У Мінску могуць зачыніць яшчэ адзін касцёл? 

Паводле інфармацыі на Goszakupki.by, прадпрыемства «Мінская спадчына», якое займаецца будаўніцтвам, рэканструкцыяй, рэстаўрацыяй і аднаўленнем аб'ектаў на тэрыторыі гістарычнага цэнтра горада Мінска (але, як бачым, не толькі), плануе правесці абследаванне тэхнічнага стану будаўнічых канструкцый і інжынерных сістэм перад пачаткам капітальнага рамонту з мадэрнізацыяй і рэстаўрацыяй касцёла Узвіжання Святога Крыжа, шасці капліц-пахавальняў і ўваходнай брамы, размешчаных на тэрыторыі мінскіх Кальварыйскіх могілак.

Павялічыць

Кальварыйскія могілкі паўсталі на ўзгорку каля дарогі на Ракаў у XVIII стагоддзі. Узгорак той звалі Святым месцам. У часе пасяджэння капітула кармелітаў у 1745 годзе ў Лідзе мінскі канвент атрымаў дазвол на заснаванне Кальварыі — святога месца, куды сцякаюцца натоўпы набожных, хворых, калек, старцаў на пакаянне. Праз пяць гадоў тут быў пастаўлены драўляны касцёл.

Павялічыць

У 1836 годзе стары драўляны касцёл на Кальварыйскіх могілках згарэў. На яго месцы, дзякуючы фундацыі Паўлікоўскіх, у 1839 — 1841 гг. пабудаваны новы мураваны касцёл у стылі псеўдаготыкі. Гэта быў адзін з двух каталіцкіх храмаў, якія былі ўзведзены ў Мінску на працягу XIX стагоддзя, другім быў касцёл на Залатагорскіх могілках. У крыпце пад Кальварыйскім касцёлам пахаваны мастак Ян Дамель і мінскі біскуп Матэвуш Ліпскі.

У 1830 годзе па фундацыі Кабылінскіх на ўваходзе на могілкі пастаўлена класіцыстычная брама з магільнай атрыбутыкай.

Павялічыць

Кальварыйскія могілкі адрозніваюцца незвычайнай колькасцю капліц-пахавальняў, якая можа параўнацца хіба што толькі з віленскімі могілкамі Росы. Некалькі капліц пабудавана ў стылістыцы класіцызму, сярод іх вылучаецца пахавальня біскупа Паўла Равы, іншыя — у неагатычным стылі і нават у стылі мадэрн. 

Павялічыць

З адной з кальварыйскіх пахавальняў, дарэчы, звязана містычная гісторыя, пра якую нам калісьці распавёў краязнавец Павел Дзюсекаў:

«Позняй восенню памерла маладая дзяўчына. Яе вырашылі пахаваць на Кальварыйскіх могілках. Паклалі ў труну, адпелі, замуравалі ў склепе. Але аказалася, што паненка не памерла, а заснула летаргічным сном. Прачнуўшыся, дзяўчына так і не змагла выбрацца з гэтай смяротнай пасткі. З тых часоў яе прывід у познія лістападаўскія ночы блукае па могілках. Кажуць, што ў 1980-я склеп адкрылі і знайшлі там шкілет жанчыны, якая сядзела ў куце і сціскала ў руках свае валасы. Адны кажуць, што пасля таго прывід знік, іншыя ж упэўнена сцвярджаюць, што да сёння бачаць белую постаць, якая блукае між магіл».

Павялічыць

Большасць капліц выдатна захавалася. На мадэрнавай капліцы, напрыклад, засталіся і металічныя дзверы з накладнымі філёнгамі, і металічныя рамы вітражоў. Не пашчасціла толькі адной з гатычных капліц, ад якой за апошнія дзесяцігоддзі засталося толькі некалькі кавалкаў прасценкаў. Ахоўны статус могілак як помніка гісторыі не дазволіў гэтыя рэшткі «ўпарадкаваць» (чытай — знесці), як тое было зроблена ў 2012 годзе з рэшткамі пахавальні сям'і Вярыгаў на могілках Крупцы, што выходзяць на «ўзорны» кавалак праспекта Пераможцаў каля Драздоў.

Павялічыць

Але і на Кальварыйскіх могілках не ўсё добра з захаваннем. Нягледзячы на ахоўны статус усяго комплексу, у межах заканадаўства аб пахаваннях тут перыядычна выкідаюць на сметніцу старыя крыжы і агароджы з пахаванняў, за якімі няма догляду. Апошні такі выпадак здарыўся ў ліпені 2021 года. У гэтым плане сітуацыя вельмі нагадвае добраўпарадкаванне Вайсковых могілак, зачысткай якіх у свой час абурылася беларуская грамадскасць і прафесійная супольнасць. 

Павялічыць

Пачатак абследаванняў, які мусіць пацягнуць за сабой падрыхтоўку да рамонтна-аднаўленчых работ, з аднаго боку, пазітыўны крок да захавання нашай гісторыка-культурнай спадчыны. Але з другога боку, тая ж прычына, правядзенне абследаванняў і рамонтных работ пасля дзіўнага невялікага пажару сталі фармальнай прычынай да закрыцця ў верасні 2022 года Чырвонага касцёла ў Мінску. Гэтая мера, відавочна, была выклікана не столькі вытворчай неабходнасцю і думкамі пра бяспеку вернікаў, колькі жаданнем пакараць Каталіцкую царкву, што захоўвае сваю незалежнасць. Звесткі пра пагрозы адабрання храмаў паступалі таксама з Магілёва і Бабруйска.

Павялічыць

Як і ў выпадку з Чырвоным касцёлам, тут ізноў фігуруе «Мінская спадчына». Таму ўзнікае справядлівае пытанне, ці не стануць работы на мінскай Кальварыі афіцыйнай нагодай для закрыцця касцёла Узвіжання Святога Крыжа, то-бок чарговай рэпрэсіўнай мерай супраць беларускіх каталікоў?

• 7
• 0
• 4
• 4
• 17
• 35