 13 hadoŭ tamu, adyšoŭšy ad Rymskaha kaściołu, zasnavaŭ ułasny. Inšyja biskupy patrabujuć jašče bolš radykalnych źmienaŭ — až da admieny celibatu i zabarony žančynam być śviatarami. Na dumku “radykałaŭ”, kaścielnaja ŭłada abaviazanaja nia tolki dazvalać, ale i zaachvočvać debaty na hetyja temy pamiž viernikami.
Ciaham apošnich dziesiacihodździaŭ bahata ksiandzoŭ byli pazbaŭlenyja sanu za šlubavańnie homaseksualistaŭ, ułasnaje žanimstva albo za toje, što dazvalali žančynam słužyć imšu. A ŭ štacie Kanektykut u znak salidarnaści z ksiandzom ad Kaściołu samachoć adyšli j vierniki. Niekalki tydniaŭ tamu vydańnie bostanskaj arcydyjacezii, najstarejšaje ŭ ZŠA, zaklikała viernikaŭ uziać udzieł u debatach pra celibat. Redaktary (pieravažna manachi j ksiandzy) tłumačyli, što skasavańnie celibatu — adziny sposab paźbiehnuć raskołu ŭ katalictvie.
Śviatarki
Važnym dla mnohich amerykanskich katalikoŭ padajecca i pytańnie raŭnapraŭja žančynaŭ z mužčynami ŭ Kaściole. Viernik z Chjustanu napisaŭ u miascovuju hazetu: “Ja amerykaniec i trymajusia pryncypu raŭnapraŭja žančynaŭ i mužčynaŭ, a taksama roŭnaści ŭsich pierad zakonam. Čamu katalicki Kaścioł musić być vyniatkam z praviłaŭ?”
Isnuje j supraćlehłaja dumka. Ałan Kiejes, były ultrakanservatyŭny kandydat u prezydenty, ličyć, što “šlub ksiandza i najaŭnaść žančyny-śviatara supiarečać kaścielnym dohmatam”. A žančynie, jakaja była leśbijankaj i hłyboka pierakananaj kataličkaj, Kiejes paraiŭ pašukać jakuju inšuju vieru, skazaŭšy, što “nia ŭsie musiać być katalikami”.
Šmat jakija amerykanskija biskupy nie padtrymlivajuć idei nadańnia žančynam śviatarskaha stanu, ale ličać taki krok niepaźbiežnym, bo viernikaŭ štohod prybyvaje na niekalki pracentaŭ, a śviataroŭ z toj samaj chutkaściu mienšaje. Piać tysiačaŭ kaściołaŭ u ZŠA ciapier nia majuć probaščaŭ. Dyjacezii pahadžajucca, kab budynkami apiekavalisia kabiety, nie dazvalajučy im, adnak, słužyć imšu ci spaviadać. U takija kaścioły raz na miesiac pryjaždžaje probašč ź inšaj parafii.
Nieabchodnaść reformaŭ naśpieła. Naŭrad ci papa i biskupy zachočuć źmianiać štości radykalna. Zrešty, navat minimalnyja źmieny ŭ lubym z zakranutych pytańniaŭ stanucca revalucyjnymi dla Kaściołu.
Arkadź Šanski
apytańnie “NN”
Novaja Refarmacyja pačniecca nie ź Biełarusi
Jak staviacca biełaruskija śviatary da skandałaŭ va ŭłońni Kaściołu? Ci nia dumajuć jany, što najbujniejšyja chryścijanskija kanfesii patrabujuć novaj Refarmacyi?
Ajciec Uładzisłaŭ Zavalniuk (Čyrvony kaścioł, Miensk): Toje, što pryviało da skandałaŭ, — heta ŭsio ad słabaści čałaviečaje. A na kaścielny paradak hety skandał anijak nie paŭpłyvaje: padobnyja vypadki byli ŭžo, naprykład, u Halandyi. Ja nia maju paŭnamoctvaŭ kazać pra patrebnaść ci niepatrebnaść niejkich źmienaŭ u Kaściole, ale nia dumaju, što jany patrebnyja.
A.Jarasłaŭ Chybza (kaścioł Śviatoha Jazepa, Vorša): Pryčyny takich pavodzinaŭ u tym, što za hetymi ludźmi nie dahledzieli jašče ŭ seminaryi. Heta ž nie ŭ śviatarskim stanie źjaviłasia, takija schilnaści byli ŭ ich i raniej, peŭna ž. A ŭ seminaryi nie dahledzieli! A moža, i za hrošy niechta vučyŭsia. Ameryka — tam ža biznes, hrošy šmat značać. Viedajecie, sam Kaścioł, viadoma, śviaty, ale ludzi hrešnyja... Hałoŭnaje, što papa asudziŭ takich ludziej i zaklikaŭ adłučyć ich ad Kaściołu.
Mahčyma, niekatoryja źmieny ŭ Kaściole i patrebnyja — u tym, što tyčycca celibatu. Ale heta pavinna zakranać tolki śviataroŭ-niemanachaŭ.
A.Michał Hiermaškievič (katedralny sabor, Viciebsk): Pryčyny skandału ŭ tym, što ludzi majuć niapravilnaje ŭjaŭleńnie pra śviatarstva: miarkujuć pra jaho pa-ziamnomu, u mieru svajoj sapsavanaści. Śviatary — heta ludzi bačnyja, jak zorki estrady. Tamu na ichnyja ŭčynki źviartajuć uvahu bolej, čym na ŭčynki zvyčajnych ludziej. A śviatary ž taksama ludzi z słabaściami...
Nia dumaju, što ŭ kaścielnym paradku treba ŭvodzić niejkija źmieny. Pryčyny treba šukać nie ŭ kaścielnym paradku, a ŭ hrešnaści čałavieka. Čałaviek, jak viadoma, moža zahubić svajo paklikańnie. Kožny vypadak treba razhladać asobna.
A.Alaksandar Šymbaloŭ (Biełaruskaja pravasłaŭnaja carkva Maskoŭskaha patryjarchatu): Pryčyna skandału ŭ tym, što katalickaje śviatarstva nia moža žanicca. U našaj carkvie śviatary žanatyja, tamu niama takich vypadkaŭ, kab čapilisia da dziaciej.
Nia dumaju, što heta pryviadzie da niejkaj refarmacyi ci raskołu ŭ Kaściole. Kaścioł — stroha arhanizavanaja struktura, tamu, chutčej za ŭsio, abmiažujucca dyscyplinarnymi mierami.
A.Leanid Akałovič (niezarehistravanaja Biełaruskaja narodnaja aŭtakiefalnaja pravasłaŭnaja carkva): Nas heta mała chvaluje. Heta nia našaja prablema. Dla nas bolš važna, što nam nie dajuć słužyć pa-biełarusku.
A.Š.
