Виктор Мартинович: Почему я возвращаюсь

— Чакай. Хацела спытаць пра нешта.

— Спытай.

— Але ты толькі не крыўдуй, добра? Бо ты такі. Надта крыўдлівы.

— Ну?

— Чаму ты вяртаешся?

— А чаму б і не?

— Не, глабальна. Патлумач, што цябе так цягне туды. Ты ж сам казаў. І пра музеі «з пазаўчора», і пра тэатры, у якіх крычаць там, дзе трэба шаптаць. Пра тое, што вулічныя святы і фестывалі пільнуе АМАП з аўтазакамі.

— Усюды свая спецыфіка. АМАП патрэбны для ўрачыстасці. Ты думаеш, мяне пужаюць аўтазакі? Я наогул не разумею, як вы тут збіраеце па тры тысячы гледачоў і ніводнага аўтазака. Дзе атмасфера свята?

— Давай сур’ёзна. Тут вулічныя квартэты граюць лепей за тое, што выконваецца з камернай сцэны там. Гэта твае словы, не мае.

— У мяне ёсць YouTube з Беньяміна Джыльі ды Чэчыліяй Бартолі.

— Я праўда не разумею. Можа быць, рэч у сябрах? Дык ты ж казаў: большасць з іх даўно з’ехала, з астатнімі можна сустракацца па гэты бок жалезнай заслоны. Да таго ж у цябе і тут шмат сяброў: адзін Бадмэр чаго варты.

— Ты жывеш у сваёй краіне?

— Так.

— Дык чаму агітуеш мяне не вяртацца ў сваю?

— Там няма незалежнага суда, але ёсць смяротнае пакаранне. На мой густ, няма ў свеце месца, страшнейшага за тое, дзе няма незалежнага суда, але пры тым ёсць смяротнае пакаранне.

— Так, і якраз сёння было нейкае паседжанне — сілавікоў дакаралі за перагіны ў вядзенні следства. За фальсіфікацыю доказаў. Нават за «празмернае прымяненне сілы». Незласліва так, ведаеш, дакаралі. Быццам яны суп перасалілі, а не лёсы людскія перамалолі.

— І ўсё ж вяртаешся?

— А што мне тут рабіць?

— Ну як што? Ты ж памятаеш размову з Жаклін. Гэта вельмі важкая прапанова. Гэта цудоўны тэатр. Усе ў захапленні ад таго, што атрымліваецца з тваімі тэкстамі. Што цябе засмучае? Калектыў інтэрнацыянальны, Джон прыехаў з Нью-Ёрка, дзяўчына тая — з Ганконга, працоўная мова — англійская. Дык чаму «не»?

— Глабальна — таму, што я тут нічога не разумею.

— Ну як нічога? З любым мінаком на вуліцы можна паразумецца па-англійску.

— Я кажу не пра паразуменне. А пра разуменне. Я цудоўна размаўляю з людзьмі ў кавярнях, пішу, даю інтэрв’ю не на сваёй мове. Але для таго каб быць пісьменнікам, трэба глыбіннае разуменне. Да карэньчыкаў кожнага слоўца.

— І што, рэч у мове? Тваёй мове? На якой з табой адмаўляюцца гутарыць нават найбліжэйшыя людзі?

— Не адмаўляюцца. Проста не гавораць. Так павялося.

— Дык у мове рэч?

— Усё складаней.

— Дык вось фармулюй. Хто яшчэ на цябе так насядзе, як я цяпер.

— Я бываю ў Вільні…

— Ну канечне! Бо для цябе ж на радзіме нават месца ва ўніверсітэце не знайшлося. І ніколі не знойдзецца. Ты заўсёды будзеш беспрытульным бадзягам.

— Я не пра тое. Па дарозе ў Вільню аўтобус, бывае, спыняецца ў маленькім гарадку з прыгожым касцёлам. Прыгожым, як вось тут яны бываюць прыгожымі.

— Не веру.

— Ну так. Я сам бачу, што загнуў. Але вось што. Я нарадзіўся ў гэтым гарадку.

— Дык ты не з сталіцы?

— І я памятаю, як за савецкім часам у тым касцёле была фабрыка.

— Як фабрыка? Яны рабілі там свечкі для службаў?

— Не, паўнавартасная фабрыка. Са станкамі. Лілі з пластмасы цацачныя пісталецікі. Доўга тлумачыць. Але гэта, ведаеш, таксама частка вялікага разумення — гісторыя тваіх асабістых зносін з месцам. З маленства. Пасля пачалася Перабудова, і палову касцёла аддалі вернікам. Па цэнтральным нефе паставілі шкляную сценку. Справа працавалі станкі, злева малілася мая бабця.

— І што, праблема ў гэтым касцёліку? Будзеш назіраць яго ў панарамах Google.

— Не. Усё і яшчэ глыбей. Калі я, бывае, выходжу там. У гэтым горадзе. І валакуся па вуліцах. І бачу, якімі маленькімі зрабіліся дамы майго дзяцінства. Я адчуваю нешта вельмі пяшчотнае. Быццам недзе побач знаходзіцца мая маці. Быццам яна яшчэ жывая. Калі спрашчаць, можна сказаць, што гэта нейкі гатунак спакою. Які недасяжны болей анідзе. І ўся астатняя краіна — яна дае такое ж пачуццё. Што праўда, значна слабейшае. Вось таму я і вяртаюся.

— Але ж мы гаварылі пра суды, пра аўтазакі, пра культуру, якой няма.

— Так. Але ўсё гэта — не краіна. Гэта насланнё. Якое цяпер ёсць, заўтра не будзе. На пах ліпаў на галоўнай алеі таго гарадка гэта не ўплывае. І нішто, дарэчы, не зможа паўплываць. Адчуванне матчынай пяшчоты, ведаеш, немагчыма вывезці за мяжу ў пляцаку. Нават самым вялікім. А без гэтага адчування дужа пагана. Па шчырасці. Таму і вяртаюся. Таму буду вяртацца заўсёды.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0