Грамадства1616

75 год таму быў расстраляны нацыстамі кіраўнік Хрысціянскай дэмакратыі ксёндз Гадлеўскі

У нядзелю актывісты руху «Разам» і Беларускай хрысціянскай дэмакратыі сабраліся ля крыжа Гадлеўскага ў Трасцянцы.

Айца Вінцэнта Гадлеўскага гестапаўцы арыштавалі ў ноч перад Раством — 24 снежня 1942 года. Пасля мшы, ад самага касцёла, яго павезлі ў Трасцянец і забілі. 

Вінцэнт Гадлеўскі — выбітны ідэолаг беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ стагоддзя. Удзельнік Усебеларускага з’езду 1917 года. Сябар Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Адзін з лідараў Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі.

Нарадзіўся Вінцук Гадлеўскі 16 лістапада 1888 года ў Шурычах, вёсцы ля мястэчка Поразава на Гарадзеншчыне.

Ужо ў юнацтве Вінцук вырашыў стаць ксяндзом — і ў 1912 годзе скончыў Віленскую духоўную семінарыю, а ў 1916-ым — Пецярбургскую духоўную акадэмію. У ліпені 1914-га быў высвечаны на святара — за два месяцы да пачатку Першай сусветнай вайны.

Яшчэ студэнтам Вінцук Гадлеўскі стаў нефармальным лідарам у беларускім гуртку. 

З 1918 года ў Менску Вінцэнт Гадлеўскі пачаў служыць імшу ў катэдры з казанямі па-беларуску. Высланы касцёльным кіраўніцтвам у Нясвіж, выкладаў у нясвіжскай беларускай семінарыі.

У 1924 годзе, прызначаны ў парафію Жодзішкі ля Смаргоні — і за два гады абудзіў тысячы беларусаў да нацыянальнай свядомасці. У выніку ў 1927 годзе быў арыштаваны палякамі «за антыдзяржаўную дзейнасць» і два гады правёў у віленскай турме на Лукішках.

З 1929 года ксёндз Гадлеўскі — у Вільні. Служыць капеланам у шпіталі. Перакладае на беларускую мову Новы закон (выдадзены ў 1939 годзе). Рэдагуе газету «Беларуская крыніца».

У 1936 годзе, калі партыя Беларуская хрысціянская дэмакратыя была ператвораная ў Беларускае народнае аб’яднанне, нязгодны Гадлеўскі стварыў уласны рух — «Беларускі Фронт».

З пачаткам Другой сусветнай вайны — у Коўне, Варшаве, затым у Берліне.

Гадлеўскага ўсё ягонае жыццё мучылі палякі, і ён спадзяваўся, што беларусы змогуць здабыць незалежнасць з апорай на немцаў. Ён жорстка памыляўся.

Гадлеўскі вяртаецца ў Беларусь у 1941 годзе, становіцца галоўным інспектарам беларускіх школаў, адкрывае і беларусізуе касцёлы. Аднак нямецкая акупацыя аказалася яшчэ горшая за польскую. Гадлеўскі, імаверна, уваходзіць у кантакт з эмісарамі з Лондана. Інфармацыя пра тое трапляе нацыстам.

Трасцянец — месца, дзе былі закатаваныя дзясяткі тысяч габрэяў, камуністаў, падпольшчыкаў. Там скончыўся і зямны шлях хрысціянскага дэмакрата ксяндза Гадлеўскага.

У Шурычах захавалася хата Гадлеўскіх. Цяпер там замацаваны плакат з ягоным жыццяпісам і бел-чырвона-белай стужкай.

Каментары16

 
Націсканне кнопкі «Дадаць каментар» азначае згоду з рэкамендацыямі па абмеркаванні.

Цяпер чытаюць

Як жыве просты мінскі зваршчык, які выйграў тры мільёны рублёў1

Як жыве просты мінскі зваршчык, які выйграў тры мільёны рублёў

Усе навіны →
Усе навіны

СБУ забіла кілераў, якія застрэлілі палкоўніка Службы бяспекі ў Кіеве14

У Мінску пажаніліся 15-гадовая дзяўчына і 16-гадовы хлопец22

Мікалай-Аціла, Брыджыт-Аўрэлія, Іван-Чыемерыэ. Якія імёны для немаўлят былі самымі папулярнымі ў сталіцы, а якія здзівілі3

Рух каля Партызанскага праспекта ў Мінску перакрылі амаль на месяц1

Закладчыца з дзявятага класа: у Оршы затрымалі 16-гадовую дзяўчыну за наркотыкі8

Як у Бабруйску камунальнікі зараблялі на галалёдзе, расказаў Дзяржкантроль1

Прапаноўвалі грошы, новы пашпарт і наведванне Беларусі без наступстваў. Беларуска за мяжою расказала, як яе вербаваў КДБ20

Зянковіч пра скандальны рэстаран «Паедзем паядзім»: Гэта адно з найлепшых месцаў у горадзе46

У беларускіх тэлеграм-каналах з’явіліся аб’явы пра вербаванне кантрактнікаў для Мінабароны РФ4

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Як жыве просты мінскі зваршчык, які выйграў тры мільёны рублёў1

Як жыве просты мінскі зваршчык, які выйграў тры мільёны рублёў

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць