Грамадства1010

Чаму ў Гаазе не будуць расследаваць катаванні і забойствы ў Беларусі? Тлумачыць Латушка і дэпутат Еўрапарламента ад Літвы

«Беглыя», «востракапытныя», «нелаяльныя». Уся гэта тэрміналогія — падарунак нам у кантэксце крымінальнай справы», — кажа Павел Латушка.

Фота: Evgenia Novozhenina/Pool Photo via AP

У матэрыялах, якія ўрад Літвы перадаў у Офіс пракурора Міжнароднага суда ў Гаазе, знаходзяцца толькі факты аб трансгранічных злачынствах рэжыму Лукашэнкі. Там не згадваюцца забойствы ў 2020-м годзе Генадзя Шутава, Аляксандра Тарайкоўскага, Рамана Бандарэнкі, катаванні беларусаў, здзекі і гвалт з іх у турмах. Чаму так?

Як патлумачыў Павел Латушка ў інтэрв'ю «Белсату», ва ўмовах, калі Беларусь не з'яўляецца членам Міжнароднага крымінальнага суду, юрысты змаглі знайсці такое прававое рашэнне, якое дае падставы да разгляду справы ў МКС. Яно атрымала станоўчую ацэнку міністэрства юстыцыі Літвы і міжнародных экспертаў:

«Лукашэнка ніколі не хацеў падпісаць Рымскі статут, ніколі не хацеў, каб Беларусь была членам Міжнароднага крымінальнага суду. Бо ён разумеў, што адказнасць прыйдзе, і гэты інструмент можа быць выкарыстаны супраць яго. Якім чынам тады распаўсюдзіць юрысдыкцыю Міжнароднага крымінальнага суду? Рашэнне было знойдзена. [Гэта] рашэнне аб трансгранічнасці гэтых злачынстваў. Калі частка злачынстваў здзяйсняецца ў тым ліку на тэрыторыі краіны, якая з'яўляецца сябрам Міжнароднага крымінальнага суда».

Матэрыялы аб злачынствах рэжыму можна падзяліць на некалькі блокаў.

Па словах Латушкі, першы з іх такі: «На тэрыторыі Беларусі ствараецца атмасфера гвалту, рэпрэсій, шоку. Калі беларусы вымушаны ўцякаць з краіны, калі яны дэпартуюцца з тэрыторыі Беларусі. У сувязі з гэтым сотні тысяч беларусаў сталі ахвярамі дэпартацыі».

Другім аспектам з'яўляецца пераслед беларусаў пасля іх выезду: «Нас усіх пачалі называць [абразліва]: Лукашэнка — «беглыя», Карпянкоў — «востракапытныя», «нелаяльныя». Уся гэта тэрміналогія — падарунак нам у кантэксце крымінальнай справы. Хачу сказаць «дзякуй» Лукашэнку за тое, што ён назваў так беларусаў. Бо гэта падкрэслівае, што мы ў іх вачах катэгорыя няякасная, непатрэбная для дзяржавы. Гэта група людзей, якіх яны пераследуюць ментальна».

Латушка сцвярджае, што праблема фізічнага пераследу, забойстваў, палітычна матываваных прысудаў, беспадстаўных затрыманняў «улічваецца ў кантэксце». Але прыцягнуць за такія злачынствы да адказнасці і распаўсюдзіць на іх юрысдыкцыю МКС можна толькі ў тым выпадку, калі яны здзяйсняюцца «ў тым ліку на тэрыторыі краіны, якая належыць Міжнароднаму крымінальнаму суду. Гэта Літва».

Дэпутат Еўрапейскага парламента ад Літвы Дайнюс Жалімас (Dainius Žalimas) на сваёй старонцы ў фэйсбуку тлумачыць, што «дэпартацыі (разам з пераследам па палітычных ці нацыянальных прычынах), якія прадугледжваюць вымушаны ад'езд людзей з краіны з-за страху пераследу», — «вузкае акно для юрысдыкцыі Міжнароднага крымінальнага суда».

«З такімі злачынствамі могуць звяртацца ў Міжнародны крымінальны суд і краіны-ўдзельніцы Рымскага статуту, у якой узнікаюць іх наступствы. І Літва — менавіта такая краіна Рымскага статуту, бо мы прытулілі шмат беларусаў, якія ўцяклі ад рэжыму Лукашэнкі», — піша Жалімас.

Еўрадэпутат падкрэслівае, што ў звароце разглядаюцца не ўсе злачынствы рэжыму Лукашэнкі, а толькі дэпартацыі і звязаны з імі пераслед. Заяўка Літвы ў Міжнародны крымінальны суд не азначае аўтаматычна, што ён абавязкова пачне расследаванне і будзе пераследаваць Лукашэнку. Пракурор Міжнароднага крымінальнага суда разгледзіць зварот, а потым вырашыць, ці пачаць расследаванне.

Жалімас таксама звяртае ўвагу на дзве важныя акалічнасці, звязаныя з падачай дакументаў у МКС.

Па-першае, важна, каб пракуратура Літвы не ўспрыняла зварот у МКС як прычыну для прыпынення свайго расследавання па злачынствах супраць чалавечнасці на падставе ўніверсальнай юрысдыкцыі. МКС і пракуратура Літвы будуць дапаўняць адно аднаго ў расследаванні, а не канкурыраваць.

«Мы будзем уважліва сачыць, каб зварот у МКС не выкарыстоўваўся як прычына не прыцягваць да адказнасці добра вядомых падазраваных у справе, пачатай у Літве на падставе ўніверсальнай юрысдыкцыі», — піша еўрадэпутат.

Па-другое, Літва пакуль дзейнічае адна. Польшча і Латвія, хоць і закранутыя дэпартацыямі беларусаў, не звярнуліся ў МКС.

