U druhoj pałovie XX st. Zachad raźvivaŭsia pad mocnym upłyvam liberalnych idej.
Pačynajučy z 60-ch, ruch za dalejšuju sekularyzacyju hramadztva, emansypacyju žančyn, pravy rasavych i seksualnych mienšaściaŭ farmulavaŭ ledź nie aficyjnuju sacyjalnuju daktrynu Zachadu.
Nielha skazać, što levy liberalizm byŭ usiomahutny i ŭsioabdymny. U pytańniach zamiežnaj palityki kanservatary mieli što prapanavać zachodnim hramadztvam dziakujučy svajmu pryncypovamu antykamunizmu i hatoŭnaści da rašučych dziejańniaŭ dziela abarony demakratyi. Mienavita prychod da ŭłady vybitnych kanservatyŭnych palitykaŭ — Rejhana, Tetčer, Kola — skončyŭsia pieramohaj demakratyi va Ŭschodniaj Eŭropie. Z druhoha boku, ekanamičnaja prahrama kanservataraŭ, choć i nie zaŭsiody padtrymanaja bolšaściu zachodniaha elektaratu, u 80-ch hadoch faktyčna vyratavała kapitalizm ad zaniapadu dziakujučy pamianšeńniu roli dziaržavy, panižeńniu padatkaŭ i spryjańniu pryvatnaj inicyjatyvie.
I ŭsio ž pazycyi kanservatyzmu ŭ sacyjalna-kulturnych pytańniach zdavalisia bieznadziejna adstałymi. Paśla pieramoh Zachadu ŭ chałodnaj vajnie mienavita sacyjalnyja pytańni znoŭ vyjšli ŭ centar uvahi zachodnich hramadztvaŭ. U kulturnych batalijach pra carkvu, rolu žančyny, talerantnaść i seksualnuju raźniavolenaść kanservataram nie było čaho procipastavić supersučasnym liberałam. U 90-ch hadoch kulturnyja ŭstanoŭki liberalnych ruchaŭ nakštałt feminizmu faktyčna stalisia dziaržaŭnymi idealohijami šmat jakich zachodnich krain. Hetamu taksama spryjali demahrafičnyja zruchi ŭnutry zachodnich hramadztvaŭ — urbanizacyja, pavieličeńnie kolkaści adzinokich i pracujučych žančyn, padzieńnie aŭtarytetu relihii. Panavańnie liberalizmu sparadziła zasnavanyja na maskultury sučasnyja vybarčyja technalohii i pryviało da ŭłady chvalu palitykaŭ, śvietapohlad jakich byŭ sfarmavany pad mocnym upłyvam seksualnaje revalucyi i sacyjalnych transfarmacyj kanca 60-ch hadoŭ minułaha stahodździa. Pieršym ź ich byŭ Klintan u Amerycy ŭ 1992-m, za im — lejbarysty na čale z Toni Błeram u Brytanii ŭ 1997 h. i čyrvona-zialonaja levacentrysckaja kaalicyja na čale z Šroderam i Fišeram u Niamieččynie ŭ 1998 h. Kulturnaja pieramoha levaha liberalizmu, zdavałasia, nie padlahała sumnievu.
Poŭnaściu hety artykuł možna pračytać u papiarovaj i pdf-versii "Našaj Nivy"
Siaržuk Vinahradaŭ,