«Я прыкладу ўсе намаганні, каб яны далучыліся. Іншыя краіны таксама павінны пачаць справы супраць Лукашэнкі, калі Еўропа хоча перамагчы дыктатараў», — запэўнівае Жалімас.

Каментары10

  • Сымон
    02.10.2024
    Нагадаю, што спадар Жалімас - гэта ня проста дэпутат ЕП, але таксама і былы (2014-2021) старшыня Канстытуцыйнага суда Літоўскай Рэспублікі, то бок вельмі кваліфікаваны, дасведачаны и паважаны юрыст. Яшчэ ў часы працы спадара Жалімаса КС ЛР катэгарычна адмовіўся ад супрацоўніцтва з бутафорскім лукашэнкаўскім "канстытуцыйным судом" праз тое, што дзейнасць апошняга ня мела нічога супольнага з абаронай канстытуцыйных прав і свабод грамадзян.
  • "Былы" Падлукашэнка
    02.10.2024
    Во спадар былы Палпалыч выдае (ппарафраз): карпянкоў абзываецца, падстава на гаагу.
    Ну гэта нагода пакруціць прыгоннага ў канадзе, бэсэсэры, рэсэфэсэры ці англіі, дзе рэпрэсуюць празь недазлачынства "мову варожасьці" (канешне абраза не злачынства) Але на паноў і панскіх цівуноў халопскі кодэкс ня дзее, гэта проста нейкая ганьба, як былы палпалыч каналізуе антылукашэнкавыя настроі.
    Людцы, вам бюджэтных змагароў з рэжымам (тут рэдкі выпадак, калі нацыянал-сацыяліст дзядусь Зэ мае глузды) папрызначаў дзярждэп і эўрасавок (хутчэй за ўсё ў цк кп бсср зацьвярджалі кандыдатуры, калі не адтуль прапаноўвалі) і вы сьлядкуеце іхай імітацыі дзейнасьці. Дзядусь Зэ, зрэшты, такі самы, канал на ютубе бяз нажлукціцца нагбом са скарбніцы урср ня здатны стварыць (бо ніхто не глядзецьме, пілі ў Одына-арла мед, але ня зь дзюбы)

    Зрэшты, сама ідэя міжнароднага суда ў пазытыўным праве бяз інструмэнтара энфорсмэнту - жалю варты анэкдот (ў звычайным праве суд, насупраць, ня мае патрэбы ў інструмэнтах прымусу: Xeer, воровская сходка, Гарачая і Халодная Капа, марское права). На пракуроршаў з гаагі, якія да таго ў сваіх афрыках судзілі праз чараўніцтва, не спадзявайцеся.
  • Старшыня Канстытуцыйнага Суда
    02.10.2024
    Тое што я прызначаны Апошнім Арбітрамня сьведчыць пра маю юрыдычную (прынамсі ў лепшы бок) кваліфікацыю, а толькі пра маю зручнасьць Галоўнаму Начальніку. І вось я зараз былы самы казырны пракорор ці там як на шыльдзе блішчэла, няістотна. Былы я не таму, што паабдзерся (як Палпалыч былы міністар не таму, што спеваў і скокаў развучыўся), а бо Новаму Галоўнаму Начальніку не такі зручны (зьняў і новага прызначыў, як новы міністар спеваскокаў ў бэсэсэрыі)

    А як адрозьніць тады кваліфікаванага юрыста, як не прызначацьмуць нам іх з гары?! Ведаю, карціць дазнацца. І, пераконваю, гэта нескладана. Гэта такі, да каго вы ўва ўмовах адсутнасьці ліцэнзаваньняў і рагуляцыяў зьвернецеся самыя па юрыдычны суправод. Ці насуперак такім рагуляцыям.
    Напрыклад, Эватал, калі выйграе першую справу па вучобе ў Пратагора. Ці Лысандар Спунэр якіх насуперак закону без вымаганае адукацыі быў юрыстам (і паштальёнам быў незаконна, і выдатным, трэба заўважыць). Або з сучасьнікаў - нейкі мурын, які адвакатстваваў бяз фармальнае адукацыі і выйграў колькі тузінаў справаў, пакуль не пакруцілі.

У Маскве за паклёп на Лукашэнку судзяць палітолага Суздальцава. Пагражае да 5 гадоў5

У Маскве за паклёп на Лукашэнку судзяць палітолага Суздальцава. Пагражае да 5 гадоў

Усе навіны →
Усе навіны

«Для працяглага жыцця гэта краіна, напэўна, не падыходзіць». Чым Грузія робіцца падобнай да Беларусі і чаму беларусам лепш у Польшчы13

Беларусаў вярбуюць у расійскае войска праз інстаграм9

Папулярнаму дамену.io пагражае закрыццё3

«Штадлер» не мае намеру прадаваць завод у Фаніпалі. Хоць беларускія чыноўнікі сцвярджалі іншае5

Дзмітрыеў просіць вярнуць паслоў у Мінск. «Санкцыі б’юць па людзях, а не па ўладзе»140

Што такое «размандыкваць» і чаму Лукашэнка незадаволены, што чыноўнікі займаюцца гэтым?19

У Еўрапарламенце Віктара Орбана правялі з трыбуны песняй Bella Ciao14

Археолагі сцвярджаюць, што старажытны горад на Менцы ўзнік у канцы X стагоддзя16

Што з беларускага кіно пакажуць на фестывалі «Паўночнае ззянне»? Вялікі спіс

больш чытаных навін
больш лайканых навін

У Маскве за паклёп на Лукашэнку судзяць палітолага Суздальцава. Пагражае да 5 гадоў5

У Маскве за паклёп на Лукашэнку судзяць палітолага Суздальцава. Пагражае да 5 гадоў

Галоўнае
Усе навіны →